جنگ سرد نفتی عربستان و ایران بر سر قدرت برتر در خاورمیانه

به گزارش نفت ما ،جنگ سرد نفتی عربستان علیه ایران، در کنار منازعاتی همچون رقابت برای قدرت منطقه ای، باعث پیچیده تر شدن منازعه دو کشور شده است. 730 میلیارد دلار ذخیره ارزی و تولید بیش از 10 میلیون بشکه نفت در روز که 7 میلیون آن صادر می شود، ابزارهای مالی کارسازی در اختیار رهبران سعودی گذاشته است تا با آن خواسته های خود را پیگیری کند. عربستان علاوه بر تکیه ‌بر توانایی های مالی گسترده و بهره برداری از سردرگمی آمریکا در منطقه که در کمتر دوره ای دیده‌شده است، بر آن شده است که بی ثباتی داخلی و آسیب پذیری گسترده برای کشورهای مخالف خود در خاورمیانه پدید آورد و قدرت کشورهای دوست را افزایش دهد. با توجه به این مساله، کشورهای منطقه ای، به بستری، برای رقابت منطقه ای دو کشور ایران و عربستان و انعکاس این رقابت در قلمرو همسایگان این کشورها تبدیل شده است. ایران و عربستان سعودی دو دشمن سرسخت و در حال نبرد برای برتری در خاورمیانه هستند و این نبرد را از طریق جنگهای نیابتی در یمن، سوریه و عراق پیگیری می کنند اما در عین حال هر دو کشور در داخل با مشکلات بسیار مشابه ای رو به رو هستند. عربستان با بازی با کارت نفت آخرین حربه‌ خود برای مقابله با نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران است و از این رهگذر امیدوار است با کاهش درآمدهای ایران، مانع از بسط موقعیت تهران در سطح منطقه بویژه در لبنان، سوریه، عراق، یمن و بحرین شود. سیاستی که بر مبنای تخریب قرار گرفته و از بهره‌مندی از ظرفیت‌های گفتگو و دیپلماسی برای افزایش قدرت جهان اسلام روی گردان است. عربستان سعودی همچنان می تواند بر اساس درآمدهای خود در سالهای گذشته که بهای نفت در بازارهای بین المللی بالا بود به حیات سیاسی خود ادامه دهد. در همین حال، این کشور عملیات نظامی پرهزینه-در یمن حضور دارد. عربستان سعودی همچنین عمداً در حال تولید نفت اضافی برای پایین نگه داشتن بهای نفت در بازار و آسیب زدن به اقتصاد ایران است. این اقدام بهای گزافی برای عربستان در پی داشته است. کسری بودجه سال 2015 عربستان سعودی حدود 100 میلیارد دلار بود. «سوزان کلبل، سمیها شافی و برنارد زند» اخیرا در اشپیگل نوشتند اگر اوضاع تغییر نیابد، پیش بینی می شود این کشور ذخایر ارزی کنونی خود را ظرف پنج سال به اتمام برساند. برخی از طرحهای جاه طلبانه این کشور در زمینه ساخت و ساز همانند احداث «شهر اقتصادی» در دریای سرخ و همچنین ایجاد منطقه اقتصادی در ریاض به کندی در حال انجام هستند. گام بعدی متنوع کردن اقتصاد است اما حتی اگر بهای نفت در بازارها بار دیگر با افزایش همراه شود، ذخایر نفتی عربستان سعودی همانند ایران محدود است. هر دو کشور به خوبی از این موضوع آگاهند که اتکای آنها به منابع معدنی یک مشکل محسوب می شود. هر دو کشور با مشکلاتی مشابه مواجه هستند که شامل اقتصادی نامتوازن و جمعیتی جوان که خواستار گشایش، انعطاف پذیری و همچنین اجرای اصلاحات اجتماعی و سیاسی است. بهار عربی نشان داد که افراد ناراضی می توانند حتی