بازار تجدیدپذیرها چگونه است؟

 به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی"نفت ما "،   مطابق با آخرین گزارشات آژانس بین المللی انرژی های تجدیدپذیر(IRENA)، طی سال های اخیر مناقصات انرژی های تجدیدپذیر به دلیل حصول قیمت های رقابتی، به طور چشمگیری مورد توجه و اهمیت فعالان حوزه انرژی قرار گرفته اند.
 در سال های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ میلادی حدود ۵۵ کشور از مناقصه ها برای تامین برق تجدیدپذیر استفاده کرده اند اند. همچنین تعداد کشورهایی که حداقل یک مناقصه برای تجدیدپذیرها تا پایان سال ۲۰۱۸ برگزار کرده اند، به ۱۰۶ کشور افزایش یافته است.
تمرکز اکثر مناقصه های انرژی های تجدیدپذیر بر فناوری های بالغ و هزینه های رقابتی است. در سال ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ میلادی، حدود ۱۱۱ گیگاوات برق تجدیدپذیر از طریق مناقصه ها تولید شده اند که از این مقدار بیش از نیمی را فتوولتائیک ها و بیش از یک سوم آن را انرژی بادی به خود اختصاص داده اند.
دستیابی به قیمت های پایین در مناقصات انگیزه اصلی پذیرش
دستیابی به قیمت های پایین در مناقصات انگیزه اصلی پذیرش آنها در سراسر جهان بوده است، قیمت مناقصات انرژی خورشیدی و بادی در یک دهه گذشته کاهش یافته است. به عنوان مثال قرارداد انرژی خورشیدی در سال ۲۰۱۶، با قیمت متوسط جهانی تقریبا ۸۳ دلار به ازای هر مگاوات ساعت، در مقایسه با میانگین قیمت ۲۵۰ دلار به ازای هر مگاوات ساعت در سال ۲۰۱۰ بسته شد.
 قیمت انرژی بادی نیز با سرعتی کندتر در این دوره کاهش یافته است. متوسط قیمت انرژی بادی در سال ۲۰۱۰، ۷۵ دلار به ازای هر مگاوات ساعت بود که به ۵۰ دلار به ازای هر مگاوات ساعت در سال ۲۰۱۶ کاهش یافت.
طبق اعلام ساتبا، کاهش هزینه های فناوری در این دوره باعث شد تا سیاستگذاران در سراسر جهان مناقصه را به عنوان روشی برای تعیین قیمت تجدیدپذیر در بازار در نظر بگیرند. این روند نزولی همچنان در سال ۲۰۱۷ ادامه یافت. در سال ۲۰۱۸، قیمت فتوولتائیک خورشیدی همچنان با افت کند همراه بود و در سال ۲۰۱۸ قیمت آن به ۵۶ دلار به ازای هر مگاوات ساعت رسید.
 قیمت انرژی بادی نیز از ۴۳ دلار به ازای هر مگاوات ساعت در سال ۲۰۱۷ افزایش یافت و به ۴۸ دلار به ازای هر مگاوات ساعت در سال ۲۰۱۸ رسید.
بین سال های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ میلادی، تقریبا نیمی از مناقصات فتوولتائیک خورشیدی در جنوب و شرق آسیا و اقیانوس آرام و تقریباً یک سوم در اروپا برگزار شد. کشور هند ۱۷ گیگاوات ظرفیت فتوولتائیک خورشیدی را با قیمت متوسط ۴۲,۳دلار به ازای هر مگاوات ساعت اختصاص داده است.
 چین نیز در مجموع ۱۰ مناقصه، ۵ گیگاوات نیروگاه های فتوولتائیک خورشیدی را با میانگین قیمت ۶۴.۶ دلار به ازای هر مگاوات ساعت واگذار کرده است. فیلیپین پیشنهاد قیمت ۴۳.۹ دلار به ازای هر مگاوات ساعت برای ۵۰ مگاوات مناقصه دریافت کرده است. مصر (۲۷.۵ دلار به ازای هر مگاوات ساعت) و اردن (۲۸ دلار به ازای هر مگاوات ساعت) قیمت های رقابتی مشابهی به دست آوردند. در پایان سال ۲۰۱۹، کاهش بیشتر قیمت در مناقصه ۹۰۰ مگاواتی دبی (۱۶.۹دلار به ازای هر مگاوات ساعت) ثبت شد. در مناقصه ۱.۱۵ گیگاواتی پرتغال، بیش از نیمی از ظرفیت با حدود ۱۶.۵۴ دلار به ازای هر مگاوات ساعت واگذار شد.
برخی از تازه واردان به بازار مناقصات تجدیدپذیر با قیمت های نسبتاً بالایی شروع به کار کردند. یونان اخیراً پس از سیاست خرید برق تضمینی به انجام مناقصات روی آورده است. تاکنون طی سه دوره مناقصه برگزار شده (علاوه بر مناقصه آزمایشی سال ۲۰۱۶)، میانگین قیمت ها از (۹۲ دلار به ازای هر مگاوات ساعت) برای مزرعه خورشیدی ۵۳ مگاواتی به (۷۰,۶ دلار به ازای هر مگاوات ساعت) برای ظرفیت ۱۴۳ مگاوات ظرف مدت دو سال کاهش یافته است.
مطابق آمار، تولید برق در مزارع خورشیدی بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹، حدود ۸۲ درصد کاهش یافته است. کاهش هزینه ها از سال ۲۰۱۰ عمدتاً به دلیل کاهش ۹۰ درصدی قیمت ماژول همراه با کاهش هزینه های بالانس سیستم بوده است.
