دورنمای روابط ایران و یونان در زمینه انرژی

به گزارش نفت ما ،«الکسیس سیپراس» نخست وزیر یونان روز یکشنبه (18 بهمن) در صدر هیأتی بلندپایه سیاسی، اقتصادی و تجاری پس از دیدار از اصفهان، وارد تهران شد. هیات یونانی شامل 50 نفر از جمله نیکوس کوزی یاس، وزیر امور خارجه، پایوتیس اسکورلتیس، وزیر محیط زیست و انرژی، یورگوس استاساکیس، وزیر دارایی، گردشگری و توسعه، دیمتری مرداس، معاون وزیر امور خارجه و گروهی از صاحبان صنایع و تجار یونان است. در سفر نخست وزیر یونان به ایران، اسناد نقشۀ راه توسعۀ همکاری‌های دو جانبه، یادداشت تفاهم همکاری سیاسی و یادداشت توسعۀ لغو روادید سیاسی امضاء شد. در دیدار سیپراس با مقامات ایرانی، دو طرف در زمینۀ گسترش همکاری‌های دوجانبه در همۀ زمینه‌های مختلف از جمله اقتصاد، انرژی، پتروشیمی، حمل‌ونقل و گردشگری تبادل نظر کردند. ایران یکی از کشورهای مهم صادر کننده نفت به یونان می باشد و در پنج سال گذشته به رغم تحریم های ضد ایرانی، صادرات نفت به این کشور ادامه یافته و به همین دلیل هم یکی از اهداف سفر کنونی نخست وزیر یونان تسویه بدهکاری های سال های قبل شرکت «هلنیک پترولیوم» به تهران است. پیشتر امیر حسین زمانی‌نیا معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت ایران اعلام کرده بود که در سفر این مقام یونانی به ایران تفاهمنامۀ انرژی امضا خواهد شد. وی با اشاره به این که در سفر اخیر مقامات وزارت نفت ایران به یونان تفاهمنامه‌ای میان دو کشور در زمینۀ پرداخت بدهی این کشور و شرکت هلنیک پترولیوم و همچنین خرید نفت این کشور اروپایی از ایران به دست آمد، افزود: «همزمان با سفر نخست وزیر (یونان) به تهران مذاکرات نفتی میان دو کشور نهایی می‌شود.» ماروداس، معاون وزیر امورخارجه یونان نیز یکی از اولویت های دولت جدید یونان توسعه همه جانبه روابط بخصوص روابط تجاری و اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده است. در سفر آذرماه نیکولاس کوزیاس، وزیرخارجه یونان دو کشور بر همکاری در حوزه های اقتصادی، بانکی، نفتی و صنعتی تاکید کرده و اقتصاد هر دو کشور را مکمل یکدیگر اعلام کرده بودند. دو شرکت «هلنیک پترویوم» و « موتور اویل» از اصلی‌ترین مشتریان اصلی نفت ایران در یونان هستند که شرکت نخست 755 میلیون دلار و دومی حدود 50 میلیون دلار و در مجموع 800 میلیون دلار به شرکت ملی نفت ایران بدهکار هستند. هلنیک پترولیوم که به دلیل بحران مالی یونان از مبلغ 100 میلیون دلار بدهی خود استمهال کرده و با واردات نفت بیشتر از ایران بدهی‌اش افزایش یافته است، قرارداد جدیدی را با شرکت ملی نفت منعقد کرده است تا باز هم نفت بیشتری از ایران دریافت کند. شرکت هلنیک اعلام کرده که بدهی خود را به زودی پرداخت می کند. خبرگزاریهای بین المللی گزارش داده اند که شرکت پالایشگاهی هلنیک پترولیوم و شرکت ملی نفت ایران به موافقتنامه‌ای بلندمدت دست یافته‌اند که شامل همکاری در زمینه عرضه نفت است و قرار است تحویل محموله‌های نفتی به ‌سرعت آغاز شود. شرکت هلنیک پترولیوم، دارای چهار پالایشگاه است که در شهرهای سالونیک، الوزیس، آسپروپیرگوس و اسکوپیه مستقر می‌باشند و نفت خام مورد نیاز این چهار پالایشگاه از طریق خط لوله و از مخازن نفتی کشورهای عربستان سعودی، عراق، ایران، لیبی و روسیه تأمین می‌شود. شرکت ایرانی «تدبیر انرژی» به خرید سهام پالایشگاه یونان علاقه نشان داده و وزارت نفت نیز در صورت به توافق رسیدن دو طرف، از آنها حمایت خواهد کرد. در دوران تحریم با توجه به قطع