مزیت نسبی انرژی؛ پتانسیل مهم جذب سرمایه گذاری خارجی در ایران پسابرجام

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ،سرمایه در هر اقتصادی به منزله موتور رشد و توسعه اقتصادی محسوب می شود. بسیاری از کشورهای در حال توسعه برای قرار گرفتن در مسیر توسعه و افزایش رشد اقتصادی، سرمایه گذاری در بخشهای مختلف اقتصادی را در اولویت قرار داده اند. سرمایه گذاری در هر کشوری پس از مالکیت خصوصی دارای بیشترین اهمیت است. سرمایه گذاری از یک سو اشتغال زاست و از سوی دیگر موجب افزایش تولید و عرضه کالاها می شود و بدین وسیله از هدر رفتن منابع و همچنین افزایش قیمتها جلوگیری می کند. اهمیت تاثیر سرمایه گذاری خارجی بر توسعه ایران به ویژه در پسابرجام، انکارنشدنی است تا حدی که بدون آن توسعه حداقل در کشور در حال توسعه امکان پذیر نیست. امروزه حتی کشورهای صنعتی برای جذب سرمایه خارجی با هم رقابت می کنند. این مساله، ضمن کاستن از ضرورت افزایش مداوم یارانه ها، امکان صادرات بیشتر و بهبود تراز پرداختها را فراهم می کند. سرمایه گذاری خارجی علاوه بر موارد ذکر شده از یک امتیاز بزرگ نیز برخوردار است. سرمایه خارجی به منزله یک تزریق بیرونی به اقتصاد داخلی است و از این بابت به علت وجود عامل تکاثری در اقتصاد، چندین بار بیشتر از اصل سرمایه وارداتی می تواند اثر مثبت بر متغیرهای ذکر شده بگذارد. صاحبنظران و کارشناسان اقتصادی با اشاره به ویژگیهای ایران، فرصتهای سرمایه گذاری در ایران را در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان بی نظیر توصیف می کنند و معتقدند: افق روشنی پیش روی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد که با انجام برخی اصلاحات و برطرف کردن برخی مشکلات و بوروکراسی های موجود می توان انگیزه سرمایه گذاری و سرعت رشد و توسعه اقتصادی ایران را چند برابر کرد. تاریخ اقتصاد سیاسی ایران هم این روند را نشان می دهد. قانون جلب و حمایت سرمایه گذاری خارجی که خود عامل مهمی در جذب و هدایت سرمایه های خارجی به کشور است پس از حدود 48 سال بازنگری شد و در سال 1381 قانون جدید تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی به تصویب رسید و جایگزین قانون قبلی شد. مزایای سرمایه گذاری خارجی در ایران این مزایا عبارتند از: 1-امکان انتقال تکنولوژی پیشرفته، 2-اشتغال زایی کارا، 3- بین المللی شدن اقتصاد کشور، 4- افزایش صادرات و منابع مالی، 5- جذب واردات با هزینه های کمتر، 6- معرفی روش های مدیریت و تولید نوین،7-مشارکت در ابداع و خلاقیت در فرآیند تولید، 8- افزایش کیفیت کالاهای تولیدی، 9-تکثیر مناسب بر نرخ ارز،10- توسعه متوازن سیاسی - اقتصادی. موانع سرمایه گذاری خارجی در ایران این موانع عبارتند از: 1- موانع و مشکلات اقتصادی (گسترش بیش از حد بخش دولتی، نوسانات ارزی و مقررات مبادلات ارزی، سیاست تجاری ناکارآمد، نبود ثبات اقتصادی، قانون فعلی کار، مالیاتها،ضعف اقدامات تشویقی و ترویجی و خدمات پس از سرمایه گذاری، عدم مهارت کافی نیروی انسانی، عدم زیرساختارهای فیزیکی و ضعف بنیادی، ریسک های اقتصادی)، 2-موانع و مشکلات حقوقی (وجود قوانین و مقررات و خط مشی های روشن مرتبط با سرمایه گذاری خارجی از قبیل قوانین گمرکی، مالیات، تجاری، مشکلات اجرای قوانین از قبیل تنوع مراکز تصمیم گیری و تخلفات اداری، ابهامات حقوقی)، 3- موانع سیاسی (استمرار سیاست های خصمانه و تحریمهای آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران حتی پس از توافق هسته ای، عدم اجماع داخلی در مورد جذب و چگونگی جذب سرمایه های خارجی، رقابتهای سیاسی و ریسک های سیاسی)، 4- موانع فرهنگی و اجتماعی (ذهنیت منفی نسبت