پالایشگاه های ایران ، تنها توان تولید سوخت یورو ۴ را دارند نه یورو ۵

یکی از مهمترین استانداردهای مورد توجه در زمینه تولید سوخت مناسب این است که فاقد هرگونه آلایندگی باشد تا بتوانیم بدون محدودیت از این سوخت استفاده کنیم. با توجه به این نکته که صنعت خودروسازی به استقبال فناوری های روز دنیا رفته است، منابع تامین کننده سوخت یعنی پالایشگاه ها نیز باید بتوانند با بهره گیری از دستگاه ها و روش های جدید، سوختی تولید کنند که با این فناوری ها مطابقت داشته باشد. بر این اساس هر ساله با تغییر استانداردهای سوخت مواجه هستیم. در گذشته این تغییرات 10 تا 15 سال ایجاد می شد، اما اکنون این تغییرات بر اساس برنامه زمانی سالانه انجام می شود. بعد از استاندارد یورو4 و یورو5 اکنون استاندارد یورو6 در سطح دنیا مطرح و معرفی شده است.

دکتر «امیرحسن کاکائی» دانشیار مهندسی خودرو و عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت و کارشناس صنعت خودرو در خصوص شاخص استانداردهای سوخت در گفت و گو با خبرنگار "نفت ما" گفت: کشور ما به لحاظ دانش فناوری توان تولید یورو5 را در زمینه گازوئیل و بنزین نیز دارا بوده اما به لحاظ عملیاتی توان تولید گازوئیل و بنزین یورو4 را دارد اما نکته حائز اهمیت این است که در این حوزه با کمبود ظرفیت مواجه هستیم لذا تنها در شهرهای بزرگ این سوخت ها ارائه می شود.

وی افزود: نکته قابل توجه این است که با توجه به نوع خودرو، توان طراحی و تولید خودرو وجود دارد اما نوسان تولید نیز وجود دارد . به عنوان مثال در خرید یک خودرو با یک برند مشخص، در فردی رضایتمندی کامل حاصل شده و برای مصرف کننده دیگر کاملا بالعکس. در مبحث سوخت نیز توان تولید و ظرفیت تولید وجود دارد و نکته حائز اهمیت این است که تا چه میزان استاندارد سوخت قابل کنترل است. در حالی که ادعا می شود که این استاندارد، تحت کنترل قرار دارد اما به دلایل مختلف غیر از این ادعا مشاهده می شود. این مشکل تنها مرتبط به توان پالایشگاه نیست. در برخی موارد با تغییرات ماده خام ورودی وجود دارد و یا مواد مصرفی که در خط تولید مورد استفاده قرار می گیرد و یا حتی در مقوله حمل و نقل و نگهداری اتفاق می افتد و مشکلاتی به وجود می آید و به دلایل فوق سبب عدم رعایت استانداردها می شود.

عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت در ادامه اذعان داشت: نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که به عنوان مثال اگر در شهری بنزین مرغوب ارائه شده و مورد استفاده قرار گیرد و در شهر کوچک دیگری از بنزین با کیفیت پایین استفاده گردد، موجب زیان های عمده برای خودرو خصوصا موتور وسیله نقیله و باعث مستهلک شدن آن می شود که این موضوع در مصرف خودروهای گازوئیل سوز نمود بیشتری داشته و آسیب جدی به وسیله نقلیه وارد می کند، زیرا گوگرد موجود در گازوئیل یا بنزین و یا ناخالصی که به درستی پالایش نشده است، در این مواد به انژکتور موتور خودروها آسیب وارد می کند و به مرور زمان موجب تخریب موتور می شود و عمر موتور کاهش می یابد.

این کارشناس سوخت در پاسخ به این سوال که آیا سوخت های موجود، با خودروها تطبیق دارد و آیا خودروهای داخلی با توجه به فرمولاسیون استانداردهای سوخت طراحی می گردند؟ اظهار داشت: موتور خودروهای سواری داخل کشور در چند سال اخیر، یورو4 بوده و اگر بنزین مناسب مصرف کنند، عملکرد خودرو همان استاندارد یورو4 خواهد بود. اما به عنوان مثال اگر در بنزین مصرفی آب وجود داشته باشد، اساسا آب در بنزین معمولی وجود ندارد اما آب موجود در بنزین از طرق مختلفی امکان ورود به بنزین را پیدا می کند، در حمل و نقل و یا مخازن زیر زمینی به خصوص در مخازن قدیمی تر آب به طور ناخودآگاه نفوذ پیدا می کند که چند سال اخیر برای جلوگیری از این موضوع شاهد بازسازی پمپ های بنزین در اکثر شهرها بودیم.

وی افزود: به هر دلیلی زمانی که آب وارد بنزین می شود موتور شروع به تخریب خودرو نموده و یا زمانی که بنزین با کیفیت پایین مصرف شود، در این زمان کاتالیز با سرعت بالاتری مصرف می شود. البته کاتالیز وسیله مصرف شدنی نیست بلکه یک وسیله فاسد شدنی است که پس از حدود 70  هزار کیلومتر فاسد شده و کارایی خود را از دست می دهد. کاتالیز وسیله ای است که در مسیر خروجی هوا قرار داده می شود که پخشی از پالایندگی را تامین می کند. ضمن اینکه موتورها خیلی پیشرفته شدند اما کاتالیزها مانع خروج مونوکسید کربن می شوند و زمانی که در بنزین مصرفی اشکالاتی وحود داشته باشد و کاتالیز هم فاسد شده باشد، مونوکسید مستقیما خارج می شود.

کاکایی در مورد پیامد استفاده از بنزین بی کیفیت تصریح کرد: این کار باعث می شود عمر کاتالیز کاهش یابد و در این زمان کارایی موتور خودرو ظاهرا یورو4 نیست. به این معنا که به لحاظ طراحی و ساخت، موتور خودرو یورو 4 است اما عملا وقتی سوخت سازگار نباشد موتور خودرو نیز کارایی لازم را نخواهد داشت. کاهش کیفیت سوخت در خودروهای بنزینی خروج مونوکسید کربن قابل مشاهده نیست و با روش های خاص می توان میزان خروج آن را اندازه گیری کرد، اما در خودروهای گازوئیل سوز و دیزلی به صورت خروج دوده مشاهده می شوند.

این کارشناس خودرو در پایان در مورد استاندارد سوخت اتوبوس ها و کامیون ها اظهار داشت: در حال حاضر بسیاری از اتوبوس های  بین شهری و یا داخل شهری دارای استاندارد یورو3 و یورو4 هستند ولی متاسفانه شاهد همین دوده ها در هنگام تردد این گونه وسایل نقیله هستیم. کلام آخر این که توجه به اثرگذاری گازوئیل یا بنزین بر روی موتور خودروها که به ظاهر استاندارد تحویل داده می شوند اما باید توجه داشت که هر خودرو و وسیله ای عمر مشخصی دارد و درصد بالایی از خودروهای تجاری در کشور مانند اتوبوس ها و کامیون ها فرسوده هستند و می بایست از دور خارج شوند. خودروهای سواری به نسبت در وضعیت بهتری قرار دارند اما در این مورد نیز افراد به مسائل مهمی که باید رعایت شود گاهی بی اهمیت بوده و یا اطلاعات دقیقی ندارند، از جمله تعویض کاتالیز که حتی در صورت کیفیت بالای خودرو و نوع سوخت نیز در یک بازه مصرفی بین 60 یا 70 هزار کیلومتر می بایست تعویض شود که نسبت به این موضوع اقدام نکرده و دچار مشکل می شوند.