دولت سیزدهم گام‌های مثبتی در راستای جمع‌آوری گازهای مشعل برداشته و آن‌طور که وزیر نفت نیز اعلام کرده است همه گازهای مشعل که بیشتر آنها در استان خوزستان هستند تا پایان دولت سیزدهم جمع‌آوری می‌شوند.
۲
تاریخ انتشارچهارشنبه ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ - ۱۲:۴۳
کد مطلب : ۱۴۶۴۲۱
آخرین وضعیت جمع آوری گازهای فلر
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما"، در اغلب فرآیندهای شیمیایی مانند پالایشگاه‌های نفت و گاز و مجتمع‌های پتروشیمی، یکی از ابزارهای ایمنی و کنترل فشار، شبکه رهاسازی گازهاست که در آخرین قسمت این شبکه برج فلر قرار دارد. در این شبکه گازهای اضافی پس از جمع‌آوری از واحدهای مختلف به سمت برج فلر فرستاده می‌شود تا سوخته شوند. حجم زیادی از این گازها از ارزش سوختی بالایی برخوردارند و در بعضی موارد می‌توان از آنها به عنوان خوراک واحدهای مختلف نیز استفاده کرد.
مشخص است که سوزاندن این گازها در برج فلر افزون بر ایجاد مشکلات زیست محیطی مثل آلودگی، دود، صدا و بوی نامطبوع، هدر دادن منابع اقتصادی است. لذا بررسی امکان بازیافت گازهای فلر در واحدهای صنعتی از اهمیت ویژه برخوردار است.
اما در جهان سالانه افزون بر ۱۵۰ میلیارد متر مکعب گاز تحت عنوان فلرینگ (یا سوزاندن گازها توسط مشعل) به مواد آلاینده تبدیل می‌شود که بر اساس آمارهای بانک جهانی این رقم چیزی معادل یک سوم مصرف گاز کل اروپاست. از کل حجم گازهای آلاینده، ۷۵ درصد آن متعلق به ۱۰ کشور است که ایران هم جزء آنها محسوب می‌شود. این موضوع مهم و این شرایط از دید مجامع بین‌المللی حامی محیط زیست مخفی نمانده و مطابق با پروتکل کیوتو (Kyoto) که یکی از اسناد الحاقی کنوانسیون سازمان ملل متحد درباره تغییر آب و هوا به حساب می‌آید، کشورهایی که در جهت رفع آلایندگی‌های صنایع خود اقدام پیشگیرانه نداشته باشند، جریمه خواهند شد.
طبق آمار شرکت ملی نفت ایران در سال ۱۳۹۵ مقدار بالقوه گازهای همراه برای جمع‌آوری در شرکت‌های عملیاتی نفت روزانه نزدیک به ۴۳ میلیون مترمکعب (بیش از ۱۱۰ میلیون بشکه معادل نفت خام در سال) بوده است. بر اساس داده‌های ترازنامه هیدروکربوری سال ۱۳۹۵، میانگین رشد تلفات کل سیستم‌های فرآورش گاز و گاز سوزانده شده در سال‌های ۱۳۹۵-۱۳۸۵ با روند رشد متوسط سالانه افزایشی ۱۱.۱۰ درصد روبه‌رو بوده که دلایل آن را می‌توان به افزایش چشمگیر تولید گاز و بهره‌برداری از سیستم‌های جدید فرآورش گاز در دوره یادشده نسبت داد، از این رو طرح‌های جلوگیری از سوزندان گازهای همراه مشعل و جمع‌آوری گازهای همراه نفت همواره به‌عنوان دغدغه‌ای از سوی مسئولان و کارشناسان صنعت نفت مطرح و وزارت نفت مکلف شده تا پایان برنامه ششم توسعه تکلیف آن را مشخص کند.
بر اساس تازه‌ترین اعلام وزارت نفت، با افتتاح طرح بیدبلند خلی‌جفارس، بخشی از گازهای همراه نفت از سه استان خوزستان، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد جمع‌آوری شد. بهره‌برداری از واحد جمع‌آوری گازهای مشعل میادین پارسی، مارون ۳، منصوری و مارون ۶ نیز انجام شده است.
