ژئوپلتیک و چشم انداز ترکیه به عنوان هاب انرژی اروپا

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، کشور ترکیه به عنوان یکی از موفق ترین اقتصادهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در سایه شرایط پویای حوزه انرژی منطقه اوراسیا، امیدوار است تا با بهره گیری همه جانبه از موقعیت راهبردی خود، به کانون ترانزیت انرژی در دروازه جنوبی اروپا تبدیل شود. ترک ها که از دیرباز تلاش می نمودند تا به هاب نفت و گاز طبیعی تبدیل شوند، امیدوارند تا از بحران اوکراین و رویارویی اروپا و روسیه در مساله الحاق شبه جزیره کریمه به خاک روسیه در جهت کسب سودآوری بیشتر بهره ببرند. در این میان با تغییر در راهبردهای اجرای خط لوله های صادرات گاز به اروپا، باید رقابت بر سر ساخت دو خط لوله نوباکو و ساوث استریم در سالهای گذشته را به فراموشی بسپاریم. چرا که هم اینک رهبران روسیه در نظر دارند تا با ساخت یک خط لوله جدید با نام ترکیش استریم، خط لوله در دست برنامه ریزی مورد حمایت آذربایجان که کریدور گازی جنوبی نامیده می شود را به چالش بکشند. دولت آذربایجان که سالهاست به یکی از متحدان دولتهای غربی تبدیل شده، اعلام نموده که برای انتقال گاز طبیعی استخراج شده از اعماق دریای کاسپین در نظر دارد تا از منطقه قفقاز جنوبی و در ادامه خاک ترکیه تا جنوب اروپا استفاده کند. ترکها پیشتر قراردادی با باکو برای ساخت خط لوله کریدور گازی جنوبی امضا نموده اند. در این خط لوله که از شرق تا غرب ترکیه امتداد خواهد یافت، گاز میدان شاه دنیز آذربایجان به سواحل مدیترانه منتقل می گردد. اما روسها مخالفت خود با این طرح را اعلام نموده اند. بدین ترتیب در ترکیه ما شاهد اظهار نظرهای مختلفی از سوی کارشناسان هستیم که منافع ترکیه در چه صورتی بیشتر تامین خواهد شد: پیوستن به اتحادیه اروپایی و یا معرفی ترکیه به عنوان بخشی از منطقه اوراسیا؟ به دنبال بحران اوکراین، رسانه های ترکیه بارها به دولتمردان کشورشان پیشنهاد دادند تا یک اتحادیه انرژی با حضور ترکیه در منطقه اوراسیا تشکیل شود تا تامین پایدار منابع انرژی برای خریداران انرژی تضمین شود. براین اساس، 18 کشور با راهبری سه دولت روسیه، آذربایجان و ترکیه می توانند نقش آفرینی خود در بازارهای بین المللی و اروپایی انرژی را دوچندان کنند. کشورهایی مانند ترکمستان، روسیه، آذربایجان، کوزوو، مقدونیه، ترکیه، آلبانی، مونته نگرو، بوسنی هرزگوین، رومانی، قزاقستان، یونان، کرواسی، صربستان، بلغارستان و اسلوونی مهمترین کشورهای پیشنهاد شده برای پیوستن به این اتحادیه هستند. هرچند به نظر می رسد تعدادی از این کشورها دارای روابطی سرد در حوزه سیاسی بوده و فاقد روابط دوستانه و همکاریهای مشترک هستند. ترکیه اعلام نموده که دفتر این اتحادیه در استانبول خواهد بود و در گام نخست، شرکت سوکار آذربایجان از این طرح استقبال نموده است. رهبران باکو بارها اعلام نموده اند که ترکیه می تواند سکوی رشد صنعت نفت دو کشور آذربایجان و ترکمنستان گردد. البته در مقابل، اتحادیه اروپا در حال تشکیل یک اتحادیه انرژی است. ترکیه عضو ناظر اتحادیه اروپایی بوده و تاکنون نتوانسته خواسته های اروپاییها را برآورده نماید. گفته می شود با تیره شدن روابط روسیه و اتحادیه اروپایی و لزوم تامین امنیت منابع انرژی مورد نیاز این کشورهای اروپایی به ویژه گاز طبیعی، تلاشها برای تشکیل این اتحادیه افزایش یافته است. اروپاییها اعلام نموده اند در نظر دارند تا پایان دهه کنونی میلادی، 1 میلیارد یورو در پروژه های انرژی همراه با اجرای اصلاحات در قوانین بخش انرژی اعضای خود هزینه نمایند. در این میان، رهبران اتحادیه اروپایی از ترکیه به عنوان یکی از اعضای مهم این اتحادیه نام برده و خواهان پیوستن آنکارا به جمع سایر کشورهای اروپایی در جهت بهبود سطح همکاریهای مشترک شده اند. اروپاییها در نظر دارند تا از همه ابزارهای سیاست خارجی برای ایجاد یک مشارکت راهبردی در بخش انرژی با کشورهای تولیدکننده و یا ترانزیت کننده منابع انرژی به ویژه ترکیه، آذربایجان و جبل الطارق بهره ببرند. ما می دانیم که نقش کلیدی ترکیه در خط لوله کریدور جنوبی همراه با احتمال پیوستن این کشور به اتحادیه اروپایی می تواند به عنوان تهدیدی مهم در برابر تلاش روسیه برای سلطه بر بازار تامین انرژی اروپا تلقی گردد. پافشاری و توافق دوباره مسکو بر لزوم پذیرش قرارداد ساخت خط لوله ترکیش استریم و اصرار بر سودآوری این پروژه در درازمدت در مقایسه با سایر گزینه ها نشان می دهد که روسیه و اروپاییها بر سر یارگیری ترکیه، نبردی پیچیده را آغاز نموده اند. اما گویی برای پیش بینی اتفاقات آینده، همچنان باید به انتظار بنشینیم. محسن داوری/کارشناس امور بین المللی انرژی منبع: WWW.OILPRICE.COM