امروزه مساله انتقال انرژي بویژه فرآورده های نفتی به وسیله خط لوله در هر کشوری یکی از مهم ترین موضوعات در زمینه امنیت انرژي می باشد که بسیاري از کشورها در صادرات یا واردات انرژي و یا در تامین نیاز داخلی خود به مسیرهاي عبور آن توجه خاصی می کنند، چون این خطوط به عنوان شاهرگ اساسی توسعه هر کشوري مطرح است.
۲
تاریخ انتشارشنبه ۴ مرداد ۱۳۹۹ - ۰۹:۲۴
کد مطلب : ۱۲۵۸۴۷
شاهراه های استراتژیک انتقال فرآورده های نفتی؛
انتقال سالانه بیش از ۱۲۳ میلیارد لیتر نفت خام و فرآورده در داخل کشور
فاتیما رضایی
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی"نفت ما "، ایران نیز به علت وسعت زیاد و پراکندگی جمعیت در نقاط گوناگون و همچنین قرار گرفتن میادین نفت و گاز در جنوب و جنوب غربی کشور، داراي شبکه وسیع خطوط انتقال انرژي بوده و متغیر امنیت اقتصادي در طراحی مسیر و استقرار خطوط لوله انرژي (نفت، گاز و فرآورد های نفتی) در ایران نقش عمده اي داشته است. اکثر مناطق تولید نفت و گاز در جنوب ایران قرار داشته، در حالیکه عمده ترین مناطق مصرف در شمال و مرکز کشور قرار دارند. به عنوان مثال بیش از 1 میلیون بشکه نفت در روز از چاههاي نفت جنوب ایران به پالایشگاه هاي اصفهان، تهران، اراك و تبریز فرستاده می شود.
شاخص عمده براي امنیت اقتصادي در زمینه انرژي؛ دسترسی مردم و صنایع به منابع انرژي و دسترسی به بازارهاي صادراتی است. در زمینه، دسترسی مردم به فرآورده هاي نفتی باید گفت که این امر به واسطه پالایش نفت خام توسط پالایشگاه هاي کشور و تولید فرآورده ها در آنها انجام می گیرد. بخش پالایش ایران توسط 10 پالایشگاه داخلی با ظرفیت اسمی حدود 2.3 میلیون بشکه در روز به منظور تامین نیازهاي انرژي داخل کشور، تامین بخشی از خوراك صنایع و واحدهاي پتروشیمی و صادرات پاره اي از فرآورده هاي مازاد بر مصرف داخلی فعالیت دارد. عمده فرآورده هاي نفتی که در 10 پالایشگاه کشور در حال حاضر تولید می شود شامل بنزین، گازوئیل و نفت کوره، گاز مایع و نفت سفید می باشد که عمدتاً به مصارف داخلی رسیده و بخشی از بنزین، نفت کوره و گازوئیل تولیدي نیز صادر می شود. در حال حاضر پالایشگاه هاي آبادان، اصفهان، کرمانشاه، تهران، لاوان، تبریز، اراك، شیراز و بندرعباس، ستاره خلیج فارس در زمینه تبدیل نفت خام به فرآورده هاي نفتی جهت تأمین نیازهاي داخلی و صادرات به دیگر کشورها مشغول فعالیت هستند. طرز قرارگیري این پالایشگاهها به نحوي بوده است که این پالایشگاه ها عمدتاً در کانون اصلی جمعیتی در مناطق خود ساخته شدند تا کمترین فاصله را با مراکز جمعیتی داشته باشند و با کمترین فاصله فرآورده هاي نفتی مورد نیاز مردم را به دست آن ها یا بازارهاي صادراتی برسانند.
استانهايی که به عنوان قطب اصلی جمعیت ایران محسوب می شوند، در نواحی مرکزي (تهران، اصفهان، فارس) و شمالی (گیلان، مازندران، گلستان) و شمالغربی (آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل) قرار دارند. پالایشگاه هاي ایران نیز عمدتاً در این مناطق یا در استان هاي مجاور آنها ساخته شده اند. تنها استثناء استان خراسان رضوي است که علیرغم جمعیت زیاد آن، پالایشگاهی در آنجا ساخته نشده است. که علت آن، فاصله زیاد این استان با میادین تولید نفت خام می باشد. در واقع این استانها بیشترین فاصله را با میادین تولید ایران دارند. بنابراین در استانهایی که در آنها پالایشگاه ندارند فرآورده ها عمدتاً از طریق خطوط لوله یا نفتکش هاي جاده ای و یا راه آهن جابه جا می شوند.
اگر نگاهی به تاریخ صنعت پالایش و پخش کشور داشته باشیم می بینیم که افزایش مصرف فرآورده هاي نفتي، آگاهي از مناسب بودن اين مواد براي مصارف مختلف و ايجاد صنايع بزرگ و كوچك، نقش پخش و توزيع مواد نفتي را حساس تر كرد. وابستگي صنعتي، اجتماعي و اقتصادي به مواد نفتي به مرحله اي رسيد كه در سال 1332 نياز به تأمين مصرف استان هاي شمالي و مركزي كشور از راه مناسب و مطمئن احساس شد. از مدت ها قبل روشن شده بود كه وسایل مختلف حمل و نقل فرآورده هاي نفتي اعم از نفتكش ها و مخزن دارهاي راه آهن با توجه به حجم نيازها و گسترش روز‌افزون تقاضا در آينده وسايل قابل اطميناني نخواهند بود. به دنبال گسترش وسائط موتوري، پيشرفت هاي صنعتي، بالا رفتن سطح زندگي مردم و عادت به مصرف سوخت تصميم به احداث خطوط لوله براي حمل مواد نفتي وارد مراحل جدي تر شد. بنابراين احداث خط لوله، امكان تأمين مقدار پيش بيني شده مواد نفتي را به طور اطمينان بخشي ميسر مي ساخت. تلاش پيگير آغاز شد و اولين ثمره آن، نخستين خط لوله سراسري ايران بود كه با ظرفيت 100 هزار بشكه در روز در مهر 1336 آغاز به كار كرد. حمل و نقل فرآورده هاي نفتي، نقاط مركزي، شمال و شرق كشور را در نورديد. افزايش مصرف فرآورده هاي نفتي در ناحيه مركزي چنان سريع بود كه پالايشگاه تهران ساخته شد و شروع به كار كرد و در سال 1344 به منظور تأمين نفت خام مورد نياز پالايشگاه تهران خط لوله اي به طول 754 كيلومتر احداث شد. خطوط لوله ري- قزوين- رشت، ري- شاهرود- مشهد خطوطي بودند كه به تدريج ساخته شده و كار انتقال فرآورده هاي نفتي را انجام دادند. در زمان شروع، تكنولوژي خطوط لوله براي كشورمان بسيار جديد بود به طوري‌كه اين تكنولوژي از نظر علمي حداقل 50 سال از سطح علمي دانشگاه هاي كشور جلوتر بود. حالا پس از گذشت بیش از 50 سال از آن روزها، خطوط لوله چنان ابعاد گسترده اي يافته اند كه در حوزه مديريت، امور خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، شريان اصلي سوخت رساني به تمام كشور و يكي از حساس ترين مسووليت ها را بر عهده دارد.
شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران یکی از شرکت های زیرمجموعه شرکت ملی پالایش پخش است که وظیفه عمده آن انتقال نفت خام از میادین نفتی به پالایشگاه ها و تامین خوراک آنها و تحویل و انتقال فرآورده های نفتی از پالایشگاه ها و مبادی وارداتی به انبارهای نفت و مراکز عمده نفت مانند نیروگاه ها و مجتمع های پتروشیمی است.
جابجایی نفت و فرآورده های نفتی از طریق خط لوله علاوه بر اینکه ایمن تر بوده و از سوی دیگر تابع شرایط جوی نیز نیست و هیچ وقت متوقف نخواهد شد، از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است به طوری که نسبت به نفتکش جاده ای و راه آهن، یک هفتم هزینه دارد. انتقال از طریق خطوط لوله باعث صرفه جویی اقتصادی، انتقال ایمن و پایدار، ارتقای ایمنی جاده ها و سهولت انتقال مواد نفتی، کاهش حمل و نقل بین شهری می گردد. نباید چون همه سیستم انتقال در زیر زمین قرار دارد و دیده نمی شود، از نقش و اهمیت کارکنان بخش انتقال فرآورده ها غافل شد. قطعا در صورت توقف یا اختلال در این خطوط لوله، کشور با مشکل عمده مواجه شده و نیروگاه ها و پالایشگاه های متعددی قادر به ادامه حیات نیستند. به همین ترتیب حلقه های پایین تر مرتبط با آن ها از جمله پمپ بنزین ها و ... نیز نمی توانند نیاز خود را تامین کنند و اینجاست که در زندگی همه مردم ایران تاثیر خود را نشان می دهد.
یکی از مهم ترین محورهای فعالیت شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده های نفتی، طرح های خطوط انتقال و ذخیره سازی فرآورده های نفتی است. در این زمینه، شرکت ملی پالایش و پخش تاکنون ساخت بيش از 14500 كيلومتر خطوط لوله انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي، ساخت بيش از170 واحد تلمبه خانه و احداث بيش از 100 انبار و تاسيسات ذخيره سازي سوخت را انجام داده و ظرفيت انتقال فرآورده ها در خطوط مختلف را افزایش داده است.
شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران با دارا بودن ۱۲ منطقه و بیش از ۱۴ هزار کیلومتر خط لوله (شامل بیش از ۵ هزار کیلومتر خط لوله نفت خام و حدود ۹ هزار کیلومتر خط لوله انتقال فرآورده) عملیات انتقال سالانه بیش از ۱۲۳ میلیارد لیتر نفت خام و فرآورده در کشور را از میدان‌های نفتی به پالایشگاه های کشور و پس از آن به مبادی مصرف که عمدتا رو به مرکز و شمال کشور است، به انجام می رساند. در واقع شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران که از شرکت های زیرمجموعه پالایش و پخش، متولی انتقال نفت خام به پالایشگاه ها و همچنین انتقال فرآورده های پالایشگاه ها به انبارهای اصلی نفت و مراکز عمده مصرف بعضاً، فرودگاه ها، پتروشیمی ها و نیروگاه ها می باشد. با توجه به اینکه عمر متوسط خطوط لوله 30 سال است، بهره برداری از خطوط جدید و گسترش آنها، به نوعی نوسازی شریان حیاتی انتقال فرآورده ها هم می باشد، و مدت عمر خط لوله افزایش یافته و از نظر پدافند غیر عامل در شرایط بحرانی در انتقال پایدار و مطمئن فرآورده ها نقش بسزایی ایفا می کند.
موضوع مهمتر در توسعه و نوسازی خطوط لوله انتقال نفت و فرآورده های نفتی اینکه به طور متوسط بیش از 80 درصد اقلام و تجهیزات مورد نیاز شامل تجهیزات ابزار دقیق، سیستم های کنترل، پمپ ها، تابلوهای برق و شیرآلات، تجهیزات مورد نیاز تعمیر توربین‌ها ساخت داخل است. در واقع در کنار اشتغال زایی خطوط لوله انتقال فرآورده های نفتی، استفاده از دانش و توان مهندسی داخلی در اجرای این پروژه ها مطرح است که علاوه بر مستندسازی آن ها، امکان انتقال دانش همچون انتقال و صدور فرآورده امکانپذیر می باشد.
توسعه و نوسازی خطوط جدید انتقال فرآورده های نفتی، با توجه به روز بودن و پیگرانی هوشمند از نشت در خطوط انتقال جلوگیری کرده و مانع از اتلاف منابع ملی و هدرروی فرارورده های نفتی در شبکه انتقال، اختلال در فعالیت پالایشگاه و مصرف کنندگان شده و به حفظ محیط زیست کمک می کند.