انعقاد هشت فقره قرارداد طرح جمع آوری گازهای مشعل مابین شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس و شرکت‌های داخلی در اسفند ماه ۱۴۰۰ از دیگر اقدامات انجام شده در این حوزه است. همچنین طرح‌های بزرگ جمع‌آوری گازهای همراه شامل شرکت پتروشیمی مارون، شرکت پتروشیمی خلیج فارس، NGL۳۱۰۰، NGL۳۲۰۰ و NGL خارگ و همچنین پروژه‌های کاهش مشعل‌سوزی و انتشار SO۲ در ۸ پالایشگاه مستقر در مجتمع گازی پارس جنوبی در دست اقدام است. با اتمام طرح های در دست اجرا، ظرفیت جمع آوری گازهای مشعل به حدود ۴۲ میلیون مترمکعب در روز افزایش خواهد یافت. (جلوی این میزان گازسوزی در شایط تولید حداکثری نفت از میادین نفتی گرفته خواهد شد)
علاوه‌بر این واگذاری گازهای مشعل میادین نفت‌شهر/سومار به میزان ۱۲ میلیون فوت مکعب در روز به یک شرکت داخلی (تحویل زمین جهت احداث تاسیسات)، گازهای مشعل میدان نفتی چشمه خوش به میزان ۶۷ میلیون فوت مکعب در روز به شرکت داخلی (پیشرفت فیزیکی ۳۷ درصد)، گازهای مشعل میادین سروستان و سعادت‌آباد به میزان ۱۴ میلیون فوت مکعب در روز به کنسرسیوم دو شرکت ایرانی (پیشرفت فیزیکی ۲۸ درصد) و گازهای مشعل میدان نفتی خشت به میزان ۱۰ میلیون فوت مکعب در روز به شرکت داخلی از دیگر اقدامات انجام شده در این بخش است.
بعد از جمع‌آوری و بازیافت گازهای آلاینده می توان از آنها به عنوان سوخت در شبکه سوخت همان پالایشگاه (مانند بویلرها و کوره‌ها) استفاده کرد. برگرداندن گاز بازیافت شده به چرخه پالایش گاز در پالایشگاه، تزریق به خطوط سراسری گاز (پس از شیرین‌سازی)، تزریق به مخازن نفت از طریق خط لوله ۵۶ اینچ موجود بین عسلویه تا آغاجاری، به منظور افزایش ظرفیت تولید نفت، تولید انرژی الکتریکی، فرآوری و تبدیل گاز به مایع از جمله GTL، LNG و LPG که انتخاب و تولید فرآورده به ترکیبات گاز آلاینده و بازار هدف مربوط می‌شود، فرآوری گاز و تبدیل به خوراک پتروشیمی‌ها، از دیگر موارد کاربرد گازهای فلر محسوب می شود.
قبل از انجام هر اقدام در زمینه، گازهای فلر که دارای ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی متغیری است، باید بازیافت شده تا بتواند قابل استفاده باشد. از این رو یکی از بزرگ‌ترین اقدامات اولیه‌ای که طرح جامع توسعه پایدار باید انجام دهد، اهتمام در جمع‌آوری و بازیافت این گازها، مطالعات اولیه در خصوص ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و میزان این گازها، آگاهی از بازار هدف و آشنایی با زیرساخت‌های انتقال اشکال مختلف انرژی در منطقه است که این امر می‌تواند در انتخاب نوع مصرف گازهای بازیافت نقش مهمی داشته باشد.
در مجموع، کارشناسان بر این باورند با توجه به اینکه جمع‌آوری گازهای مشعل ضمن منافع مستقیم اقتصادی دارای منافع غیرمستقیم زیادی همچون کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی است و در برنامه ششم توسعه نیز تاکیدات ویژه‌ای به جمع‌آوری این گازها صورت گرفته، وزارت نفت باید با جدیت و سرعت بیشتری در این مسیر گام بردارد.
مشخص است که سوزاندن این گازها در برج فلر افزون بر ایجاد مشکلات زیست محیطی مثل آلودگی، دود، صدا و بوی نامطبوع، هدر دادن منابع اقتصادی است. لذا بررسی امکان بازیافت گازهای فلر در واحدهای صنعتی از اهمیت ویژه برخوردار است.
اما در جهان سالانه افزون بر ۱۵۰ میلیارد متر مکعب گاز تحت عنوان فلرینگ (یا سوزاندن گازها توسط مشعل) به مواد آلاینده تبدیل می‌شود که بر اساس آمارهای بانک جهانی این رقم چیزی معادل یک سوم مصرف گاز کل اروپاست. از کل حجم گازهای آلاینده، ۷۵ درصد آن متعلق به ۱۰ کشور است که ایران هم جزء آنها محسوب می‌شود. این موضوع مهم و این شرایط از دید مجامع بین‌المللی حامی محیط زیست مخفی نمانده و مطابق با پروتکل کیوتو (Kyoto) که یکی از اسناد الحاقی کنوانسیون سازمان ملل متحد درباره تغییر آب و هوا به حساب می‌آید، کشورهایی که در جهت رفع آلایندگی‌های صنایع خود اقدام پیشگیرانه نداشته باشند، جریمه خواهند شد.
