چالشها و فرصتهای صنعت گاز ایران در پنجاهمین سالگرد تاسیس

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ،صنعت گاز ایران ۱۱در 11 مرداد ماه پنجتهمین سالگرد خود را جشن گرفت. سهم گاز طبیعی در سبد انرژی مصرفی ایران حدود ۷۰ درصد است. مصرف روزانه گاز ایران در سال ۱۳۵۵ حدود ۷ میلیون متر مکعب بود که در سال ۱۳۷۱ به ۷۰ میلیون متر مکعب افزایش یافت و هم ‌اکنون در ایران روزانه ۷۰۰ میلیون متر مکعب گاز مصرف می‌شود. به عبارتی در ۴۰ سال گذشته، مصرف گاز ایران ۱۰۰ برابر شده است. در سالهای اولیه انقلاب اسلامی، سهم گاز در مصرف انرژی ایران حدود ۱۰ درصد بود. سهم ایران بعنوان بزرگترین دارنده ذخایر گازی جهان از تولید جهانی گاز کمی بیش از ۷ درصد بوده، اما ایران هنوز هم واردکننده خالص گاز است. ایران در ۱۰۸ سالی که از صنعت نفت آن می‌گذرد، تنها در نیمه دوم آن به‌ عنوان تولید و صادرکننده گاز طبیعی مورد توجه قرار گرفت، در حالی که در تمامی این سالها، همواره مقادیر زیادی گاز همراه از میادین نفتی ایران تولید می‌شد که به ‌خاطر نبود تکنولوژی برای جمع‌آوری و مهار آنها، در مشعل‌ها سوخته و به‌ هدر می‌رفت. در دهه 1340، در نهایت ایران پروژه‌های تولید گاز را آغاز کرد و به کمک اتحادی جماهیر شوروی، یک خط لوله گازی ۱۱۰۰ کیلومتری از جنوب به شمال احداث کرد و صادرات سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز به شوروی را از اوایل دهه 1350 به مدت ۷ سال آغاز کرد. پس از انقلاب اسلامی، نه تنها این صادرات متوقف شد، بلکه برنامه ایران با شوروی برای انتقال گاز به اروپا نیز متوقف ماند. آن زمان قرار بود گاز ایران به مدت ۲۰ سال از خاک شوروی به اروپا منتقل شود. هم‌ اکنون ایران دوباره برنامه رشد تولید و گرفتن سهم در بازارهای جهانی گاز را در دستور کار قرار داده است. بر اساس آمارهای رسمی، نیاز ایران برای توسعه میادین نفت و گاز به همراه پالایشگاهها، پتروشیمی‌ها و خطوط لوله طی ۱۰ سال آینده کلاً ۵۰۱ میلیارد دلار است که ۳۱۰ میلیارد آن باید در بخش گاز سرمایه‌گذاری شود. عزیزالله رمضانی مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی گاز ایران اخیراً اعلام کرده که تا برنامه ششم توسعه (سال ۱۴۰۰) ٦٨ تا ٨٠ میلیارد متر مکعب گاز تولیدی کشور به بخش صادرات اختصاص خواهد یافت. به‌گفته وی ٥٠ میلیارد متر مکعب باید به کشورهای همسایه صادر شود و ظرفیت اضافی ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز برای صادرات به اروپا وجود خواهد داشت. تا این سال ایران در نظر دارد تولید گاز خود را به ۳۸۵ میلیارد متر مکعب در سال برساند که دستیابی به این هدف با توجه به سرعت پیشرفت پروژه‌های در دست توسعه ایران، به‌ویژه میدان پارس جنوبی کاملا تحقق‌پذیر به نظر می‌رسد. برای ۱۰ سال آینده نیز ایران در نظر دارد تولید گاز خود را به ۴۷۵ میلیارد متر مکعب در سال برساند که البته بستگی به موفقیت کشور در جذب سرمایه‌‌های بین‌المللی دارد. هم اکنون کشور حدود ۲۵۵ میلیارد متر مکعب تولید گاز دارد. پس از دستیابی به برجام و اجرای ان و آغاز روند لغو تحریمها، ایران به دنبال کسب سهم شایسته و بایسته خود از بازار جهانی انرژی است. در این راستا، مذاکرات متعددی با غولهای نفتی و گازی جهان برای افزایش تولید و حمل و نقل آن، ایجاد خطوط لوله، تاسیسات ال ان جی و تانکرها انجام شده است. تنها مانع این مسیر، کاهش قیمت نفت و گاز طبیعی می باشد. با توجه به عدم برخورداری ایران از سهم مناسب در بازار جهانی انرژی، مسائل فنی و حقوقی صنعت نفت و گاز، صرفا با افزایش تولید گاز حل نمی شود. مهمترین متغیر بازار گاز، افزایش عرضه بیش از تقاضای کنونی است که منجر به رشد کند اقتصاد جهانی شده و کاهش تقاضای جهانی گاز را به همراه داشته است. این امر نتیجه بحرانهای مالی سالهای 2007،2008 و 2009 است که در نتیجه آن تقاضای جهانی انرژی به میزان پیش بینی شده، افزایش نیافت. همچنین فناوریهای پیشرفته در زمینه انرژیهای جایگزین موجب کاهش اتکا به سوختهای فسیلی و در نتیجه کاهش تقاضا شده است. در این میان با توجه به پیشی گرفتن عرضه از تقاضا، رقابت ایران با اعضای مجمع کشورهای صادر کننده گاز همچون روسیه، قطر، و ترکمنستان