مدتی است صدای بعضا" خوش آهنگ " نان خشکی میخریم" در کوچه ها طنین انداز نیست. دقت کردید چند سالی است کیفیت نان هر روز بهتر می شود؟ دقت کردید تنوع پخت نان در کشور زیاد شده است؟ حتی صنعت ساخت دستگاههای پخت نان هم بیشتر و کاراتر شده اند. دقت کردید در شهرستانها هم علیرغم آرد آزاد و اظهارکمبود آن، پخت خانگی نان داریم و البته مشتریهای پروپا قرصی دارد؟ تا چند سال پیشتر در شهر ما ( که شهر کوچکی در جنوب غرب کشور است) تنها یک نانوایی سنگک و یک نانوایی بربری وجود داشت. اما اکنون در محله های مختلف آن نانوایی های متنوع و مختلفی داریم. جالب اینکه همه با هم در کیفیت و خدمات رقابت نیز دارند. در کنار این شواهد عینی، بهینه مصرف شدن نان توسط مردم، نگهداری صحیح آن پس از خرید، خرید به اندازه مصرف بدون دور ریز توسط مصرف کننده را نیز بایستی بعنوان تغییرات دیده شده در چند سال اخیر اضافه نمود. در یک کلام و بطور ساده باید گفت فرهنگ تولید و مصرف نان در جهت بهینه شدن تغییر نموده است (هرچند قیمت آن با آنچه قبلا بوده است یکسان نیست و البته آن به دلیل تورم و تبعات آن است). اینها همه و همه نتیجه کدام تصمیم بجا یا عملکرد دولتی حساب شده است؟ چه برنامه دراز مدتی توسط دولت برای نیل به این هدف طرح ریزی شده بود؟ کدام اقتصاددان فهیم و غایت اندیش دولتی و یا حتی خصوصی راهبری این سیاست را بعهده داشته است؟
در واقع تمامی این اتفاقات بدون ترسیم افقی روشن و ارائه برنامه ای حساب شده برای نیل به چنین نتایجی بود و تنها دلیل آن عدم امکان پشتیبانی دولت از سیاستهای قبلی خود از منظر هزینه های مترتبه بود. دولت به بهانه جلوگیری از قاچاق آرد (که واقعا بهانه ای بیش نیست) دست به کاهش ارائه سوبسید و کم کم حذف آن برای آرد و لاجرم نان زد. همین جا بود که تمامی این اصلاحات گفته شده فوق در تولید، مصرف و ساخت متنوع و کارای ماشین آلات صنعت نان در جامعه و بازار کلید خورد. اساسا "تنها عامل تاثیرگذار دراین حوزه" قیمت" بود. بله، قیمت. همان که باعث ارائه خدمات بصورت حرفه ای تر و با کیفیت تر در سراسر جهان شده است. آنجا که قیمت گندم و حتی پیش از آن کود و بذر تا نان سر سفره مردم به واقعیت نزدیک شده، اصلاح ساختار بازار، نه توسط مدیریت دولتی که با نگاه قانونمند بازار آغاز شد. نه نانوایان برای تنوع ارائه خدمات و نه سازندگان برای طراحی ماشین آلات و دستگاههای جدید پخت نان دستوری از هیچکس نداشتند. آنها فقط و فقط از قوانین نانوشته بازار که در عرضه و تقاضا خلاصه شده و رهبریت آنرا "قیمت" بعهده داشت، پیروی کردند.
واقعیت نهفته در این اتفاق ساده و ناخواسته را می توان درسی برای ترسیم کنندگان سیاستهای اقتصادی کشور در نظر گرفت. صنعت ساخت و مصرف خودرو بیرون از دایره عرضه و تقاضا و نیز کلمه مقدس "قیمت" نیست. لوازم خانگی، مرغ، گوشت، تخم مرغ و حتی ماشین آلات و دستگاههای مورد نیاز صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد، مس و... نیز به سادگی و راحتی از همین فرمول نانوشته اصلاح تولید و مصرف نان و لزوم عدم دخالت دولت در اجرایی کردن و دستوری کردن آنها پیروی می کنند.
تنها شرط لازم علاوه بر تمرکز بر استخراج قیمت واقعی بر اساس عرضه و تقاضا، بکار گیری مبالغ هنگفت سوبسید کنونی در حمایت از همه آحاد ملت و نه مصرف رانتی آن و نیز تنظیم و قانونمند کردن اخذ مالیاتهاست(لازم به ذکر است که مفاهیمی همچون لزوم اتصال به بازار جهانی، اصلاح و بازنگری در سیاستهای پولی، لزوم نگاه جامع در بازار و نه موردی و رانتی و... که لازم و ملزوم بحث کنونی است، خارج از حوصله این مقال است). بطور کلی دولت در هیچ کشوری تاجر و بازاری خوبی نبوده و نیست و این به اشخاص و شخصیتهای دولتی مربوط نیست. بلکه در ماهیت دولتی و سیاسی، روابط رفاقتی نیز نهفته است که آفت بازار و تجارت قلمداد می شود. در این صورت است که اقشار ضعیف جامعه در کنار "قیمت" بالاتر جدید، از حمایت لازم برخوردار شده و البته تمامی صنایع کشور به سمت و سوی کیفیت بهتر و قیمت رقابتی داخلی، منطقه ای و جهانی هدف گذاری خواهند نمود. در نتیجه این اقدامات پس از چند سال بسیاری از طنین های کنونی کوچه ها همچون " نون خشکی می خریم" بخشی از خاطره ها خواهد شد.