طبق آمار شرکت ملی نفت ایران در سال ۱۳۹۵ مقدار بالقوه گازهای همراه برای جمع‌آوری در شرکت‌های عملیاتی نفت روزانه نزدیک به ۴۳ میلیون مترمکعب (بیش از ۱۱۰ میلیون بشکه معادل نفت خام در سال) بوده است. بر اساس داده‌های ترازنامه هیدروکربوری سال ۱۳۹۵، میانگین رشد تلفات کل سیستم‌های فرآورش گاز و گاز سوزانده شده در سال‌های ۱۳۹۵-۱۳۸۵ با روند رشد متوسط سالانه افزایشی ۱۱.۱۰ درصد روبه‌رو بوده که دلایل آن را می‌توان به افزایش چشمگیر تولید گاز و بهره‌برداری از سیستم‌های جدید فرآورش گاز در دوره یادشده نسبت داد، از این رو طرح‌های جلوگیری از سوزندان گازهای همراه مشعل و جمع‌آوری گازهای همراه نفت همواره به‌عنوان دغدغه‌ای از سوی مسئولان و کارشناسان صنعت نفت مطرح و وزارت نفت مکلف شده تا پایان برنامه ششم توسعه تکلیف آن را مشخص کند.
بر اساس تازه‌ترین اعلام وزارت نفت، با افتتاح طرح بیدبلند خلی‌جفارس، بخشی از گازهای همراه نفت از سه استان خوزستان، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد جمع‌آوری شد. بهره‌برداری از واحد جمع‌آوری گازهای مشعل میادین پارسی، مارون ۳، منصوری و مارون ۶ نیز انجام شده است.
انعقاد هشت فقره قرارداد طرح جمع آوری گازهای مشعل مابین شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس و شرکت‌های داخلی در اسفند ماه ۱۴۰۰ از دیگر اقدامات انجام شده در این حوزه است. همچنین طرح‌های بزرگ جمع‌آوری گازهای همراه شامل شرکت پتروشیمی مارون، شرکت پتروشیمی خلیج فارس، NGL۳۱۰۰، NGL۳۲۰۰ و NGL خارگ و همچنین پروژه‌های کاهش مشعل‌سوزی و انتشار SO۲ در ۸ پالایشگاه مستقر در مجتمع گازی پارس جنوبی در دست اقدام است. با اتمام طرح های در دست اجرا، ظرفیت جمع آوری گازهای مشعل به حدود ۴۲ میلیون مترمکعب در روز افزایش خواهد یافت. (جلوی این میزان گازسوزی در شایط تولید حداکثری نفت از میادین نفتی گرفته خواهد شد)
علاوه‌بر این واگذاری گازهای مشعل میادین نفت‌شهر/سومار به میزان ۱۲ میلیون فوت مکعب در روز به یک شرکت داخلی (تحویل زمین جهت احداث تاسیسات)، گازهای مشعل میدان نفتی چشمه خوش به میزان ۶۷ میلیون فوت مکعب در روز به شرکت داخلی (پیشرفت فیزیکی ۳۷ درصد)، گازهای مشعل میادین سروستان و سعادت‌آباد به میزان ۱۴ میلیون فوت مکعب در روز به کنسرسیوم دو شرکت ایرانی (پیشرفت فیزیکی ۲۸ درصد) و گازهای مشعل میدان نفتی خشت به میزان ۱۰ میلیون فوت مکعب در روز به شرکت داخلی از دیگر اقدامات انجام شده در این بخش است.
بعد از جمع‌آوری و بازیافت گازهای آلاینده می توان از آنها به عنوان سوخت در شبکه سوخت همان پالایشگاه (مانند بویلرها و کوره‌ها) استفاده کرد. برگرداندن گاز بازیافت شده به چرخه پالایش گاز در پالایشگاه، تزریق به خطوط سراسری گاز (پس از شیرین‌سازی)، تزریق به مخازن نفت از طریق خط لوله ۵۶ اینچ موجود بین عسلویه تا آغاجاری، به منظور افزایش ظرفیت تولید نفت، تولید انرژی الکتریکی، فرآوری و تبدیل گاز به مایع از جمله GTL، LNG و LPG که انتخاب و تولید فرآورده به ترکیبات گاز آلاینده و بازار هدف مربوط می‌شود، فرآوری گاز و تبدیل به خوراک پتروشیمی‌ها، از دیگر موارد کاربرد گازهای فلر محسوب می شود.
قبل از انجام هر اقدام در زمینه، گازهای فلر که دارای ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی متغیری است، باید بازیافت شده تا بتواند قابل استفاده باشد. از این رو یکی از بزرگ‌ترین اقدامات اولیه‌ای که طرح جامع توسعه پایدار باید انجام دهد، اهتمام در جمع‌آوری و بازیافت این گازها، مطالعات اولیه در خصوص ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و میزان این گازها، آگاهی از بازار هدف و آشنایی با زیرساخت‌های انتقال اشکال مختلف انرژی در منطقه است که این امر می‌تواند در انتخاب نوع مصرف گازهای بازیافت نقش مهمی داشته باشد.
در مجموع، کارشناسان بر این باورند با توجه به اینکه جمع‌آوری گازهای مشعل ضمن منافع مستقیم اقتصادی دارای منافع غیرمستقیم زیادی همچون کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی است و در برنامه ششم توسعه نیز تاکیدات ویژه‌ای به جمع‌آوری این گازها صورت گرفته، وزارت نفت باید با جدیت و سرعت بیشتری در این مسیر گام بردارد.
