مرثیه ای برای پژوهش در صنعت پتروشیمی

   به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما"،     در سرزمینی که از لحاظ مجموع نفت و گاز رتبه اول را در جهان دارد و مزیت بالقوه آن در تبدیل نفت و گاز به مواد پتروشیمی است، پستهاي حساس این صنعت پیچیده و داراي تکنولوژي بالا، مانند مدیریت پژوهش که سنگ بناي دانش بنیان شدن صنعت است، آنقدر بی ارزش قلمداد شده که به عنوان هدیه و وسیله اي براي نشان دادن ارادت، مورد مبادله قرار گیرد. به عنوان مثال اخیرا در شرکتی بنیادین که ستون اصلی صنعت پتروشیمی در ایران است و به عنوان جایگزین شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در توسعه صنعت پتروشیمی تلقی می شود و با توجه به اینکه 42 درصد کل تولیدات پتروشیمی ایران متعلق با این شرکت است نقش مهمی در ارزآوری برای کشور در شرایط ظالمانه تحریم ها دارد،  فردي به عنوان مدیر پژوهش (که در ساختار سازمانی جدید شرکت، عنوان " مدیر راهبرد و زیرساخت توسعه محصول ، فناوري و نوآوري گروه" دارد)  انتخاب شده است که در رشته هوافضا تحصیل کرده و حتی یک ساعت هم در سایتهاي پتروشیمی سابقه فعالیت نداشته است. بدیهی است که در چنین پست حساسی، فردي می بایست خدمت نماید که علاوه بر داشتن مدارج بالا و انجام پژوهشهاي مرتبط با صنعت پتروشیمی در هنگام تحصیل، حداقل چندین سال در واحدهاي تولیدي شرکت در بخشهای مختلف مانند فرآیند و بهره برداری کار کرده و با مشکلات این واحدها آشنا باشد. همچنین در انجام پروژه های توسعه محصول نقش موثری داشته باشد. در حالیکه فرد مذکور علاوه بر مرتبط نبودن رشته تحصیلی اش با صنعت پتروشیمی، حتی یک روز هم سابقه کار در سایتهاي تولیدي و پروژه های توسعه محصول ندارد.
واقعیت این است که با وجود افراد توانمند و دارای دانش و سابقه کار در واحدهای تولیدی و ستادی در صنعت پتروشیمی، انتخاب چنین افرادی در چنین سمت سازمانی ویژه ای، تنها یک شبهه بر جای می گذارد و آن هم زد و بندهای پشت پرده سیاست است. 
و چنین می شود که در کشوري که صنعت پتروشیمی آن داراي قدمت بیش از 60 سال است و تاکنون با سرمایه گذاري 71 میلیارد دلار 63 مجتمع در آن ساخته شده است، هیچ ردي از صنعت دانش بنیان به چشم نمی خورد.  مطابق با آمار شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران تاکنون 286 دانش فنی در صنعت پتروشیمی خریداري شده است. اما با وجود داشتن 9 دانش فنی براي محصول متانول، 14 دانش فنی واحد الفین، 33 دانش قنی براي واحدهاي آروماتیک، 9 دانش فنی براي محصول اوره، 11 دانش فنی براي محصول آمونیاك، 4 دانش فنی براي محصول اتیلن گلایکول، 22 دانش فنی براي محصول پلی اتیلن، 6 دانش فنی براي محصول پلی پروپیلن، 7 دانش فنی براي محصول پی وي سی ، 6 دانش فنی براي محصول پلی استایرن و تکراري بودن بسیاري از آنها، تنها یک دانش فنی که براي محصول پلی استایرن است در پتروشیمی تبریز بومی سازي شده است که نشان می دهد هیچ حرکت قابل توجهی در جهت دانش بنیان نمودن صنعت انجام نشده است و متاسفانه با دیدن چنین حکمهایی براي مدیریت پژوهش، آینده رو به قهقراي پژوهش و صنعت پتروشیمی کاملا مشهود است.
در واقعیت باید گفت که با وجود چنین افراد غیر مرتبط و نا کارایی (چه از لحاظ سابقه آموزشی و چه از لحاظ سابقه کاري)  در سمت حساس پژوهش، شگفت انگیز نیست که بگوییم بعد از گذشت بیشتر از 6 دهه از آغاز صنعت پتروشیمی در ایران، ما همچنان در نقطه اول راه بوده و طرحهاي پتروشیمی به دلیل نبود دانش فنی می بایست سالها، خاك خورده و هزینه هاي هنگفتی را ) گاها تا سه برابر میزان پیش بینی سرمایه گذاري اولیه) برصنعت پتروشیمی تحمیل کنند.
در حالیکه در کشور همسایه ما عربستان، شرکت سابیک در سال 2021 ، دو محصول ویژه در لیست 100 فناوری انقلابی برتر جهان دارد، صنعت پتروشیمی ایران، در صحنه تولید محصولات فناورانه برتر، نه تنها هیچ جایگاهی نداشته بلکه حتی برنامه ای برای کپی سازی از فناوری های در دسترس خود نیز ندارد. البته با انتخابهایی این چنینی برای پست حساسی مانند مدیریت پژوهش، چنین سرانجامی برای صنعت پتروشیمی ایران کاملا قابل پیش بینی بوده و با ادامه حرکت در این مسیر، نمیتوان انتظاری از  صنعت پتروشیمی ایران برای رقابت در عرصه های بین المللی داشت.
و سخن آخر اینکه، انتخاب افراد در پستهای کلیدی صنعت پتروشیمی انسان را یاد داستان "لباس جدید پادشاه" هانس کریستین اندرسن می اندازد. واقعیت این است که پادشاه پژوهش، لباسی بر تن ندارد، بزرگان قوم، بی جهت مدیحه سرایی نکنید،  واقعیتها را بی پرده ببینید، تا اگر ذره اي می خواهید در جهت منویات رهبر معظم جمهوري اسلامی حرکت کنید، با سمت های حساس و ویژ ه ای مثل پژوهش، برخورد سیاسی نکنید، شاید بتوانید این صنعت را به مسیر درست بازگردانده و در جهت صنعتی دانش بنیان حرکت کنید. در غیر این صورت در این دنیای مملو از رقابتهای تنگاتنگ و فشرده، صنعت پتروشیمی ایران به راحتی از عرصه رقابت حذف خواهد شد.