رابطه نفتی ایران و یونان، کشورهای دیگر از جمله عربستان جای ایران را در یونان تصاحب کردند. با توجه به برنامه شرکت ملی نفت ایران برای افزایش تولید 500 هزار بشکه ای در روز، و طرح صادرات 1 میلیون بشکه نفت خام سبک به یکی از بنادر مدیترانه در اتحادیه اروپا در اواسط فوریه، باید تاکید کرد که پالایشگاه‌هایی در اسپانیا، ایتالیا، فرانسه و یونان و کشورهایی که پیشتر خریدار نفت ایران هستند، بهترین مقاصد برای تحویل این محموله نفتی می باشند. در حالی که در سال 2007 حجم روابط دو کشور به 2 میلیارد دلار می رسید تحریمهای باعث شد در سال 2012 به 22 میلیون دلار کاهش یابد. اما توافق ژنو با تعلیق برخی از تحریم‌ها روی روابط تجاری میان ایران و یونان گذاشت و باعث شد صادرات یونان به ایران با 30 درصد رشد به 2.4 میلیارد یورو برسد و یونان سومین شریک تجاری ایران در اتحادیه اروپا بشود. بررسی ارقام فوق نشان می دهد مبادلات دو کشور تا سال 2008 که قیمت نفت خام بطور بی سابقه ای افزایش یافت، همواره رو به افزایش بوده و فقط در سال 2009 به دنبال کاهش شدید قیمت جهانی نفت و بحران مالی در یونان که به کاهش واردات و بالطبع کاهش تقاضای نفت خام در بازار این کشور منجر شد، برای مقطعی با کاهش مواجه گردید. نفت خام همواره سهمی بالاتر از 98 درصد مجموع واردات یونان از کشورمان را داشته است و بقیه نیز به فراورده های پتروشیمی و سایر کالاها اختصاص داشته است. صادرات یونان نیز عمدتا کالاهای صنعتی، فراورده های شیمیایی بوده است. یونان پیش از تحریمها، یکی از مهمترین وارد کنندگان نفت ایران بود و با توجه به این که توان فراوانی در حوزه تولیدات پتروشیمی دارد، می تواند همکاری های خود را با ایران افزایش دهد. این امر ضمن کمک به توسعه اقتصادی دو کشور، سرعت برون رفت یونان از بحران مالی را افزایش می دهد و ایجاد رفاه اجتماعی بیشتری برای شهروندان این کشور درپی خواهد داشت. از سوی دیگر درحالیکه یونان در بحران مالی شدیدی بسر می برد و جمهوری اسلامی ایران قدرت منطقه ای و فرا منطقه ای سیاسی و اقتصادی است، به نظر می رسد که توسعه همکاری های دو کشور باعث خواهد شد که مقداری از مشکلات مالی یونان کاسته شود. دولت سوسیالیست سیپراس بارها با انتقاد از تک بعدی بودن سیاست خارجی دولت های قبلی وابسته به نظام سرمایه داری یونان، اعلام کرده که اتخاذ سیاست یکجانبه و گرایش به غرب، ریشه بحران کنونی است. اکنون دولت چپگرای سی ریزا که در نظر دارد، همزمان با ادامه ارتباطات با اروپا و اتخاذ سیاست چند بعدی و توسعه روابط سیاسی، اقتصادی و تجاری با تمام کشورهای جهان زمینه رشد اقتصادی یونان را فراهم کند، ایران را یکی از تکیه گاه های این سیاست غیراروپایی می داند. از نظر روابط دو جانبه میان ایران و یونان، ذکر این نکته لازم است که ظرفیت بالایی برای گسترش روابط دو جانبه در سطوح مختلف وجود دارد که بخش اعظم آن همچنان بالقوه باقی مانده است. از آنجا که بخش اعظم روابط اقتصادی دو جانبه به مساله انرژی مربوط می‏شود، یونان از سالها قبل تلاش بی وقفه ای را آغاز کرده است تا خود را در گذرگاه انتقال انرژی به جنوب اروپا قرار دهد. این استراتژی یونان، فرصتهای زیادی را در اختیار ایران قرار می دهد که بتواند با استفاده از آن منابع انرژی نفت و گاز خود را به اروپا صادر کند و زمینه مناسبی برای همکاری منطقه‏ای دو کشور خواهد بود. در واقع یونان در پساتحریم می تواند نقش دروازه صادرات انرژی ایران به اروپا را برعهده بگیرد. نادعلی بای/ سردبیر نفت ما