استراتژی صادرات گاز روسیه به شرق، قمار بزرگ پوتین!؟

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، بسیاری از دولتمردان روسی معتقدند بدون پوتین، روسیه امروز از بین خواهد رفت. ولادیمیر پوتین که از افسران سازمان مخوف کا. گ. ب بوده، پایه های روسیه جدید را بر پایه منابع زیرزمینی و به ویژه نفت خام و گاز طبیعی بنیان نهاده است. پونین در بهار سال گذشته، قراردادی برای ساخت یک خط لوله 4000 کیلومتری جهت صادرات سالانه 38 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به چین امضا نمود. اعلام هزینه 55 میلیارد دلاری رهبران کرملین برای ساخت این خط لوله، بهت کارشناسان انرژی را به همراه آورد. چراکه با قیمتهای پایین نفت خام و کسری بودجه هنگفت مسکو، سرمایه گذاری در این پروژه، چندان منطقی به نظر نمی رسد. همچنین اخبار پشت پرده نشان می دهد تاکنون دو طرف بر سر قیمت گاز صادراتی روسیه به توافق کامل دست نیافته اند. به هر حال، تردیدی در این موضوع وجود ندارد که تصمیم پوتین برای تغییر بازارهای هدف گاز صادراتی کشورش از دولتهای اروپایی به عنوان بازار هدف روسها در دو دهه اخیر، به دولتهای آسیایی به ویژه چین و در گامهای بعدی کشورهایی مانند هند، کره جنوبی و ژاپن، یک قمار بزرگ خواهد بود. بازارهای آسیایی از بالاترین قیمت پرداختی برای گاز طبیعی برخوردار بوده و قطری ها در 15 سال گذشته، به رهبر این بازار تبدیل شده اند. به علاوه، صادرکنندگان جدید بازار ال ان جی نیز خواهان سهم خود در این بازار هستند. کشور چین با رشد پرشتاب تقاضای گاز طبیعی، مورد توجه اکثر دولتهای صادرکننده گاز طبیعی به ویژه روسیه قرار گرفته است. رهبران دولتهای بزرگ عرضه کننده گاز معتقدند این کشور یک بازار مهم فروش گاز طبیعی در آینده فرارو خواهد بود. و با وجود عرضه قابل توجه گاز طبیعی در بازارهای جهانی، تامین تقاضای این کشور چندان دشوار نخواهد بود. تاکنون چند پایانه واردات ال ان جی در سواحل چین راه اندازی شده و تا پایان دهه کنونی، ظرفیت تاسیسات واردات ال ان جی چین از ظرفیت دولت ژاپن به عنوان بزرگترین واردکننده این محصول، فراتر خواهد رفت. ساخت چند خط لوله واردات گاز از روسیه نیز در حال اجرا می باشد. اما چینی ها همچنان از ایجاد گزینه های جدید خرید گاز طبیعی استقبال می نمایند. راهبردی که به نظر می رسد با هدف افزایش قدرت چانه زنی این کشور بر سر قیمت مبادله، در حال پیگیری می باشد. با وجود کاهش رشد تقاضای گاز طبیعی چین در سال گذشته و برای اولین بار در دهه کنونی، پیش بینی می شود در سال 2020، شاهد دو برابر شدن تقاضای گاز چینی ها نسبت به سال جاری باشیم. گاوین تامپسون از کارشناسان موسسه وود مک کنزی می گوید: مجموعه ای از عوامل مختلف از جمله کاهش رشد اقتصادی، کاهش قیمت نفت و بالا رفتن قیمت نسبی گاز طبیعی، گذراندن زمستانی نه چندان سرد و بالا رفتن ظرفیت تولید انرژی برقابی از عوامل موثر در کاهش کنونی تقاضای گاز به شمار می رود. تقاضای گاز طبیعی در چین در فاصله سالهای 2004 تا 2013 با رشد میانگین 16 درصدی در هر سال افزایش یافته است. اما در سال گذشته، نرخ این رشد به 8 درصد کاهش یافت. این کشور در سال 2014 ، 183 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مصرف