انرژی، ابزار دیپلماسی پوتین

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، از دیرباز، روس ها علاقمند به توسعه مبادلات اقتصادی با کشورهای آسیا و پاسیفیک بوده اند. در راهبردهای توسعه روس ها نیز به لزوم افزایش صادرات نفت و گاز طبیعی به دولت های آسیایی تاکید شده است. در مجموع هدف گذاری روسیه اینست که سهم آسیایی ها از نفت و گاز صادراتی آنها، از 12 درصد کنونی به 23 درصد در سال 2035 افزایش یابد. همچنین 32 درصد نفت صادراتی روس ها باید به مشتریان آسیایی فروخته شود. رهبران مسکو امیدوارند تا با صادرات 41 میلیارد متر مکعب ال ان جی در سال 2020 و افزایش آن به 138 میلیارد متر مکعب در سال 2035 ، به توسعه تجارت انرژی با دولت های آسیایی در حال رشد و تشنه منابع انرژی بپردازند. در این شرایط، فروش نفت از سال ها پیش و با تامین مالی ساخت خطوط انتقال نفت روس ها توسط چینی ها، آغاز گردیده بود. هرچند مقدار آن چندان زیاد نبوده است. اما با تحریم مجدد مبادلات اقتصادی با روس ها توسط غرب، دیگر بار مسکو به دنبال توسعه روابط خود با آسیایی ها به ویژه چین و هند است. اقدامی که به دلیل محدودیت های جغرافیایی کنونی به منزله حراج ذخایر هیدروکربوری دست نخورده سیبری خواهد بود. در اواخر سال ۲۰۱۳ ، دولت روسیه آزادسازی محدود صدور ال ان جی را تصویب کرد. پیشتر، شرکت گازپروم دارای انحصار در صادرات گاز در روسیه بوده است. بر اساس این قانون، امکان صادرات ال ان جی از تاسیسات ال ان جی یامال نوواتک که هم اینک در حال ساخت است و تاسیسات در حال طراحی ال ان جی فارایسترن در جزیره ساخالین فراهم گردیده است. گفته می شود در سال ۲۰۲۰ ، ظرفیت تولید سالانه ۱۵ میلیون تن ال ان جی در واحدهای شرق روسیه فراهم خواهد شد. هم اینک ظرفیت عملیاتی تولید ال ان جی روس ها، 8/10 میلیون تن در سال است. آیا توسعه صادرات نفت و گاز روسیه به سوی شرق را باید تهدیدی برای اروپا به شمار آورد؟ البته در مورد نفت، مساله اینست که آیا روس ها می توانند همه تعهدات خود را برای صدور نفت خام، عملی نمایند و یا خیر. چرا که در عین حال باید تعهدات خود به کشورهای حاشیه اقیانوس آرام، تامین نفت مورد نیاز مصارف داخلی و صادرات به اروپا را اجرایی کنند. اما نباید فراموش کرد که سایه سنگین کنونی تحریم ها بر توسعه طرح های تولید روسیه، تاثیرگذار خواهد بود. تولید از میادین کنونی نیز به سرعت رو به افول بوده که نتیجه آن، کاهش صادرات روس ها به بازارهای بین المللی خواهد بود. اما در مورد گاز طبیعی، ما با شرایط متفاوتی روبرو هستیم. هم اینک، بسیاری از طرح های میادین گازی روسیه، متوقف شده است. تقاضای اروپایی ها در بازار گاز نیز ثابت و حتی در حال کاهش است. تعهدات آسیایی گازپروم نیز بر پیچیدگی شرایط افزوده است. اما در چنین شرایطی، این سوال به وجود می آید که آیا روس ها به ویژه به دنبال کاهش ۵۰ دلاری قیمت نفت در بازارهای جهانی، قادر به عملی نمودن تعهدات خود خواهند بود؟ پوتین اعلام نموده که یکپارچگی خطوط لوله انتقال گاز طبیعی را در دستور کار دارد. اقدامی که گاز صادراتی به مقصد اروپا را با تهدید روبرو خواهد نمود. کاهش احتمالی درآمدهای صادرات روس ها به اروپا هم می تواند شرکت گازپروم را با چالش روبرو کند. چرا که تامین مالی خط لوله ساوث استریم جهت دور زدن اوکراین و بالا بردن درآمد فروش گاز به اروپایی ها به عنوان اصلی ترین شریک آنها، یک بحران بزرگ محسوب می شود. از هم اکنون، کارشناسان اعلام نموده اند که طرح های تولید ال ان جی روس ها با تاخیر روبرو خواهند شد و ظهور رقبای جدید در بازار ال ان جی به ویژه در استرالیا، آمریکای شمالی و شرق آفریقا، بر دشواری های کنونی افزوده است. اما در بخش خط لوله، اروپایی ها نگرانی کمتری دارند، چرا که ارتباط خطوط لوله شرق و غرب روسیه در میان مدت، برقرار نخواهد شد. و فراموش نکنید صرف نظر از معادلات درهم پیچیده سیاسی، انتقال گاز روسیه به چین می تواند گامی بزرگ در جهت کاهش مصرف زغالسنگ در چین و هند به شمار رود. اقدامی که یک معادله برد- برد و به نفع سیاست های کاهش انتشار گازهای گلخانه ای خواهد بود. در مجموع، باید پذیرفت که نامگذاری این قرارداد توسط گازپروم با عنوان "قرارداد قرن" چندان دور از واقعیت نمی باشد. هرچند برای پیش بینی آینده این طرح پرسروصدا، همچنان باید به انتظار بنشینیم. محسن داوری/کارشناس امور بین المللی انرژی منبع:www.oilprice.com