شایان ذکر است که ظرفیت پالایشگاهی ایران در سال 1357 به میزان 1 میلیون و 86 هزار بشکه در روز بود و با بهره برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس به 2 میلیون و 225 هزار بشکه در روز رسیده است. در سال 1357، ۸ منطقه عملیاتی در شرکت خط لوله و مخابرات نفت وجود داشت که شامل ۷۷۹۴ کیلومتر خط لوله بود که این میزان اکنون به بیش از ۱۴ هزار کیلومتر رسیده است. همچنین در سال 1357 قابلیت ذخیره سازی ۸۰۰ میلیون لیتر نفت خام و فرآورده در شرکت خطوط لوله و مخابرات وجود داشت که هم اکنون ظرفیت ذخیره سازی، به ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون لیتر رسیده است.
در این میان سه پروژه کلیدی 1-خط لوله شازند-قم-ری، 2-خط لوله نایین-کاشان-ری و 3-خط لوله تبریز-خوی-ارومیه حائز اهمیت است که با ساخت و بهره برداری از آنها، رکورد انتقال فرآورده های نفتی در کشور از طریق خطوط فوق الذکر شکسته شده است. نکته حائز اهمیت اینکه باید بر نقش مهندس صادق آبادی، مدیر عامل جوان و پر انرژی شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده های نفتی، در تسریع بهره برداری از پروژه های مذکور تاکید نمود.
سه پروژه خط لوله انتقال فرآورده های نفتی فوق، از پروژه های استراتژیک کشور است که افزایش ظرفیت تولید طرحهای توسعه ای پالایشگاه های شازند، آبادان، بندرعباس، تبریز و ستاره خلیج فارس را به مبادی مصرف در مرکز، شمال و شمال غرب کشور هدایت می کند. در واقع انتقال ایمن و پایدار در شبکه خطوط لوله را موجب شده و انعطاف پذیری عملیاتی بالایی در انتقال فرآورده در زمان اوج مصرف را ایجاد کرده و باعث افزایش ظرفیت انتقال 600 هزار بشکه ای فرآورده نفتی در روز می شود. مضافا مسیر انتقال فرآورده ها را در مقایسه با خطوط قدیم و تردد تانکرهای سوخت کوتاه تر می کند و در زمان و هزینه صرفه جویی می کند. همچنین با افزایش ظرفیت انتقال، امکان صادرات به کشورهای همجوار فراهم خواهد شد.
نکته ای که در طراحی این خطوط جدید علاوه بر مکان یابی اصولی در نظر گرفته شده، اینکه در کنار تامین نیاز داخلی به همراه امکان صادرات، مورد توجه مسوولان بوده است. مضافا اینکه شاخص عدالت اجتماعی و محرومیت زدایی، در طراحی مسیر در راستای توزیع مناسب فرآورده دیده شده است.
از آنجا که نقطه تلاقی دو خط لوله "شازند-قم-ری" و "نایین-کاشان-ری"، و خط لوله انتقال نفت در حوزه استحفاظی شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت تهران قرار دارد، این منطقه ۱۶ خط خروجی و ۸ خط ورودی دارد و بزرگترین ترمینال نفتی کشور و منطقه به شمار می آید که علاوه بر تامین نفت خام و فرآورده نیمه شمالی کشور، تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه های گیلان، دماوند، باقرشهر، شهید رجایی و منتظرقائم و نیز فرودگاه های بین المللی امام خمینی و مهرآباد تهران را نیز بر عهده دارد.
در صورت اتصال پالایشگاه اصفهان به این رینگ بویژه در نیمه شرقی کشور، علاوه بر تامین نیاز این مناطق، امکان صادرات فرآورده به کشورهای همسایه پاکستان و افغانستان نیز فراهم است.
در ادامه ویژگی های سه پروژه خطوط لوله انتقال فرآورده های نفتی که اخیرا به بهره برداری رسیده یا خواهد رسید، مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد.
خط لوله شازند-قم-ری:
ساخت این پروژه از سال 1394 آغاز شد و اهداف طرح؛ انتقال فرآورده های تولیدی پالایشگاه شازند اراک به قم و در نهایت به استان تهران از طریق خط لوله 26 اینچی به طول 292 کیلومتر با پوشش پلی اتیلن و با ظرفیت 300 هزار بشکه در روز است. محرومیت زدایی، کاهش حمل و نقل بین شهری و انتقال فرآورد های نفتی به محل های مصرف از مزایای این پروژه است. میزان سرمایه گذاری این پروژه، 2200 میلیارد ریال و از طریق منابع داخلی بوده است.
کارفرمای این پروژه، شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران و پیمانکار آن هم قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (گروه تخصصی نیرو گستر) در قالب EPC بوده که سهم ساخت داخل در این پروژه 100 درصد است.
با بهره برداری از این خط لوله فرآورده های نفتی طرح توسعه پالایشگاه های شازند و آبادان به ری منتقل می شود. این خط لوله از كنار انبار نفت شهر قم عبور كرده و یكی از خطوط اصلی تامین كننده انبار نفت ری و مركز كشور محسوب می شود.
خط لوله نایین-کاشان-ری:
ساخت این پروژه از سال 1393 آغاز شد و از اهداف این پروژه، انتقال بخشی از فرآورده های نفتی (نفت گاز ، نفت سفيد، بنزين و بنزین سوپر) تولیدی پالایشگاه های ستاره خلیج فارس، بندرعباس و پالایشگاه هرمز به نایین و کاشان و از آنجا به تهران است. ظرفیت ذخیره سازی این طرح 300 هزار متر مکعب فرآورده در نایین و ظرفیت انتقال آن هم 204 هزار بشکه در روز فرآورده های نفتی است.
این طرح شامل احداث 420 کیلومتر خط لوله به قطر 20اینچ مجهز به سیستم نشت یاب ، 420 کیلومتر کابل گذاری فیبر نوری ، احداث ده دستگاه مخازن تعادلی (سقف ثابت و متحرک) جمعا با ظرفیت 300 هزار متر مکعب فرآورده در نایین ، تاسیسات یک مرکز انتقال نفت در نائین ، تاسیسات مرکز انتقال نفت در کاشان، احداث ترمینال در تاسیسات ری ، دو پست برق 63 کیوولت در نائین و کاشان و 6 کیلومتر خط انتقال برق فشار قوی در کاشان می باشد.
