راهبرد نفتی ترکیه در اقلیم کردستان

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ،کشور پهناور ترکیه که همواره تشنه منابع انرژی بوده، امیدوار است، با حمایت از دو شرکت دولتی تی پی ای او ( TÜRKİYE Petrolleri Anonim Ortaklıği- TPAO و بوتاش BOTAŞ ، از فرصتهای موجود در منطقه به ویژه عراق در جهت بالا بردن رفاه اقتصادی و درآمدهای ملی خود، بهره برداری نماید. شرکت نفت ترکیه (تی پی ای او) که تمرکز خود را در بخش بالادستی معطوف نموده است، مدیریت بخش اعظم صنعت نفت این کشور را بر عهده داشته و بش از 75 درصد نفت خام تولیدی ترکها را که حدود 210000 بشکه در روز است، در اختیار دارد. به خاطر داشته باشید که شرکت تی پی ای او دارای مدیریت دولتی که در این سرزمین دارای سیستم اقتصادی نیمه لیبرال، همچنان از حقوق انحصاری فعالیت برخوردار است، در سالهای اخیر گامهای بلندی برای حضور در بازارهای منطقه ای و جهانی انرژی برداشته است که انعقاد قرارداد درازمدت همکاری با شرکتهای شل و اکسون موبیل و حضور در کشورهایی مانند لیبی، آذربایجان، کلمبیا و قزاقستان و در صدر آنها عراق، بخشی از موفقیتهای آنان محسوب می شود. این رویکرد، نشان دهنده تلاش ترکها برای تغییر در روابط آنها با همسایگانشان و تقویت جایگاه اقتصادی ترکها به ویژه در ده سال گذشته و به دنبال روی کار آمدن حزب اسلامگرای عدالت و توسعه است. دولت کنونی اسلامگرای ترکیه امیدوار است تا با پشتیبانی از شرکت تی پی ای او، علاوه بر افزایش تولیدات داخلی و توسعه همکاری با شرکتهای معتبر بین المللی بتواند سهم خود در سبد مصرفی محصولات هیدروکربوری را از 8 درصد کنونی افزایش قابل توجهی دهد. در سال گذشته، مصرف نفت ترکیه با رشدی 2.3 درصدی همراه بوده است که در مقایسه با نرخ 3.5 درصدی رشد اقتصادی ترکها یک عدد قابل قبول محسوب می شود. و در عین حال فراموش نکنید که نرخ رشد اقتصادی مشابه برای منطقه یورو تنها 0.4 درصد بوده است. مدیران شرکت تی پی ای او با بررسی نتایج داده های زمین شناسی و مطالعات انجام شده دریافته اند که برای یافتن منابع جدید هیدروکربوری باید در سازندهای آبهای مدیترانه و دریای سیاه به اکتشاف بپردازند. در سال 2012 ، ترکها بیش از 610 میلیون دلار برای اکتشاف منابع نفت و گاز در آبهای تحت حاکمیت خود سرمایه گذاری نمودند و جالب است بدانید که این عدد در سال 2003 ، تنها 42 میلیون دلار بوده است. و بر اساس پیش بینیها تا پایان سال 2016 ، ترکها تولید تجاری نفت خام از دریای سیاه را آغاز خواهند نمود. اما شرکت تی پی ای او همچنان با چالشهایی در داخل این کشور روبرو است. به عنوان مثال، لایحه قانون نفت که در سال 2012 توسط نمایندگان پارلمان ترکیه به تصویب رسید، با اعتراض شرکت شورون از شرکای نفتی ترکها، روبرو شده است. این شرکت آمریکایی دو حلقه چاه در آبهای دریای سیاه حفاری نموده و طرفین با توجه به قانون جدید آنکارا، بر سر حقوق و منافع طرفین اختلاف نظرهای گسترده ای دارند. همچنین چند شرکت دیگر غربی نیز با تردیدهایی در مورد آینده حضور خود در این کشور روبرو هستند. در مقابل، ترکها که از مزایای چشمگیر ژئوپلیتیکی برای تبدیل شدن به دروازه صادرات نفت و گاز به قاره اروپا برخوردار هستند، امیدوارند تا در خاورمیانه و به ویژه کشور عراق، به سهم قابل توجهی از تولید نفت دست یابند. هرچند آنان در این راه با موانع متعددی روبرو هستند. چرا که حضور این شرکت در طرحهای اکتشاف و تولید نفت و گاز در اقلیم کردستان با موضع گیری غیرمنتظره و مخالفت شدید رهبران بغداد روبرو شده است. در سالهای اخیر، دولتمردان عراقی بارها بر لزوم موافقت بغداد با قراردادهای رهبران اقلیم خودمختار کردستان با سایر شرکتهای نفتی بین المللی تاکید نموده اند و در گامهای بعدی، اجازه حضور این شرکتهای همکار با کردها را در طرحهای انرژی خود نمی دهند. از نگاه ترکها، حضور در بازار انرژی اقلیم کردستان به عنوان یکی از منابع آتی تامین انرژی کشورهای عضو اتحادیه اروپایی که از رشد اقتصادی قابل توجهی برخوردارند، یک ضرورت است. اما این راهبرد تاکنون با مخالفت دولت عراق روبرو شده است. اخراج شرکت تی پی ای او از کنسرسیوم توسعه بلوک 9 یکی از میادین جنوب عراق در نوامبر سال 2012 نشان داد دولت مرکزی عراق تا چه حد در اجرای تصمیم خود جدی است. این بلوک به رهبری یک شرکت کویتی و در چارچوب قراردادهای مشارکت در تولید و برای یک دوره 20 ساله، در دست اجرا می باشد. به هر ترتیب، همانند سایر شرکتهای بین المللی و ملی نفتی، ترکها نیز باید بر سر حضور در اقلیم کردستان و یا میادین مناطق مرکزی و جنوبی عراق به یک انتخاب راهبردی دست بزنند و هزینه های آن را نیز بپردازند. اما در مجموع به نظر می رسد ترکها بر سر حضور در اقلیم کردستان مصمم هستند. آنها در ماه می 2013 ، قراردادی نیز با شرکت اکسون موبیل جهت اکتشاف ذخایر نفت خام اقلیم کردستان به امضا رساندند. از سوی دیگر، ترکها در نظر دارند تا در قالب یک پروژه مشارکتی با حضور سرمایه گذاران داخلی و خارجی، در حوزه انتقال و صادرات نفت تولید شده در اقلیم کردستان به نقش آفرینی گسترده ای بپردازند. و در این راه، شرکت دولتی نفتی بوتاش نیز که در بخش انتقال فرآورده های نفتی فعال است، به همکاری می پردازد. گویی این شرکت نیز در حال تغییر راهبردهای گذشته و حضور در بخشهای جدید بازارهای انرژی است. محسن داوری/کارشناس امور بین المللی انرژی منبع: Monthly Petroleum Economist