افزایش یافته است با این تفاوت که ایران با توجه به تحریمها (که مانع از دستیابی به سرمایه گذاری و فناوری خارجی شده) نتوانسته پتانسیل خود را به عنوان یک تولید کننده و صادرکننده گاز به صورت بالفعل دربیاورد که مانعی مهم در جذب مشتریان گازی بوده است. ایران به عنوان اولین دارنده ذخایر گاز طبیعی جهان، در حوزه تولید ال ان جی با رقبای قدری همچون قطر و آمریکا مواجه است. قطر 30 درصد بازار جهانی ال ان جی را در اختیار دارد. آمریکا نیز به دنبال تسخیر بازارهای شرق آسیا و اروپاست. ایران به غیر از صادرکنندگان و تولیدکنندگان ال ان جی،با مانع دیگری به نام کشورهای واسطه و دلال فروش ال ان جی یعنی اسپانیا و آمریکا مواجه است. افزایش روند واسطه گری این گونه کشورها منجر به کاهش بیشتر قیمت گاز شده است. مهمتر از همه مباحث فوق، ژئوپلیتیک و امنیت انرژی است که هم باعث نگرانی تولید کنندگان و هم صادرکنندگان گاز طبیعی شده است. در این میان بحران در روابط روسیه و اوکراین و بحران روسیه و ترکیه، باعث هل دادن اتحادیه اروپایی به سمت متنوع تر و باثبات تر ساختن منابع تامین انرژی کرده است. شرایط ژئوپلیتیک کنونی گاز، برای ایران هم فرصت است و هم چالش. از بعد فرصت، شرکتهای چینی نیز می توانند با تامین مالی در توسعه پروژه های انرژی ایران به ویژه گاز در زمننه های پشتیبانی از خطوط لوله جدید، ساخت تاسیسات ال ان جی از جمله زیرساخت های ذخیره سازی و پایانه ها سهیم باشند. همچنین ج.ا.ا می تواند گاز نسبتا ارزان خود را به کشورهای همسایه از جمله عراق، و کشورهای عربی پیرامون خلیج فارس بفروشد. ایران می تواند قراردادهای جدید انتقال گاز و سواپ آن با جمهوری آذربایجان، روسیه و ترکمنستان ببندد و یا مسیر ترانزیتی را از طریق ترکیه، گرجستان و اوکراین، تنوع ببخشد. همچنین در قالب سواپ و صادرات مجدد می تواند گاز همسایگان شمالی را تبدیل به ال ان جی کرده و به مشتریان اروپایی یا به مشتریان جنوب و شرق آسیا بفروشد. از بعد چالش نیز تنش ایران با برخی کشورهای عربی منطقه ممکن است تاثیرات منفی بر طرح تبادل گاز با همسایگان عرب خلیج فارس به غیر از عمان بگذارد و امکان استفاده از تاسیسات مایع سازی گاز طبیعی را کاهش بدهد. ج. ا.ا. در دوران پسابرجام فرصتهای متعدی برای تثبیت سهم شایسته و بایسته خود در بازار جهانی انرژی دارد. به عنوان نمونه، با توجه به کم بودن نسبی هزینه های تولید گاز در کشور، می تواند استراتژی فروش و فیمت گذاری کارامد نوینی برای دستیابی به بازارهای جدید طراحی کند. در هیمن حال، کاهش مصرف داخلی نیز باید پیگیری شود. در نتیجه گاز صرفه جویی شده به اضافه تولیدات پارس جنوبی می تواند به عنوان خوراک پتروشیمی مورد استفاده قرار گرفته یا تبدیل به ال ان جی و جی تی ال و به تبع در تولید فراوده های باارزش تری همچون بنزین، دیزل و متانول استفاده شوند. همچنین از گاز مایع اضافی می توان در نیروگاههای برق گازی استفاده کرد و این برق را به کشورهای همسایه صادرات کرد. این امر می تواند موقعیت ژئواکونومیک ایران را تقویت کند. مورد دیگر ازسرگیری صادرات میعانات گازی است که در شرایط تحریم امکان فروش آن نبود و از سرمایه گذاری در این زمینه نباید غافل بود. هم‌اکنون گاز، بعنوان سوختی پاکتر از نفت و زغال سنگ سهمی ۲۴ درصدی در کل مصرف انرژی جهان دارد، در حالی که سهم گاز در تولید دی اکسیدکربن تنها ۲۰ درصد است. سهم جهانی زغالسنگ و نفت به‌عنوان سوخت در آلایندگی هوا به ترتیب ۴۶ درصد و حدود ۳۴ درصد است. در سال 2015 حدود ۳.۶ تریلیون متر مکعب گاز خام در جهان تولید و یک تریلیون متر مکعب آن از طرف تولیدکنندگان آن صادر شد. اهمیت تولید و صادرات گاز ایران به غیر از پاک بودن این حامل انرژی در مقایسه با نفت و زغال سنگ در این نکته است که اولا ایران با ۳۴ تریلیون متر مکعب، بزرگترین دارنده ذخایر گازی جهان است و مصرف گاز جهان تا سال ۲۰۴۰ با رشدی سریع به سالانه ۵ تریلیون و ۷۵۰ میلیارد متر مکعب خواهد رسید که ۶۰ درصد بیشتر از نیاز کنونی جهان است. در مجموع، چالشهای فوق الذکر سبب نمی شود که ایران نتواند از فرصت حضور و سهم بیشتر خود در بازارهای جهانی گاز طبیعی در پسابرجام استفاده کند. فاتیما رضایی/نفت ما