میزان سرمایه گذاری پروژه 9286 میلیارد ریال از طریق منابع داخلی بوده است. کارفرمای پروژه شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران و پیمانکار پروژه "مشارکت نصر" (شرکت های دانیال پترو، نصر میثاق اهواز، گسترش خدمات صنعتی ایران و مهندسین مشاور بینا) به صورت EPC بوده است. سهم ساخت داخل در این پروژه 92.5 درصد می باشد.
با راه اندازی این مسیر انتقال ایمن و پایدار روزانه ۲۰۰ هزار بشکه فرآورده از این خط میسر شده و انعطاف پذیری عملیاتی بسیار بالایی در انتقال فرآورده خصوصا در زمان اوج مصرف ایجاد می شود و ظرفیت انتقال نفت و فرآورده های نفتی افزایش چشمگیری می یابد. در واقع، طول خطوط لوله انتقال نفت کشور با بهره برداری از خط لوله نایین- کاشان- ری و خط لوله شازند- قم- ری، 700 کیلومتر افزایش می‌یابد.
با راه‌اندازی خط لوله ۲۰ اینچ نائین–کاشان–ری، مسیر ارسال فرآورده‌های نفتی از منطقه بندرعباس تا منطقه ری کوتاه شده است. همان گونه که اشاره شد، خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران به عنوان نقطه ثقل حیاتی، نفت خام و فرآورده های تولیدی در جنوب را به نیمه شمالی کشور انتقال می دهد، این منطقه ۱۶ خط خروجی و ۸ خط ورودی دارد و بزرگترین ترمینال نفتی کشور و منطقه به شمار می آید.
فاز نخست این خط لوله با ظرفیت انتقال روزانه ۱۸۰ هزار بشکه فرآورده نفتی (معادل ۲۷.۵ میلیون لیتر) در سال ۹۷ راه‌اندازی و تحویل شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران شده بود و با راه‌اندازی فاز دوم، ظرفیت انتقال این خط به روزانه ۲۰۵ هزار بشکه (معادل ۳۰ میلیون لیتر) افزایش یافته است. روزانه ۳۰ میلیون لیتر بنزین یورو تولیدی در پالایشگاه ستاره خلیج فارس به مرکز کشور از طریق این خط لوله انجام می شود. در واقع، این پروژه، به دنبال افزایش ظرفیت تولیدی در پالایشگاه های بندرعباس و ستاره خلیج‌فارس و با هدف رفع تنگناهای انتقال بنزین پالایشگاه ستاره خلیج فارس طراحی و راه اندازی شده است. انتقال فرآورده های تولیدی به مرکز کشور از طریق این خط لوله و خط لوله آبادان - اهواز انجام می شود.
از دیگر مزایای این پروژه، صرفه جویی در هزینه های توزیع، پاسخگویی نیازهای تهران و مناطق شمالی کشور که در برنامه های توسعه ای کشور پیش بینی شده است و امکان ارسال مستقیم فرآورده های کنونی به علاوه تولیدات آینده طرح های جدید پالایشگاهی در جنوب کشور با صرف زمان و هزینه کمتر به تهران می باشد.
تبریز-خوی-ارومیه:
عملیات اجرایی این پروژه از سال 1392 آغاز شده است. احداث خط لوله 14 اينچ از تبريز به اروميه و انشعاب 10 اينچ خوي، احداث تلمبه خانه تبریز ، تلمبه خانه سلماس ، پایانه خوی ، پایانه ارومیه، از اقدامات انجام شده برای تکمیل این پروژه می باشد. با بهره‌برداری از خط لوله تبریز- خوی -ارومیه افزایش ظرفیت انتقال فرآورده نفت سفيد، نفت گاز و بنزين تا ۶۰ هزار بشکه در روز محقق شده و قابلیت افزايش تا 100000 بشكه در روز فرآورده های رنگین نفتی از تبریز به ارومیه و امکان برداشت 35000 بشکه در روز در خوی را دارد.
احداث خط لوله فرآورده های نفتی به قطر ۱۴ با پوشش پلی اتیلن از تبریز (جنب پالایشگاه) به پایانه ارومیه (جنب انبار نفت جدید ارومیه) از طریق شمال دریاچه ارومیه به طول ۲۲0کیلومتر، احداث خط لوله انشعابی ۱۰ با پوشش پلی اتیلن در حد فاصل سلماس – خوی به طول ۱۲ کیلومتر ، احداث تاسیسات مربوطه شامل تغییرات تلمبه خانه در تبریز و پایانه ارومیه، احداث خط لوله ۸ اتصال پایانه قدیم به پایانه جدید ارومیه به طول ۱۶ کیلومتر و احداث پایانه خوی از اهداف تعیین شده در اجرای پروژه افزایش ظرفیت انتقال «تبریز– خوی– ارومیه» هستند.
پروژه خط لوله «تبریز- خوی –ارومیه» با 3307 میلیارد ریال از محل منابع داخلی تامین سرمایه شده و در قالب قرارداد PC به مدت ۶ سال با حمایت شرکت های داخلی اجرایی شده است. این پروژه به صورتEPC در شرایطی به یک پیمانکار داخلی واگذار شد که بخش E (مهندسی) آن از قبل توسط شرکت ملی مهندسی ساختمان نفت ایران انجام شده است. سهم ساخت داخل در این پروژه 83 درصد می باشد. کارفرمای پروژه شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت بوده و پیمانکار آن رامپکو و مشاور پروژه هم پارسیکان می باشد.
هم اکنون انتقال فرآورده های مورد نیاز بخشی از استان کردستان و آذربایجان غربی با استفاده از خط لوله قدیم جنوب دریاچه ارومیه (با ظرفیت 65 هزار بشکه در روز) و تردد تانکرهای سوخت در جاده های این مناطق تامین می شود. با راه اندازی خط لوله تبریز، خوی، ارومیه با هدف انتقال فرآورده های نفتی پالایشگاه تبریز (شمالغرب کشور)، از تردد حدود 750 تانکر تریلی حامل سوخت در جاده های این استان جلوگیری می شود که ثمرات بسیاری خواهد داشت.
در صورت افزایش تولید محصولات پالایشگاه های داخلی در آینده و احتمال صادرات فرآورده به کشورهای همسایه شمالغرب از جمله ترکیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و اقلیم کردستان عراق، خط لوله جدید این امکان را به راحتی فراهم خواهد کرد. شایان ذکر است که قبل از اجرای پروژه تمام امکان سنجی های زیست محیطی انجام و مجوزهای مربوط اخذ شده است.
شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب با طول بیش از 2000 کیلومتر نفت خام پالایشگاه تبریز و فرآورده های نفتی مورد نیاز استانهای زنجان، اردبیل و آذربایجان شرقی و غربی، بخشی از خوراک پتروشیمی تبریز و سوخت نیروگاه های تبریز، اردبیل، ارومیه و سلطانیه زنجان را تامین می کند. این شرکت روزانه 115 هزار بشکه (18 میلیون لیتر) نفت خام را به پالایشگاه تبریز انتقال می دهد و پس از برش نفتی آن را دوباره تحویل گرفته و به ارومیه، میاندوآب و سایر مناطق شمالغرب کشور ارسال می کند.
شاخص عمده براي امنیت اقتصادي در زمینه انرژي؛ دسترسی مردم و صنایع به منابع انرژي و دسترسی به بازارهاي صادراتی است. در زمینه، دسترسی مردم به فرآورده هاي نفتی باید گفت که این امر به واسطه پالایش نفت خام توسط پالایشگاه هاي کشور و تولید فرآورده ها در آنها انجام می گیرد. بخش پالایش ایران توسط 10 پالایشگاه داخلی با ظرفیت اسمی حدود 2.3 میلیون بشکه در روز به منظور تامین نیازهاي انرژي داخل کشور، تامین بخشی از خوراك صنایع و واحدهاي پتروشیمی و صادرات پاره اي از فرآورده هاي مازاد بر مصرف داخلی فعالیت دارد. عمده فرآورده هاي نفتی که در 10 پالایشگاه کشور در حال حاضر تولید می شود شامل بنزین، گازوئیل و نفت کوره، گاز مایع و نفت سفید می باشد که عمدتاً به مصارف داخلی رسیده و بخشی از بنزین، نفت کوره و گازوئیل تولیدي نیز صادر می شود. در حال حاضر پالایشگاه هاي آبادان، اصفهان، کرمانشاه، تهران، لاوان، تبریز، اراك، شیراز و بندرعباس، ستاره خلیج فارس در زمینه تبدیل نفت خام به فرآورده هاي نفتی جهت تأمین نیازهاي داخلی و صادرات به دیگر کشورها مشغول فعالیت هستند. طرز قرارگیري این پالایشگاهها به نحوي بوده است که این پالایشگاه ها عمدتاً در کانون اصلی جمعیتی در مناطق خود ساخته شدند تا کمترین فاصله را با مراکز جمعیتی داشته باشند و با کمترین فاصله فرآورده هاي نفتی مورد نیاز مردم را به دست آن ها یا بازارهاي صادراتی برسانند.
استانهايی که به عنوان قطب اصلی جمعیت ایران محسوب می شوند، در نواحی مرکزي (تهران، اصفهان، فارس) و شمالی (گیلان، مازندران، گلستان) و شمالغربی (آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل) قرار دارند. پالایشگاه هاي ایران نیز عمدتاً در این مناطق یا در استان هاي مجاور آنها ساخته شده اند. تنها استثناء استان خراسان رضوي است که علیرغم جمعیت زیاد آن، پالایشگاهی در آنجا ساخته نشده است. که علت آن، فاصله زیاد این استان با میادین تولید نفت خام می باشد. در واقع این استانها بیشترین فاصله را با میادین تولید ایران دارند. بنابراین در استانهایی که در آنها پالایشگاه ندارند فرآورده ها عمدتاً از طریق خطوط لوله یا نفتکش هاي جاده ای و یا راه آهن جابه جا می شوند.
اگر نگاهی به تاریخ صنعت پالایش و پخش کشور داشته باشیم می بینیم که افزایش مصرف فرآورده هاي نفتي، آگاهي از مناسب بودن اين مواد براي مصارف مختلف و ايجاد صنايع بزرگ و كوچك، نقش پخش و توزيع مواد نفتي را حساس تر كرد. وابستگي صنعتي، اجتماعي و اقتصادي به مواد نفتي به مرحله اي رسيد كه در سال 1332 نياز به تأمين مصرف استان هاي شمالي و مركزي كشور از راه مناسب و مطمئن احساس شد. از مدت ها قبل روشن شده بود كه وسایل مختلف حمل و نقل فرآورده هاي نفتي اعم از نفتكش ها و مخزن دارهاي راه آهن با توجه به حجم نيازها و گسترش روز‌افزون تقاضا در آينده وسايل قابل اطميناني نخواهند بود. به دنبال گسترش وسائط موتوري، پيشرفت هاي صنعتي، بالا رفتن سطح زندگي مردم و عادت به مصرف سوخت تصميم به احداث خطوط لوله براي حمل مواد نفتي وارد مراحل جدي تر شد. بنابراين احداث خط لوله، امكان تأمين مقدار پيش بيني شده مواد نفتي را به طور اطمينان بخشي ميسر مي ساخت. تلاش پيگير آغاز شد و اولين ثمره آن، نخستين خط لوله سراسري ايران بود كه با ظرفيت 100 هزار بشكه در روز در مهر 1336 آغاز به كار كرد. حمل و نقل فرآورده هاي نفتي، نقاط مركزي، شمال و شرق كشور را در نورديد. افزايش مصرف فرآورده هاي نفتي در ناحيه مركزي چنان سريع بود كه پالايشگاه تهران ساخته شد و شروع به كار كرد و در سال 1344 به منظور تأمين نفت خام مورد نياز پالايشگاه تهران خط لوله اي به طول 754 كيلومتر احداث شد. خطوط لوله ري- قزوين- رشت، ري- شاهرود- مشهد خطوطي بودند كه به تدريج ساخته شده و كار انتقال فرآورده هاي نفتي را انجام دادند. در زمان شروع، تكنولوژي خطوط لوله براي كشورمان بسيار جديد بود به طوري‌كه اين تكنولوژي از نظر علمي حداقل 50 سال از سطح علمي دانشگاه هاي كشور جلوتر بود. حالا پس از گذشت بیش از 50 سال از آن روزها، خطوط لوله چنان ابعاد گسترده اي يافته اند كه در حوزه مديريت، امور خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، شريان اصلي سوخت رساني به تمام كشور و يكي از حساس ترين مسووليت ها را بر عهده دارد.
شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران یکی از شرکت های زیرمجموعه شرکت ملی پالایش پخش است که وظیفه عمده آن انتقال نفت خام از میادین نفتی به پالایشگاه ها و تامین خوراک آنها و تحویل و انتقال فرآورده های نفتی از پالایشگاه ها و مبادی وارداتی به انبارهای نفت و مراکز عمده نفت مانند نیروگاه ها و مجتمع های پتروشیمی است.
جابجایی نفت و فرآورده های نفتی از طریق خط لوله علاوه بر اینکه ایمن تر بوده و از سوی دیگر تابع شرایط جوی نیز نیست و هیچ وقت متوقف نخواهد شد، از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است به طوری که نسبت به نفتکش جاده ای و راه آهن، یک هفتم هزینه دارد. انتقال از طریق خطوط لوله باعث صرفه جویی اقتصادی، انتقال ایمن و پایدار، ارتقای ایمنی جاده ها و سهولت انتقال مواد نفتی، کاهش حمل و نقل بین شهری می گردد. نباید چون همه سیستم انتقال در زیر زمین قرار دارد و دیده نمی شود، از نقش و اهمیت کارکنان بخش انتقال فرآورده ها غافل شد. قطعا در صورت توقف یا اختلال در این خطوط لوله، کشور با مشکل عمده مواجه شده و نیروگاه ها و پالایشگاه های متعددی قادر به ادامه حیات نیستند. به همین ترتیب حلقه های پایین تر مرتبط با آن ها از جمله پمپ بنزین ها و ... نیز نمی توانند نیاز خود را تامین کنند و اینجاست که در زندگی همه مردم ایران تاثیر خود را نشان می دهد.
یکی از مهم ترین محورهای فعالیت شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده های نفتی، طرح های خطوط انتقال و ذخیره سازی فرآورده های نفتی است. در این زمینه، شرکت ملی پالایش و پخش تاکنون ساخت بيش از 14500 كيلومتر خطوط لوله انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي، ساخت بيش از170 واحد تلمبه خانه و احداث بيش از 100 انبار و تاسيسات ذخيره سازي سوخت را انجام داده و ظرفيت انتقال فرآورده ها در خطوط مختلف را افزایش داده است.
شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران با دارا بودن ۱۲ منطقه و بیش از ۱۴ هزار کیلومتر خط لوله (شامل بیش از ۵ هزار کیلومتر خط لوله نفت خام و حدود ۹ هزار کیلومتر خط لوله انتقال فرآورده) عملیات انتقال سالانه بیش از ۱۲۳ میلیارد لیتر نفت خام و فرآورده در کشور را از میدان‌های نفتی به پالایشگاه های کشور و پس از آن به مبادی مصرف که عمدتا رو به مرکز و شمال کشور است، به انجام می رساند. در واقع شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران که از شرکت های زیرمجموعه پالایش و پخش، متولی انتقال نفت خام به پالایشگاه ها و همچنین انتقال فرآورده های پالایشگاه ها به انبارهای اصلی نفت و مراکز عمده مصرف بعضاً، فرودگاه ها، پتروشیمی ها و نیروگاه ها می باشد. با توجه به اینکه عمر متوسط خطوط لوله 30 سال است، بهره برداری از خطوط جدید و گسترش آنها، به نوعی نوسازی شریان حیاتی انتقال فرآورده ها هم می باشد، و مدت عمر خط لوله افزایش یافته و از نظر پدافند غیر عامل در شرایط بحرانی در انتقال پایدار و مطمئن فرآورده ها نقش بسزایی ایفا می کند.
موضوع مهمتر در توسعه و نوسازی خطوط لوله انتقال نفت و فرآورده های نفتی اینکه به طور متوسط بیش از 80 درصد اقلام و تجهیزات مورد نیاز شامل تجهیزات ابزار دقیق، سیستم های کنترل، پمپ ها، تابلوهای برق و شیرآلات، تجهیزات مورد نیاز تعمیر توربین‌ها ساخت داخل است. در واقع در کنار اشتغال زایی خطوط لوله انتقال فرآورده های نفتی، استفاده از دانش و توان مهندسی داخلی در اجرای این پروژه ها مطرح است که علاوه بر مستندسازی آن ها، امکان انتقال دانش همچون انتقال و صدور فرآورده امکانپذیر می باشد.
توسعه و نوسازی خطوط جدید انتقال فرآورده های نفتی، با توجه به روز بودن و پیگرانی هوشمند از نشت در خطوط انتقال جلوگیری کرده و مانع از اتلاف منابع ملی و هدرروی فرارورده های نفتی در شبکه انتقال، اختلال در فعالیت پالایشگاه و مصرف کنندگان شده و به حفظ محیط زیست کمک می کند.
شایان ذکر است که ظرفیت پالایشگاهی ایران در سال 1357 به میزان 1 میلیون و 86 هزار بشکه در روز بود و با بهره برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس به 2 میلیون و 225 هزار بشکه در روز رسیده است. در سال 1357، ۸ منطقه عملیاتی در شرکت خط لوله و مخابرات نفت وجود داشت که شامل ۷۷۹۴ کیلومتر خط لوله بود که این میزان اکنون به بیش از ۱۴ هزار کیلومتر رسیده است. همچنین در سال 1357 قابلیت ذخیره سازی ۸۰۰ میلیون لیتر نفت خام و فرآورده در شرکت خطوط لوله و مخابرات وجود داشت که هم اکنون ظرفیت ذخیره سازی، به ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون لیتر رسیده است.
در این میان سه پروژه کلیدی 1-خط لوله شازند-قم-ری، 2-خط لوله نایین-کاشان-ری و 3-خط لوله تبریز-خوی-ارومیه حائز اهمیت است که با ساخت و بهره برداری از آنها، رکورد انتقال فرآورده های نفتی در کشور از طریق خطوط فوق الذکر شکسته شده است. نکته حائز اهمیت اینکه باید بر نقش مهندس صادق آبادی، مدیر عامل جوان و پر انرژی شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده های نفتی، در تسریع بهره برداری از پروژه های مذکور تاکید نمود.