مناقصات اخیر و توافقنامه های خرید برق نشان دهنده آن است که قیمت متوسط مزارع خورشیدی فتوولتائیک می تواند برای پروژه هایی که در سال ۲۰۲۱ راه اندازی می شوند به رقم ۰,۰۳۹ دلار به ازای کیلووات ساعت رسیده، که ۴۲ درصد کاهش نسبت به قیمت متوسط مناقصات درسال ۲۰۱۹ داشته و بیش از یک پنجم ارزانتر از نیروگاه حرارتی باسوخت ذغال سنگ است.
بیش از ۵۸۰ گیگاوات سیستم فتوولتائیک خورشیدی در جهان نصب شده است
تا پایان سال ۲۰۱۹، بیش از ۵۸۰ گیگاوات سیستم فتوولتائیک خورشیدی در سراسر جهان نصب شده است. این رقم از سال ۲۰۱۰ رشد ۱۴ برابری این فناوری را نشان می دهد. حدود ۹۸ گیگاوات از سیستم های تازه نصب شده فقط در سال ۲۰۱۹ به بهره برداری رسیده است. این ظرفیت های جدید اضافه شده، بالاترین میزان در میان تمام فناوری های انرژی تجدیدپذیر، طی سال های اخیر است.
 این میزان رشد در سال ۲۰۱۹ با ادامه افزوده شدن ظرفیت های جدید در آسیا که حدود ۶۰ درصد از ظرفیت  جدید بین المللی است، همراه بود است. تحولات آسیا بواسطه چین، هند، ژاپن و کره شکل گرفته که در سال ۲۰۱۹، ۴۷,۵ گیگاوات ظرفیت فتوولتائیک جدید نصب کردند. همچنین ویتنام پس از نصب ۵.۶ گیگاوات فناوری فتوولتائیک در سال گذشته، به عنوان یک بازار مهم و جدید که به سمت بلوغ این فناوری حرکت می کند، در منطقه ظاهر شده است.
هرچند حجم ساخت و تولید بالا و همچنین میزان تجربه، نقش مهمی در دستیابی به هزینه های کم در تولید ماژول بازی می کنند، اما عمدتاً کاهش هزینه ها در حوزه فتوولتائیک، با بهینه سازی فرآیند تولید ماژول و افزایش بازده آن بواسطه ورود انواع سلول های خورشیدی با معماری و ساختار جدیدتر، مرتبط می باشد.
تجربه مناقصات اولیه، که موجب افزایش اعتماد به نفس توسعه دهندگان و سرمایه گذاران پروژه های بین المللی شده، به پایین آمدن قیمت ها در دوره های بعدی مناقصات کمک بسیاری کرده است.
تازگی و جدید بودن فرایند مناقصات، به عنوان ابزاری در توسعه و سرمایه گذاری انرژی های تجدیدپذیر، تنها عنصر شکل دهنده ریسک در این حوزه نیست. ریسک عنصر مهمی است و فاکتور اصلی آن بطور واقعی یا پیش بینی شده، عمدتاً متناظر با چارچوب اقتصادی، سیاسی و سایر نهادها در یک کشور است.
همچنین میزان آمادگی و بلوغ بخش انرژی های تجدیدپذیر نیز با میزان ریسک مرتبط بوده که نهایتا به طور کلی نتایج آن در قیمت های حاصل شده در مناقصات منعکس می شود.
اوضاع ایران چگونه است؟
طی سال های اخیر انرژی های تجدید پذیر مورد توجه قرار گرفته، به‌گونه‌ای که ظرفیت درحال بهره برداری نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور تا پایان خرداد به ۸۳۱ مگاوات رسید و ۸۱۵ مگاوات نیروگاه تجدید پذیر نیز در حال احداث است که درصورت احداث آنها ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر به بیش از ۱۰۰۰ مگاوات خواهد رسید.
پتانسیل‌های بالای انرژی‌های تجدیدپذیر همراه با رویکرد مثبت دولت موجب شده که اخیراً با رشد فزاینده این انرژی مواجه باشیم، انرژی که می‌تواند تأثیرات بسیاری را در صنعت برق ایران داشته باشد.   طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی ساتبا میزان برق تولید شده از منابع انرژی های تجدید پذیر در تیرماه به رقم ۵۰۳۵ میلیون کیلووات ساعت رسید که این میزان موجب کاهش تلفات ۶۵ مگاوات برق و جذب سرمایه گذاری غیر دولتی ۱۴۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال شد.
همچنین استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق در کشور از انتشار سه میلیون  و ۴۱۷تن گاز گلخانه ای تا پایان تیرماه جلوگیری کردند. علاوه بر این استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در تیرماه امسال صرفه جویی یک میلیون و ۱۰۸ هزار لیتری آب را به همراه داشت، علاوه بر این کاربرد انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری برق در تیرماه ۴۶۸ میلیون کیلوات ساعت کاهش تلفات برق در شبکه را به همراه داشته است.
انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری برق صرفه جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی به میزان ۱۴۳۰ معادل میلیون مترمکعب گاز طبیعی را در تیرماه محقق کرد.
مجموع ظرفیت انرژی خورشیدی کشور تا پایان تیرماه با ۶۴ نیروگاه به ۴۵ درصد رسیده و مجموع ظرفیت انرژی بادی کشور با داشتن ۲۰ نیروگاه بالغ بر۳۴درصد است.

منبع: ایسنا