تندروترین دیکتاتوری ها را در خاورمیانه سرنگون کنند، موضوعی که سبب بروز هشدارهایی برای حاکمان ایران و عربستان سعودی شده است. شاهزاده محمد بن سلمان در واکنش به این تحولات از تغییرات قابل توجهی خبر داده است. تولید نفت مجرای حیاتی عربستان سعودی محسوب می شود اما هم اکنون هدف متنوع کردن اقتصاد عربستان سعودی است. تلاش ها در این زمینه شامل اجرای برنامه مدرنیزه کردن بخشهای مختلف و خصوصی سازی برخی بخشها از جمله فروش بخشی از سهام شرکت ملی نفت عربستان سعودی موسوم به سعودی آرامکو می شود. به عنوان بخشی از این اصلاحات، عربستان سعودی علی النعیمی وزیر نفت خود را اخیرا برکنار کرد. این در حالیست که جاه طلبی این دو کشور برای جذب سرمایه گذاری خارجی، فرصتی را برای غرب فراهم می کند. دست کم 100 میلیارد دلار برای سرمایه گذاری در بخش گاز و نفت لازم است. اکنون کشورهای غربی می خواهند از فرصت سرمایه گذاری در ایران و عربستان سعودی استفاده کنند. کشورهایی همانند آلمان که روابط تجاری خود را با عربستان سعودی حفظ کرده اند، هم اکنون نیز در حال افزایش روابط تجاری با ایران هستند. این کشورها می توانند از این نفوذ در جهت سیاسی نیز استفاده کنند. غرب همواره خاورمیانه را یک منطقه بحرانی قلمداد کرده است اما رقابت بین عربستان سعودی و ایران تنها شامل مناقشات تعصب آمیز نمی شود. غرب نباید بین ایران و عربستان سعودی اقدام به انتخاب هم پیمان برای خود کند. ایران و عربستان سعودی شریک هایی ایده آل نیستند. آمریکا همواره از نفت خاورمیانه بهره مند بوده و بر مسائل سیاسی در این منطقه اعمال نفوذ کرده است. واشنگتن پس از مأموریت های شکست خورده در افغانستان و عراق، هم اکنون ترجیح می دهد منطقه را ترک کند که چنین کاری سبب ایجاد خلاء شد که اخیرا روسیه با حضور در سوریه آن را پر کرده است. عربستان از احیای قدرت برتر ایران در خاورمیانه احساس خطر می کند. البته این قدرت معنوی با پیروزی انقلاب اسلامی شکل گرفت و عربستان در واکنش بذر افراط گرایی را در منطقه تکثیر کرد که هم اکنون این کشور را نیز تهدید می کند. جنگ سرد نفتی عربستان را می‌توان جدیدترین قطعه‌ پازل حرکات خصمانه‌ این کشور علیه ج.ا.ایران دانست. سیاستی که تازگی ندارد و از آغاز پیروزی انقلاب توسط سردمداران حکومت آل سعود بر ضد انقلاب اسلامی در پیش گرفته شده است. در مجموع عربستان سعودی با اجرای توافق هسته ای تاکنون اقدامات ژئوپلتیکی متعددی برای مقابله با قدرت یابی نفتی ایران انجام داده است. در کنار اقدامات سیاسی و دیپلماتیک عربستان از جمله طرح فریز نفتی برای متوقف ساختن قدرت درحال ظهور نفتی ایران، اقدامات ژئوپلیتیک عربستان در منطقه خاورمیانه همگی خصمانه بوده و در چارچوبی کلان، این کشور به دنبال کسب پرستیژ یک قدرت منطقه ای است. عربستان سعودی، به عنوان یک بازیگر قوی، سیاستهای خود را برای جلوگیری از ظهور رقبای نفتی تنظیم نموده است و برای از بین بردن اعتبار ایران و نفوذ ایران تمام تلاش خود را به کار خواهد بست و جنگ سرد نفتی نیز در راستای همین تلاش تفسیر می شود. فاتیما رضایی/نفت ما