ذخایر شرق مدیترانه؛ کانون جدید نفت و گاز جهان

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، همزمان با روند کاهش قیمت نفت خام در بازارهای جهانی، قریب به اتفاق شرکت های بین المللی و ملی نفت دنیا، در حال بازنگری در طرح های توسعه میادین هیدروکربوری هستند. شرکت های فعال در دریای مدیترانه نیز به دنبال بررسی مجدد ارزیابی های پیشین خود هستند. لویاتان از مهمترین میادین مورد توجه غول های نفتی در آب های مدیترانه محسوب می شود. سکوی نصب شده شرکت نوبل انرژی در میدان تامار با تولید روزانه 750 میلیون فوت مکعب گاز طبیعی، بخشی از نیاز رژیم اسرائیل به گاز طبیعی را تامین می نماید. یونانی ها نیز برای نخستین بار در دو دهه گذشته، به مطالعه دوبعدی بستر دریای مدیترانه مشغول شده اند. دولت های ترکیه و قبرس نیز در اندیشه واگذاری چند بلوک دریایی به شرکت های بین المللی هستند. دولت های سوریه، لبنان و رهبران نوار غزه نیز از طرح های اکتشاف و تولید ذخایر نفت و گاز طبیعی در آب های کشورشان سخن می گویند. اقدام بحث برانگیز ترکیه در مطالعه زمین شناسی یک بلوک مورد اختلاف با قبرس در آب های مدیترانه که پیشتر توسط قبرس به شرکت های توتال، انی و نوبل انرژی واگذار گردیده، بر پیچیدگی شرایط افزوده است. اما شاید همچنان راهی طولانی تا تبدیل شرق آب های مدیترانه به یکی از کانون های تامین انرژی دنیای امروز باقی مانده است. مطالعه انجام شده توسط مرکز مطالعات زمین شناسی ایالات متحده در سال 2010 نشان می دهد که سازند لیوانت از ذخیره 122 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی و 1.7 میلیارد بشکه نفت خام برخوردار می باشد. این عدد نشان می دهد که بر خلاف تصور گذشته، ما تنها با یک میدان گاز طبیعی روبرو نیستیم. تاکنون در این منطقه، در مجموع 19 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی کشف شده است. بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط آژانس بین المللی انرژی، بخش اعظم این ذخایر به رژیم اسرائیل و سوریه تعلق دارد. همچنین 2.5 تا 3 میلیارد بشکه نفت در این منطقه کشف شده که عمدتا در خاک سوریه قرار دارد. در سال های اخیر، علاوه بر شرکت نوبل انرژی، چند شرکت نفتی دیگر نیز به این منطقه وارد شده اند. شرکت های توتال فرانسه، انی ایتالیا و کوگس کره جنوبی را باید مهمترین بازیگران این منطقه در آب های قبرس به شمار آورد. هم اکنون شرکت های رویال داچ شل، اکسون موبیل و پتروبراس در آب های ترکیه حضور دارند. و تامین انرژی داخلی اولویت نخست رهبران آنکارا در حوزه انرژی به شمار می رود. اما در این میان، عرضه بیش از تقاضای نفت توسط اعضای اوپک، کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی و کمبود زیرساخت های مورد نیاز، توسعه منابع نفت و گاز این منطقه را در کوتاه مدت با مانع روبرو نموده بوده است. دو سال پیش، مذاکراتی برای ساخت دو پایانه صادرات ال ان جی در سواحل قبرس و رژیم اسرائیل آغاز گردیده بود. البته ساخت یک پروژه شناور ال ان جی که توسط شرکت استرالیایی وودساید پترولیوم در آب های رژیم اسرائیل آغاز شده بود، هم اینک نیمه کاره رها شده است. گفته می شود ساخت تاسیسات مایع سازی گاز طبیعی این شرکت، در خاک قبرس دنبال خواهد شد. از سوی دیگر، کشورهای شرق مدیترانه به ویژه مصر، ترکیه و اردن در نظر دارند تا راه حل آسان تر و ارزان تر ساخت خطوط لوله انتقال گاز طبیعی را جایگزین طرح های پرهزینه واردات ال ان جی نمایند. در کنار خطوط لوله موجود و در حال ساخت، رژیم اسرائیل امیدوار است تا با ساخت یک خط لوله، گاز خود را به ترکیه منتقل نماید. رهبران قبرس نیز در نظر دارند تا گاز تولید شده در کشورشان را از طریق یک خط لوله زیردریایی به مصر صادر کنند. یک خط لوله دیگر در دست ساخت، گاز تولید شده در منطقه متعلق به نوار غزه در خاک فلسطین را به اردن انتقال می دهد. البته به دلیل کند بودن اجرای طرح های توسعه منابع گاز طبیعی در رژیم اسرائیل، چشم انداز صادرات گاز به اردن، در هاله ای از ابهام قرار دارد. اما در شمال مدیترانه، دولت های ترکیه و قبرس همچنان به دنبال یافتن شرکت های فعال در بخش اکتشاف هستند. دولت قبرس برای نخستین بار در دو دهه اخیر، بلوک های دریایی خود را به شرکت های خارجی واگذار نموده است. ترک ها نیز علاوه بر دریای سیاه، در آب های مدیترانه همکاری با چند شرکت بین المللی نفتی را آغاز نموده اند. در این میان، اختلاف های مرزی دو کشور می تواند به منزله چالشی جدید و پیش بینی نشده به شمار آید. به نظر می رسد دو طرف باید پیش از آغاز حفاری ها، بر سر خطوط مرزی دریایی به توافقی پایدار دست یابند. شرایط سیاسی پرالتهاب سوریه نیز یک عامل مهم در توقف طرح های توسعه این کشور محسوب می شود. دولت لبنان نیز تاکنون برنامه ای برای آغاز عملیات توسعه منابع نفت و گاز طبیعی خود در آب های مدیترانه ارایه ننموده است. اما با کاهش قیمت نفت در دو سال گذشته، شرکت های بین المللی نفتی تلاش می کنند تا انتخاب های بهتری داشته باشند و مدیترانه نیز از این مساله مستثنا نیست. مثلا شرکت توتال که پیشتر از آمادگی خود برای حضور در آب های قبرس خبر داده بود، فعلا برنامه ای برای ادامه فعالیت در این منطقه ندارد. محسن داوری/کارشناس امور بین المللی انرژی منبع: Monthly WORLD OIL