سه پروژه خط لوله انتقال فرآورده های نفتی فوق، از پروژه های استراتژیک کشور است که افزایش ظرفیت تولید طرحهای توسعه ای پالایشگاه های شازند، آبادان، بندرعباس، تبریز و ستاره خلیج فارس را به مبادی مصرف در مرکز، شمال و شمال غرب کشور هدایت می کند. در واقع انتقال ایمن و پایدار در شبکه خطوط لوله را موجب شده و انعطاف پذیری عملیاتی بالایی در انتقال فرآورده در زمان اوج مصرف را ایجاد کرده و باعث افزایش ظرفیت انتقال 600 هزار بشکه ای فرآورده نفتی در روز می شود. مضافا مسیر انتقال فرآورده ها را در مقایسه با خطوط قدیم و تردد تانکرهای سوخت کوتاه تر می کند و در زمان و هزینه صرفه جویی می کند. همچنین با افزایش ظرفیت انتقال، امکان صادرات به کشورهای همجوار فراهم خواهد شد.
نکته ای که در طراحی این خطوط جدید علاوه بر مکان یابی اصولی در نظر گرفته شده، اینکه در کنار تامین نیاز داخلی به همراه امکان صادرات، مورد توجه مسوولان بوده است. مضافا اینکه شاخص عدالت اجتماعی و محرومیت زدایی، در طراحی مسیر در راستای توزیع مناسب فرآورده دیده شده است.
از آنجا که نقطه تلاقی دو خط لوله "شازند-قم-ری" و "نایین-کاشان-ری"، و خط لوله انتقال نفت در حوزه استحفاظی شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت تهران قرار دارد، این منطقه ۱۶ خط خروجی و ۸ خط ورودی دارد و بزرگترین ترمینال نفتی کشور و منطقه به شمار می آید که علاوه بر تامین نفت خام و فرآورده نیمه شمالی کشور، تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه های گیلان، دماوند، باقرشهر، شهید رجایی و منتظرقائم و نیز فرودگاه های بین المللی امام خمینی و مهرآباد تهران را نیز بر عهده دارد.
در صورت اتصال پالایشگاه اصفهان به این رینگ بویژه در نیمه شرقی کشور، علاوه بر تامین نیاز این مناطق، امکان صادرات فرآورده به کشورهای همسایه پاکستان و افغانستان نیز فراهم است.
در ادامه ویژگی های سه پروژه خطوط لوله انتقال فرآورده های نفتی که اخیرا به بهره برداری رسیده یا خواهد رسید، مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد.
خط لوله شازند-قم-ری:
ساخت این پروژه از سال 1394 آغاز شد و اهداف طرح؛ انتقال فرآورده های تولیدی پالایشگاه شازند اراک به قم و در نهایت به استان تهران از طریق خط لوله 26 اینچی به طول 292 کیلومتر با پوشش پلی اتیلن و با ظرفیت 300 هزار بشکه در روز است. محرومیت زدایی، کاهش حمل و نقل بین شهری و انتقال فرآورد های نفتی به محل های مصرف از مزایای این پروژه است. میزان سرمایه گذاری این پروژه، 2200 میلیارد ریال و از طریق منابع داخلی بوده است.
کارفرمای این پروژه، شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران و پیمانکار آن هم قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (گروه تخصصی نیرو گستر) در قالب EPC بوده که سهم ساخت داخل در این پروژه 100 درصد است.
با بهره برداری از این خط لوله فرآورده های نفتی طرح توسعه پالایشگاه های شازند و آبادان به ری منتقل می شود. این خط لوله از كنار انبار نفت شهر قم عبور كرده و یكی از خطوط اصلی تامین كننده انبار نفت ری و مركز كشور محسوب می شود.
خط لوله نایین-کاشان-ری:
ساخت این پروژه از سال 1393 آغاز شد و از اهداف این پروژه، انتقال بخشی از فرآورده های نفتی (نفت گاز ، نفت سفيد، بنزين و بنزین سوپر) تولیدی پالایشگاه های ستاره خلیج فارس، بندرعباس و پالایشگاه هرمز به نایین و کاشان و از آنجا به تهران است. ظرفیت ذخیره سازی این طرح 300 هزار متر مکعب فرآورده در نایین و ظرفیت انتقال آن هم 204 هزار بشکه در روز فرآورده های نفتی است.
این طرح شامل احداث 420 کیلومتر خط لوله به قطر 20اینچ مجهز به سیستم نشت یاب ، 420 کیلومتر کابل گذاری فیبر نوری ، احداث ده دستگاه مخازن تعادلی (سقف ثابت و متحرک) جمعا با ظرفیت 300 هزار متر مکعب فرآورده در نایین ، تاسیسات یک مرکز انتقال نفت در نائین ، تاسیسات مرکز انتقال نفت در کاشان، احداث ترمینال در تاسیسات ری ، دو پست برق 63 کیوولت در نائین و کاشان و 6 کیلومتر خط انتقال برق فشار قوی در کاشان می باشد.
میزان سرمایه گذاری پروژه 9286 میلیارد ریال از طریق منابع داخلی بوده است. کارفرمای پروژه شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران و پیمانکار پروژه "مشارکت نصر" (شرکت های دانیال پترو، نصر میثاق اهواز، گسترش خدمات صنعتی ایران و مهندسین مشاور بینا) به صورت EPC بوده است. سهم ساخت داخل در این پروژه 92.5 درصد می باشد.
با راه اندازی این مسیر انتقال ایمن و پایدار روزانه ۲۰۰ هزار بشکه فرآورده از این خط میسر شده و انعطاف پذیری عملیاتی بسیار بالایی در انتقال فرآورده خصوصا در زمان اوج مصرف ایجاد می شود و ظرفیت انتقال نفت و فرآورده های نفتی افزایش چشمگیری می یابد. در واقع، طول خطوط لوله انتقال نفت کشور با بهره برداری از خط لوله نایین- کاشان- ری و خط لوله شازند- قم- ری، 700 کیلومتر افزایش می‌یابد.