به سرمایه گذاران خارجی و سرمایه های خارجی، ارتباط و تعامل ضعیف بین ایرانیان و اتباع خارجی، عدم وجود مدارس بین المللی و دوزبانه در ایران.) راهکارهای جذب و حفظ سرمایه خارجی در ایران این راهکارها نیز عبارتند از: 1- امنیت محیط سرمایه و حذف موانع فرهنگی سرمایه گذاری، 2- بازبینی قوانین کار، تجارت، مالیاتها و... 3- اجازه به سرمایه گذاران داخلی و خارجی برای بهینه سازی در درون بنگاه خود از جمله فروش در داخل و خارج، 4-حذف قیمت گذاری های تحمیلی، 5-خصوصی کردن جریان منابع مالی، 6- تشویق انضباط مالی دولت و هدف گذاری حذف مطلق کسری بودجه، 7-منضبط کردن شرکت های دولتی و بنگاه های بخش عمومی در ارتباط با اخذ و بازپرداخت تسهیلات مالی به نظام بانکی، 8-تصویب قانون بازار سرمایه (برای خرید و فروش سیال سهم شرکت های داخلی و خارجی و تامین مالی طرح های توسعه آتی شرکت های واگذار شده)، 9- کاهش تورم به زیر 5 درصد و... 10- اجرای کامل اصل 44 و سیاسستهای ابلاغی آن از سوی مقام معظم رهبری سرمایه گذاری خارجی در صورتی که در صنایعی که نیاز به بازار خارج دارند انجام گیرد باید مورد استقبال واقع شود. مثلا سرمایه گذاری در زمینه پتروشیمی، صنایع شیمیایی یا سرمایه گذاری در صنایع خودرو، هواپیماسازی، تولید لوکوموتیو، واگن، تولید ورقهای ویژه از جمله ورق ضدزنگ که متاسفانه عملکرد دولتها در گذشته در این زمینه چندان چشمگیر نبوده است و لازم است موانع این گونه سرمایه گذاری ها دقیقا شناسایی و مرتفع شوند. سرمایه گذاری مشترک خارجی در صنایعی که نیاز به بازاریابی در خارج از کشور دارند و امکان بازاریابی مطلوب در خارج از عهده طرف ایرانی برنمی آید مفید و منجر به توسعه می شود خصوصا سرمایه ایرانیان مقیم خارج. توضیح اینکه طبق اطلاعات موجود حجم سرمایه ایرانیان مقیم خارج بیش از هزار میلیارد دلار است و عملکرد دولتهای گذشته و دولت فعلی برای جذب این سرمایه های ملی بسیار ضعیف بوده و سازوکار و برنامه ریزی مدون و فعالی در این زمینه مشاهده نمی شود. جذب سرمایه های بزرگ ایرانی که در کشور های غربی و کشورهای عربی متمرکز شده است موجب تسریع روند توسعه کشور و ارتقای جایگاه جهانی ایران خواهد شد و امید است مسوولان وزارت اقتصاد، نفت، صنایع و نیرو در این خصوص نقش فعال و راهگشا داشته باشند، نمایندگان مجلس نیز باید موانع را عالمانه شناسایی و مرتفع کنند. اما جدای از مسائل فوق، ایران به خاطر داشتن انرژی مناسب و ارزان نسبت به بازار جهانی دارای امتیاز ویژه ای است. امروز پس از برجام، پتانسیل جذب سرمایه گذاری های خارجی به دلیل وجود مزیت نسبی انرژی برای کشور ما فراهم شده است. از نظر سرمایه گذاری خارجی در کشور می توان گفت، ما بازار بزرگ دست نخورده ای داریم. همچنین ایران به خاطر دسترسی به آبهای آزاد و همین طور داشتن خطوط راه آهن مناسب شرایط ویژه ای دارد. علاوه بر این به خاطر جمعیت جوان کشور هم دارای نیروی کار خوب و هم دارای بازار مصرف بالقوه ای هستیم. نهادهای مسوول برای سرعت بخشیدن به فضای سالم سرمایه گذاری، بسیار مهم هستند. سرمایه گذاران داخلی و خارجی خواهان بازدهی و دوری کردن از ریسک هستند. نهادها نه تنها بر انگیزه سرمایه گذاری جدید تاثیر می گذارند، بلکه بهره وری و ارزش داراییهای موجود را نیز تحت تاثیر قرار خواهند داد. اجرایی شدن راهکارهای فوق، موجی از امید را می تواند برمی انگیزند تا بتوان با کمک سرمایه گذاری داخلی و خارجی رشد و توسعه بیشتری را تجربه کرد اما به شرط آنکه شرایط با همدلی و وفاق دولت و مجلس برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی بویژه در صنعت نفت تسهیل شود.. جواد باقرزاده/کارشناس امور اقتصادی