مشکل تأمین آب برای ۲۱۰ شهر کشور

 به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی"نفت ما "،   حوزه آب در سال ۱۴۰۰ در حالی با کاهش ۵۲درصدی بارندگی، کمبود ۴۰درصدی ذخیره آب در سدهای تأمین‌کننده آب شرب و روشن شدن زنگ خطر تنش آبی در ۲۱۰شهر کشور روبه‌رو است که همزمان ظرفیت غیرفعالی برای استفاده از منابع آبی باقی نمانده و گاه تا ۸۰درصد منابع آبی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند.
آمارهای شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور حاکی از این است که هم‌اکنون ۲۱۰شهر کشور با مشکل تأمین آب مواجه هستند که از این میان ۱۰۰شهر از نظر وضعیت تأمین آب شرب در شرایط قرمز قرار دارند. در این میان برآورد می‌شود در فصل گرما، آبرسانی به بیش از ۷هزار روستا از طریق تانکر انجام شود. 

ختم بارندگی 
داده‌های هواشناسی حاکی است در ایران، سهم بارش‌های جوی از میانه بهار تا آخر تابستان در شرایط نرمال معادل ۱۵درصد کل بارش‌های یک سال آبی است. بر این اساس، حتی با فرض وصول کل بارش‌های معمول سالانه در ایام باقی‌مانده از سال آبی ۱۴۰۰– ۱۳۹۹، بازهم نمی‌توان انتظار داشت تفاوت محسوسی در تراز آبی کشور رخ دهد. آخرین آمارهای مربوط به وضعیت بارش‌های جوی در کشور از کاهش شدید بارندگی از ابتدای امسال تاکنون (از اول مهر۱۳۹۹ تا شامگاه ۸خرداد۱۴۰۰) نسبت به ‌مدت مشابه در سال آبی قبل حکایت دارد و عملاً احتمال وقوع بارندگی قابل‌توجه در ماه‌های آینده بسیار ضعیف است.
   اطلاعات دفتر مطالعات پایه منابع آب وزارت نیرو نشان می‌دهد ارتفاع ریزش‌های جوی در این دوره زمانی به ۱۴۵میلی‌متر رسیده که نسبت به‌ مدت مشابه سال قبل ۵۲درصد و نسبت به میانگین دوره‌های بلندمدت ۳۵درصد کمتر است. در این دوره بیشترین کاهش بارندگی در حوضه آبریز «مرزی شرق» تجربه شده که بارش‌های آن ۷۰درصد نسبت به سال قبل کاهش نشان می‌دهد. در مقابل بهترین شرایط بارندگی به حوضه آبریز «دریاچه ارومیه» اختصاص داشته که افت بارندگی‌های آن نسبت به سال قبل از ۱۵درصد فراتر نرفته است. 

ناخوشی سدهای آب شرب 
به‌دنبال افت بارندگی، ورودی آب به مخازن سدها نیز کاهش قابل‌ملاحظه‌ای داشته و همزمان به‌واسطه اجرای سیاست‌های مدیریتی متناسب کم‌آبی، خروجی آب از سدها نیز کمتر شده اما باز هم برآیند این ۲اتفاق، افت محسوس ذخیره آب در مخازن سدها، به‌ویژه سدهای تأمین‌کننده آب شرب بوده است.
 آخرین آمار اعلامی مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب حاکی از این است که به‌طور میانگین سدهایی که تأمین آب شرب دارند ۴۰درصد نسبت به سال گذشته کمبود ذخیره آب دارند. در این شرایط هر چند طبق گفته حمیدرضا جانباز، هدف‌گذاری وزارت نیرو این است که تخصیص آب شرب را در اولویت قرار دهد و برای این منظور به‌طور هفتگی جلساتی با حضور وزیر نیرو با موضوع پایش و عبور از تابستان۱۴۰۰ برگزار می‌کند اما عبور از این شرایط بدون همراهی مصرف‌کنندگان آب شرب امکان‌پذیر نخواهد بود و می‌تواند به مانعی قوی برای توزیع پایدار آب شرب منجر شود.
برآوردهای شرکت مهندسی آب و فاضلاب حاکی از این است که در تابستان۱۴۰۰ بیش از ۲۱۰شهر در کشور میزان تولید و مصرف آب برابر دارند و مستعد بروز مشکلاتی در تأمین آب هستند اما در این بین بیش از ۱۰۰شهر نیز بیش از ۲۰درصد کمبود آب نسبت به میزان مصرف دارند و با تداوم افزایش دما که در پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی نیز به آن اشاره می‌شود، احتمال افزایش تعداد این شهرها وجود دارد. 

مصائب خشکسالی 
کم‌بارانی در اقلیم خشک و کم‌باران ایران در سال‌های متمادی و همزمان الگوی اشتباه استفاده از منابع آبی برای مصارف مختلف باعث شده بخش عمده منابع آبی در دسترس و گاه تجدیدناپذیر مصرف شود. در این وضعیت، با کاهش بارندگی و محدود شدن امکان استفاده از منابع آبی تجدیدپذیر، عملا تبعات تنش آبی با شدت بیشتری نمایان می‌شود. آخرین آمارهای کارشناسی از وضعیت حوزه آب و زمین‌شناسی نشان می‌دهد در ایران از مجموع ۶۰۸دشت موجود ۳۰۰دشت از نظر استفاده از آب‌های زیرزمینی ممنوعه محسوب می‌شوند و از میان ۳۱استان کشور نیز به‌جز استان گیلان در مابقی استان‌ها موضوع فرونشست به‌شدت وجود دارد.
اقلیم خشک و کم‌باران ایران در کنار اشتباهات مدیریتی و سیاستگذاری و به‌تبع آن فرهنگ غلط استفاده از منابع آبی در حالی به تخریب آبخوان‌ها و فرونشست قابل‌توجه در اغلب مناطق کشور منجر شده که عملا این اتفاقات قابل جبران نیست و می‌تواند تبعات اجتماعی و حتی امنیتی به‌دنبال داشته باشد. 
علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی با هشدار نسبت به پیامدهای فرونشست زمین، می‌گوید: در اتحادیه اروپا از ۴میلی‌متر فرونشست زمین به‌عنوان بحران یاد می‌شود؛ درحالی‌که در ایران فرونشست زمین به‌شدت وجود دارد و مثلاً در اصفهان تا ۱۷سانتی‌متر و در تهران تا ۳۶سانتی‌متر در سال مشاهده شده و فرهنگ عمومی از این خطر غافل است.

منبع: همشهری