با راه‌اندازی خط لوله ۲۰ اینچ نائین–کاشان–ری، مسیر ارسال فرآورده‌های نفتی از منطقه بندرعباس تا منطقه ری کوتاه شده است. همان گونه که اشاره شد، خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران به عنوان نقطه ثقل حیاتی، نفت خام و فرآورده های تولیدی در جنوب را به نیمه شمالی کشور انتقال می دهد، این منطقه ۱۶ خط خروجی و ۸ خط ورودی دارد و بزرگترین ترمینال نفتی کشور و منطقه به شمار می آید.
فاز نخست این خط لوله با ظرفیت انتقال روزانه ۱۸۰ هزار بشکه فرآورده نفتی (معادل ۲۷.۵ میلیون لیتر) در سال ۹۷ راه‌اندازی و تحویل شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران شده بود و با راه‌اندازی فاز دوم، ظرفیت انتقال این خط به روزانه ۲۰۵ هزار بشکه (معادل ۳۰ میلیون لیتر) افزایش یافته است. روزانه ۳۰ میلیون لیتر بنزین یورو تولیدی در پالایشگاه ستاره خلیج فارس به مرکز کشور از طریق این خط لوله انجام می شود. در واقع، این پروژه، به دنبال افزایش ظرفیت تولیدی در پالایشگاه های بندرعباس و ستاره خلیج‌فارس و با هدف رفع تنگناهای انتقال بنزین پالایشگاه ستاره خلیج فارس طراحی و راه اندازی شده است. انتقال فرآورده های تولیدی به مرکز کشور از طریق این خط لوله و خط لوله آبادان - اهواز انجام می شود.
از دیگر مزایای این پروژه، صرفه جویی در هزینه های توزیع، پاسخگویی نیازهای تهران و مناطق شمالی کشور که در برنامه های توسعه ای کشور پیش بینی شده است و امکان ارسال مستقیم فرآورده های کنونی به علاوه تولیدات آینده طرح های جدید پالایشگاهی در جنوب کشور با صرف زمان و هزینه کمتر به تهران می باشد.
تبریز-خوی-ارومیه:
عملیات اجرایی این پروژه از سال 1392 آغاز شده است. احداث خط لوله 14 اينچ از تبريز به اروميه و انشعاب 10 اينچ خوي، احداث تلمبه خانه تبریز ، تلمبه خانه سلماس ، پایانه خوی ، پایانه ارومیه، از اقدامات انجام شده برای تکمیل این پروژه می باشد. با بهره‌برداری از خط لوله تبریز- خوی -ارومیه افزایش ظرفیت انتقال فرآورده نفت سفيد، نفت گاز و بنزين تا ۶۰ هزار بشکه در روز محقق شده و قابلیت افزايش تا 100000 بشكه در روز فرآورده های رنگین نفتی از تبریز به ارومیه و امکان برداشت 35000 بشکه در روز در خوی را دارد.
احداث خط لوله فرآورده های نفتی به قطر ۱۴ با پوشش پلی اتیلن از تبریز (جنب پالایشگاه) به پایانه ارومیه (جنب انبار نفت جدید ارومیه) از طریق شمال دریاچه ارومیه به طول ۲۲0کیلومتر، احداث خط لوله انشعابی ۱۰ با پوشش پلی اتیلن در حد فاصل سلماس – خوی به طول ۱۲ کیلومتر ، احداث تاسیسات مربوطه شامل تغییرات تلمبه خانه در تبریز و پایانه ارومیه، احداث خط لوله ۸ اتصال پایانه قدیم به پایانه جدید ارومیه به طول ۱۶ کیلومتر و احداث پایانه خوی از اهداف تعیین شده در اجرای پروژه افزایش ظرفیت انتقال «تبریز– خوی– ارومیه» هستند.
پروژه خط لوله «تبریز- خوی –ارومیه» با 3307 میلیارد ریال از محل منابع داخلی تامین سرمایه شده و در قالب قرارداد PC به مدت ۶ سال با حمایت شرکت های داخلی اجرایی شده است. این پروژه به صورتEPC در شرایطی به یک پیمانکار داخلی واگذار شد که بخش E (مهندسی) آن از قبل توسط شرکت ملی مهندسی ساختمان نفت ایران انجام شده است. سهم ساخت داخل در این پروژه 83 درصد می باشد. کارفرمای پروژه شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت بوده و پیمانکار آن رامپکو و مشاور پروژه هم پارسیکان می باشد.
هم اکنون انتقال فرآورده های مورد نیاز بخشی از استان کردستان و آذربایجان غربی با استفاده از خط لوله قدیم جنوب دریاچه ارومیه (با ظرفیت 65 هزار بشکه در روز) و تردد تانکرهای سوخت در جاده های این مناطق تامین می شود. با راه اندازی خط لوله تبریز، خوی، ارومیه با هدف انتقال فرآورده های نفتی پالایشگاه تبریز (شمالغرب کشور)، از تردد حدود 750 تانکر تریلی حامل سوخت در جاده های این استان جلوگیری می شود که ثمرات بسیاری خواهد داشت.
در صورت افزایش تولید محصولات پالایشگاه های داخلی در آینده و احتمال صادرات فرآورده به کشورهای همسایه شمالغرب از جمله ترکیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و اقلیم کردستان عراق، خط لوله جدید این امکان را به راحتی فراهم خواهد کرد. شایان ذکر است که قبل از اجرای پروژه تمام امکان سنجی های زیست محیطی انجام و مجوزهای مربوط اخذ شده است.
شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب با طول بیش از 2000 کیلومتر نفت خام پالایشگاه تبریز و فرآورده های نفتی مورد نیاز استانهای زنجان، اردبیل و آذربایجان شرقی و غربی، بخشی از خوراک پتروشیمی تبریز و سوخت نیروگاه های تبریز، اردبیل، ارومیه و سلطانیه زنجان را تامین می کند. این شرکت روزانه 115 هزار بشکه (18 میلیون لیتر) نفت خام را به پالایشگاه تبریز انتقال می دهد و پس از برش نفتی آن را دوباره تحویل گرفته و به ارومیه، میاندوآب و سایر مناطق شمالغرب کشور ارسال می کند.
