نخستین بار در 22 آوریل 1970، گیلورد نلسون، سناتور آمریکایی، با مشاهده خسارات ناشی از نشت نفت در سانتاباربارا، پیشنهاد نمود این روز روز زمین نامیده شود و رفته رفته این امر به پدیده ای جهانی بدل گشت، بدین امید که حفاظت از زمین و محیط زیست آن، در سراسر جهان به فرهنگ و نگرشی جهانی بدل گردد. از آن زمان، سازمان جهانی Earthday  این رویداد بزرگ را سازماندهی می نماید.
روز جهانی زمین پاک بهانه ایست برای مرور عملکرد ما انسان ها در برخورد و کنش با کره ی آبی و بلایی که بر این عرصه ی پهناور آورده ایم. به قول شاعر که "ما نام خود انسان نهادیم، هر چند ما سرمایه های این زمین را، بر باد دادیم".  آلودگی آب، خاک و هوا، گرمایش زمین، تغییرات آب و هوایی افزایش گازهای گلخانه ای و... عبارات ساده ایست که امروزه بسیار می شنویم و همگی می دانیم که این معضلات تنها ناشی از همزیستی کنترل نشده ی انسان و محیط زیست طبیعی می باشد. از سوی دیگر، فناوری های نوظهور از مواد شیمیایی صنعتی تا سیستم حمل و نقل جهانی، زمینه ی تهدیدات فراوانی را در حوزه ی محیط زیست ایجاد نموده اند.
امروزه رفتارهای زیست محیطی انسان به عنوان یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین عوامل موثر بر محیط زیست، مورد توجه قرار گرفته است. انسان سالم، محور توسعه ی پایدار است و بدیهی است عدم وجود الگوهای صحیح زیست محیطی، مشکلات فراوانی را برای افراد جامعه به وجود آورده است. به عبارتی، توسعه ی پایدار اگر در سایه ی باید و نبایدهای زیست محیطی قرار نگیرد، در بلند مدت اثرات جبران ناپذیری را بر جای می گذارد. در جوامعی که مردم با فرهنگ حفظ محیط زیست هم ذات پنداری کرده و همانند سایر امور همچون رشد اقتصادی، برای آن ارزش و اهمیت قائلند، مسلما صیانت و حفظ منابع طبیعی و محیط زیست و به دنبال آن توسعه ی پایدار، اهمیت فراوانی پیدا می کند. گذار به پایداری جهانی، در کنار استفاده از فناوری های جدید، نیازمند تغییر در نگرش ها و ارزش های انسانی است. از این رو، توسعه و ایجاد یک آینده ی با ثبات مستلزم مشارکت تمامی دولت ها، مردم و نهادهای مختلف می باشد.
از سال 1972 که آغاز پیدایش حقوق بین الملل محیط زیست بوده است، ضرورت آموزش و فرهنگ سازی در زمینه ی محیط زیست و حفظ و ارتقای آن احساس شد. اعلامیه ی استکهلم و اصل نوزدهم آن که اعلام می دارد: " به منظور توسعه ی مبانی ضروری برای تنویر افکار عمومی و تفهیم مسئولیتی که افراد، موسسات و جمعیت ها در خصوص محیط زیست در تمام ابعاد انسانی آن بر عهده دارند، لازم است نسل جوان و نیز بزرگسالان با بذل توجه کافی تحت آموزش قرار بگیرند"، به صورت رسمی و صریح بر اهمیت آموزش محیط زیست صحه گذاشت.
از آن پس دولت ها با توجه به منافع اقتصادی و سیاسی خود، رویکردهای متفاوتی را نسبت به این امر به کار بسته اند. از آنجا که آموزش همواره کارامدترین ابزار در برابر چالش های پیش روی انسان بوده است، بدون افزایش سطح آگاهی های مردم در زمینه ی حفاظت از محیط زیست نمی توان امیدی به بهبود وضعیت آن داشت. مسلما اگر افراد جامعه، محیط زیست را به مثابه یکی از دارایی های شخصی خود تلقی نمایند، حفاظت و نگهداری از این سرمایه نه تنها لازم، بلکه جزء لاینفک از زندگی آنان خواهد بود.
طبق ماده 60 قانون برنامه ی چهارم توسعه، دولت موظف است به منظور تقویت و توانمند سازی ساختارهای مرتبط با محیط زیست و منابع طبیعی، ساز و کارهای لازم را جهت گسترش آموزش های عمومی و تخصصی محیط زیست در کلیه ی واحد های آموزشی و مراکز آموزش های عالی و حمایت از سرمایه گذاری در بخش محیط زیست، تنظیم و برقرار نماید. گنجاندن مفاهیم پایه ای و عمیق محیط زیست در مواد درسی مقاطع تحصیلی، موجب می گردد که دانش آموزان در بدو شکل گیری شخصیت اجتماعی خود، حفاظت از محیط زیست را به عنوان یک وظیفه ی انسانی و اخلاقی در خود نهادینه سازند.موزان آااااآ از سویی دیگر، زنان گروه بزرگی از جامعه می باشند که در تمامی ادوار تاریخ نقش تاثیرگذار آنان در کنارمردان بسیار پررنگ بوده است. زیرا می توانند از طرق مختلف نظیر آموزش و تغییر و اصلاح الگوی مصرف و همچنین به عنوان عنصری کلیدی در آموزش های اولیه در سطح خانواده، موجب نهادینه سازی آموزه های زیست محیطی در کودکان گردند. در کنار آن، نهادهای غیردولتی نیز می توانند در تسهیل بستری مناسب جهت شکل گیری افکار عمومی جهت پذیرش هنجارهای جدید نقش داشته و امروزه مسائل زیست محیطی یکی از مهم ترین اشتغالات برخی از این سازمان ها می باشد. بنابراین، باید توجه داشت که داشتن برنامه ای جامع و منسجم در نظام آموزشی و اشاعه ی فرهنگ صیانت از محیط زیست و زمین پاک در سطح مدارس و دانشگاه ها و اهتمام در اجرایی نمودن برنامه های تدوین شده و برقراری ارتباطی محکم میان آموزش های نظری با فعالیت های تجربی و استفاده از تجربیات سایر کشورها در این زمینه می تواند انگیزه و روحیه ی کافی را در پیشبرد این هدف متعالی تزریق نماید.
شعار امسال روز زمین پاک "مشارکت مردم در برابر پلاستیک" است، این ماده ی به ظاهر بی ضرر که تبدیل به یکی از معضلات زیست محیطی عصر حاضر شده است. بیایید همگی در روز زمین پاک عهد ببندیم مصرف پلاستیک را به حداقل رسانده و سهم خود را در حفظ این سیاره ی زیبا ایفا نماییم. باشد که همه ی ما در ناخوداگاه ذهنمان این سروده ی زیبا از سهراب سپهری را زمزمه کنیم که " یاد من باشد، کاری نکنم که به قانون زمین بر بخورد"