جنگ لبنان و اسرائیل بر سر گاز

به گزارش نفت ما ، ذخایر انبوه نفت و گاز در سواحل دریای مدیترانه از یک سو می‌تواند این کشور کوچک عربی را که با بحران‌های شدید اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند، به ثروت خدادادی برساند و از سوی دیگر، می‌تواند به عاملی برای تشدید اختلافات با دشمن دیرینه‌اش تبدیل شود؛ اسرائیل که خود در آرزوی داشتن ذخایر نفت و گاز است، اکنون در هراس است که دستیابی همسایه شمالی‌اش به ثروت‌های نفتی به تهدید بالقوه‌ای اقتصادی و امنیتی برای این رژیم تبدیل شود و موازنه سیاسی منطقه‌ای را بر هم بزند. رویایی که به حقیقت پیوست آیا لبنان می‌تواند به باشگاه تولیدکنندگان کشورهای نفت و گاز بپیوندد؟ این موضوع دیگر یک شوخی اقتصادی یا یک آرزوی دست نیافتنی، نیست. طبق گزارش‌های تائید شده در سواحل لبنان ذخایر انبوهی از گاز وجود دارد که میزان آن به اندازه‌ای است که می‌تواند این کشور را برای همیشه از بحران‌های اقتصادی نجات دهد. داستان لبنان نفتی چندی پیش یعنی زمانی که دو میدان گاز طبیعی در سواحل لبنان در نزدیکی مرز رژیم صهیونیستی کشف شد، آغاز شد. اکنون در حدود 860 کیلومتر از سواحل لبنان منابع غنی نفت و گاز کشف شده که به اعتقاد بسیاری از کار‌شناسان به زودی به عامل نزاعی میان تل‌آویو با بیروت و در عین حال ترکیه و قبرس تبدیل می‌شود. از زمان اعلام این خبر تلاش‌ها برای اکتشاف در سواحل مدیترانه افزایش یافت و بیروت به رغم تمامی مشکلات خود را برای حفاری و استخراج آماده می‌کند؛ اما مقام‌های لبنان از شعله‌ور شدن بحرانی جدید در منطقه بر سر این موضوع نیز در هراسند. هجوم شرکت‌های نفتی به لبنان "جبران باسیل" وزیر انرژی و آب لبنان، در این‌باره می‌گوید: "تخمین‌هایی که از میزان گاز ذخیره شده به دست آورده‌ایم که البته شامل مناطق مورد منازعه با اسرائیل نیز می‌شود، حدود 12 هزار میلیارد متر مکعب است. گزارش‌های ما حاکی از آن است که منابع متنابهی از این ذخایر زیرزمینی در مناطق شمالی، مرکزی و جنوبی در نزدیکی سواحل لبنان متمرکز هستند." او البته معتقد است که میزان ذخایر بیشتر از آنی است که در گزارش‌ها عنوان شده و ادامه می‌دهد "مقدار اضافی سه یا پنج برابر ارقامی است که در تحقیقات دوبُعدی و سه‌بُعدی به آن اشاره شده است." به گفته کار‌شناسان، اکنون آمارهای رسمی و دقیق از ارزش واقعی منابع نفت و گاز لبنان وجود ندارد. این در حالی است که منابع مطلع در وزارت انرژی و آب این کشور اعلام کرده‌اند که میزان ارزش ذخایر موجود به ده‌ها میلیارد دلار می‌رسد. این منابع بر این نکته تاکید می‌کنند که تخمین‌های اولیه بر‌اساس مطالعات دقیق این وزارتخانه با همکاری متخصصان ارائه شده است و هنوز نمی‌توان گفت که این ثروت برای حل بحران بدهی‌های دولتی کافی است یا خیر، اما آنچه با اطمینان می‌توان از آن سخن گفت آن است که ذخایر موجود آینده نسل بعدی لبنان را تضمین خواهد کرد. شرکت "اسپکتروم" مستقر در انگلیس که لرزه‌نگاری‌های سه‌بُعدی در مناطق فراساحلی جنوب لبنان انجام داده، حجم اولیه ذخایر گازی در منطقه‌ای به وسعت سه هزار کیلومترمربع را بیش از 25 تریلیون متر مکعب برآورد کرده است. به گفته کار‌شناسان، ذخایر گازی این منطقه به تنهایی بزرگ‌تر از حجم ذخایر کشف شده در هر دو کشور سوریه و قبرس است. برخی کار‌شناسان نیز ارزش ذخایر فراساحلی گاز لبنان را 300 تا 700 میلیارد دلار برآورد کرده‌اند و معتقدند که چنانچه همه چیز طبق برنامه پیش رود، لبنان می‌تواند استخراج گاز را در سال 2014 و تولید گاز را در سال 2017 آغاز کند. اختلاف با اسرائیل "اجازه بدهید به شما چیزی بگویم که علیه سخنان حضرت موسی (ع) است؛ او سال‌ها توجه ما را به بیابان‌ها جلب کرد تا ما تنها منطقه‌ای در خاورمیانه باشیم که نفتی ندارد." این نظر "گولد مئیر" نخست‌وزیر سابق اسرائیل است. او معتقد است که نبود نفت و گاز طبیعی باعث شده که تل‌آویو از راهبری جهانی دور بماند. در ژانویه سال 2009 میلادی، زمانی