کرد تا به بزرگترین بازار گاز آسیا و چهارمین مصرف کننده بزرگ گاز دنیا تبدیل شود. یک سوم این گاز وارد شده که 31.3 میلیارد متر مکعب آن از طریق خط لوله و 27 میلیارد متر مکعب (برابر 5/19 میلیون تن) ال ان جی بوده است. در سال گذشته، رشد واردات ال ان جی چین 10 درصد بوده است. اما از سال 2006 که نخستین محموله ال ان جی وارد گردید، این عدد کمترین نرخ رشد به شمار می رود. به همین ترتیب، اگرچه چینی ها در سال گذشته میلادی، 15 درصد گاز بیشتری از طریق خط لوله نسبت به سال 2013 وارد نمودند، اما این رشد کمترین نرخ در دهه کنونی و آغاز واردات این کشور از طریق خطوط لوله محسوب می شود. کارشناسان معتقدند در آینده نه چندان دور، چینی ها به بزرگترین واردکننده گاز طبیعی دنیا تبدیل خواهند شد. با توسعه شهرنشینی، نیاز به مصرف سوختهای پاک و ایجاد زیرساختهای واردات و انتقال گازطبیعی، حجم واردات چینی ها، افزایش چشمگیری خواهد یافت. رهبران پکن اعلام نموده اند که تقاضای گاز طبیعی این کشور در سال 2020 به 420 میلیارد متر مکعب افزایش خواهد یافت. این عدد دو برابر تقاضا در سال گذشته می باشد. برای نخستین بار نیز چینی ها اعلام نموده اند که در سال2030 ، کشورشان 700 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مصرف می نماید. در پیش بینی های محافظه کارانه آژانس بین المللی انرژی اعلام گردیده که در سال 2019، تقاضای گاز طبیعی چین به 315 میلیارد متر مکعب در روز خواهد رسید. این عدد به منزله دو برابر شدن تقاضای پکن در پنج سال فرارو خواهد بود. آژانس بین المللی انرژی در آخرین گزارش خود تقاضای گاز چینی ها در سال 2030 را 471 میلیارد متر مکعب تخمین زده است. اما همچنان در مورد سهم تولید داخلی و واردات گاز طبیعی برای تامین این تقاضای چشمگیر، ابهامهایی وجود دارد. هرچند در مورد لزوم ساخت خطوط لوله و پایانه های واردات ال ان جی برای تامین تقاضای این کشور تردیدی وجود ندارد. ما می دانیم که با وجود تلاش گسترده چینی ها برای اکتشاف و تولید از منابع گاز شیل، تاکنون موفقیتهای اندکی در این بخش به دست آمده است. به هر حال، تعداد زیادی از تولیدکنندگان ال ان جی در خاورمیانه، استرالیا، شرق آفریقا و کانادا در حال رقابت بر سر نقش آفرینی در این بازار بزرگ و رو به رشد هستند. روسها نیز در مقابل، با امضای قرارداد پرسروصدای 400 میلیارد دلاری ساخت خط لوله قدرت سیبری در بهار سال 2014، امیدوارند تا در پایان دهه کنونی سالانه 38 میلیارد متر مکعب گاز به رهبران پکن عرضه کنند. در سال 2018، ظرفیت واردات ال ان جی چین با رشد سه برابری نسبت به سال جاری به 80 میلیون تن در سال می رسد. این عدد به معنای پیشی گرفتن از ظرفیت واردات ال ان جی ژاپن به عنوان رهبر این بازار خواهد بود. کارشناسان معتقدند در ده سال آینده سهم ال ان جی در سبد واردات چینی ها افزایش خواهد یافت. اما در سال 2025 و با تکمیل خطوط لوله انتقال گاز روسیه به چین، سهم گاز وارداتی از طریق خطوط لوله بالاتر خواهد رفت. اما همچنان هیچ کس نمی داند آیا روسها در این بازی بزرگ می توانند پیروزی را از آن خود کنند؟ محسن داوری/ کارشناس امور بین المللی انرژی منبع: Petroleum Economist Monthly