‏هوای عسلویه به قدری آلوده است که تنفس را مشکل کرده است.

محمد درویش، در گفت و گو با خبرآنلاین می گوید:" میزان آلاینده‌های گوگردی در این منطقه به حدی است که برای پوشاندن صورت مسأله، روزانه مقداری گاز شیرین به همراه گازهای حاوی گوگرد در مشعل سوزانده می‌شود."

سلامت نیوز: یک فعال زیست‌محیطی با بیان اینکه آلودگی‌های ایجادشده در این منطقه سرطان‌زا هستند گفت:کسانی که در عسلویه کار یا زندگی می‌کنند به دلیل آلودگی، اجازه اهدای خون ندارند.

حمید زارعی با تشریح وضع نامناسب زیست‌محیطی منطقه عسلویه به ایلنا می‌گوید: «مسئولان شرکت‌های گازی و پتروشیمی این منطقه در تمام این سال‌ها نسبت به هشدار‌ها و نظرات کار‌شناسان محیط‌زیست بی‌تفاوت بوده‌اند و هیچ اقدامی برای رفع مشکلات محیط‌زیست عسلویه نمی‌کنند.»
او درباره وضع زیست‌محیطی منطقه عسلویه ادامه می‌دهد: «از روزی که شرکت‌های گازی در این منطقه شروع به فعالیت کرده‌اند، آلودگی‌ها و مشکلات بسیاری برای این منطقه ایجاد شده است.»
زارعی با اشاره به این‌که کسانی که در عسلویه کار یا زندگی می‌کنند به دلیل آلودگی، اجازه اهدای خون ندارند، تأکید می‌کند: «کار‌شناسان محیط‌زیستی تأکید کرده‌اند که کارگران و شاغلان عسلویه باید دو هفته کار کنند و دو هفته از منطقه خارج شوند درحالی‌که اکنون دوره کاری شاغلان این منطقه معمولا ۲۲ روز کاری و ۷ روز تعطیلی است یا آن‌که ۳۰ یا ۴۰ روز به‌طور مداوم در این منطقه می‌مانند.» این فعال محیط‌زیست عنوان می‌کند: «متاسفانه شرکت‌های پتروشیمی به شکل استانداردی کار نمی‌کنند و تاکنون در برابر اعتراضات فعالان زیست‌محیطی و اداره محیط‌زیست این منطقه نیز بی‌توجه بوده‌اند.»

او با بیان این‌که در این منطقه مشکل وجود آب شیرین نیز وجود دارد، تأکید می‌کند: «در گذشته چشمه آب شیرینی به‌نام «شیرینو» در عسلویه وجود داشت که چندسالی است آب شیرینو نیز به سوی شوری رفته.

۰ ۰