که شرکت صهیونیستی "دلک انرژی" با همکاری با شرکت "نوبل" آمریکا اعلام کرد که میدان گازی را به نام "تامر" با حدود هشت تریلیون مترمکعب گاز در بندر "حیفا" کشف کرده است، کلید رقابت برای دسترسی به ذخایر دیگر زده شد. اما یک سال بعد، میدان گازی دیگری به نام "لویاتان" کشف شد که طبق برآورد‌های اولیه 16 تریلیون مترمکعب گاز را در خود جای داده است؛ تقریبا دو برابر ذخایر کشف شده در میدان تامر. طبق مطالعات کار‌شناسان اقتصادی، حدود 122 تریلیون مترمکعب گاز بازیافتی در سواحل سوریه، لبنان، اسرائیل و نوارغزه وجود دارد. همچنین این تحقیقات نشان می‌دهد که 7/1 میلیون مترمکعب ذخایر نفتی در منطقه‌ای به نام "لوانت باسین" وجود دارد. به گفته کار‌شناسان، ارزش این میادین بیشتر از نیازهای داخلی تل‌آویو است و می‌تواند اسرائیل را به یک صادرکننده‌ گاز از مناطق اشغالی تبدیل کند. بیروت به سرعت به اکتشافات اسرائیل واکنش نشان داد و مدعی شد که این دو میدان گازی در منطقه اقتصادی آبی لبنان قرار دارد. سیاستمداران لبنانی با شنیدن این اخبار نفتی، بیانیه‌های شدیدی را منتشر کردند و حزب ا... لبنان با صدور بیانیه‌ای خواستار دفاع از ذخایر طبیعی لبنان شد. مقام‌های تل‌آویو نیز از جمله وزیر زیرساختارهای این رژیم به شدت به این بیانیه‌ها واکنش نشان دادند و به سرعت کشتی‌های خود را تا دو مایلی مرزهای آبی اسرائیل_لبنان مستقر کردند. از طرفی دیگر، این رژیم‌ در سال 2009 میلادی بدون حضور نماینده‌ای از دولت لبنان، توافق‌نامه‌ای را با قبرس به امضا رساند و نقاط مرزی سه جانبه را در آن تعیین کرد و خلاف قراردادهای بین‌المللی مدعی شد که خط مرزی لبنان شامل خطی مستقیم از ساحل دو طرف است؛ اما لبنان بر‌اساس مصوبات سازمان ملل، خط دریایی را امتداد مرزهای خاکی می‌داند. چند سناریو برای آینده اکنون چند سناریو برای حل این منازعه وجود دارد. نخستین سناریو آن است که تل‌آویو با بیروت بر سر مرزهای آبی خود به توافق برسد و حق لبنان را از دو میدان لویاتان و تامر به رسمیت بشناسد. طبق این توافق، یک شرکت می‌تواند کار استخراج را برعهده بگیرد و هر دو منطقه سهم خود را از ذخایر گاز دریافت کنند. دیگر سناریوی مطرح شده از سوی کارشناسان آن است که این توافق هیچ وقت حاصل نشود و بیروت و تل‌آویو به طور جداگانه دست به استخراج بزنند که در اینصورت زیان جدی متوجه منابع می‌شود. آخرین راه‌حل نیز حل این مناقشه توسط سازمان بین‌المللی است که سهم بیروت و تل‌آویو مشخص شود و هر یک از آنان اجازه یابد در محدوده خود دست به حفاری بزند. در این میان کار‌شناسان بر این نکته تاکید می‌کنند که از حق لبنان و همچنین فلسطین در این مناقشه باید حمایت شود. مقام‌های دو کشور باید برای دستیابی به هدف مشترک یعنی‌‌ همان جلوگیری از دست درازی اسرائیل به حقوق‌شان متحد شوند. در این مسیر، لبنان می‌تواند با استفاده از ویژگی‌های فلسطین، از سازمان ملل متحد بخواهد که میانجی‌گری کند؛ و در صورت لزوم علیه اسرائیل در دیوان لاهه شکایت کند. این در حالی است که این منابع طبیعی، فرصت عظیم اقتصادی را در اختیار لبنان قرار می‌دهد تا اقتصاد ملی خود را تقویت کنند و در جمع کشورهای با درآمد بالا جای گیرد. کشف این منابع جدید نفت و گاز، امنیت انرژی لبنان را افزایش می‌دهد و به بهبود صنایع، حمل و نقل و صنعت برق کمک عظیمی خواهد کرد. اما این نکته را نیز باید در نظر داشت که آتش اختلاف‌های داخلی احزاب، مشکلات فرقه‌ای، درگیری‌های طایفه‌ای و کشمکش‌های برون مرزی ممکن است با این مناقشه جدید و تزریق یکدفعه سرمایه‌ای عظیم شعله‌ورتر شود؛ در این شرایط است که این منابع جدید نه تنها برای لبنانی‌ها رفاه اجتماعی و اقتصادی را به ارمغان نمی‌آورد، بلکه بلای جان آنان نیز خواهد شد. طبق گزارش‌های تائید شده در سواحل لبنان ذخایر انبوهی از گاز وجود دارد که میزان آن به اندازه‌ای است که می‌تواند این کشور را برای همیشه از بحران‌های اقتصادی نجات دهد. منبع:ماهنامه عصرکیمیاگری