جنگل های مانگرو از مهمترین بوم سازگان های موجود در جهان بوده که به صورت عمده در مناطق گرمسیری و پرباران و در کشور ما در اراضی گرم و خشک گسترش یافته اند و از این جهت جزو نادرترین اراضی مانگرو در جهان محسوب می شوند.
Rhizophora mucronata L. با نام فارسی چندل و درختان حرا ، دو گونه انحصاری مانگروهای موجود در ایران را تشکیل می دهند. مانگرو ها در حفاظت ساحل از امواج، جلوگیری از فرسایش ساحل، تعلیف دام و پرورش ماهیان تجاری و تامین سوخت نقش موثری دارند.
حرا با نام علمی Avecennia marina L. گونه ای از گیاهان شورپسند می باشد که پس از گذشت میلیون ها سال این توانایی را یافته است تا با جذب آب شور و دفع نمک، همچون یک سیستم آب شیرین کن طبیعی عمل نماید. درختان حرا در مجموع 15 میلیون هکتار از سطح کره ی زمین را در 121 کشور جهان به خود اختصاص داده اند. مساحت این جنگل ها در ایران حدود 11 هزار هکتار است که در اکثر رویشگاه ها به صورت جوامع خالص درختان حرا پراکنش دارند.
جنگل های حرا با تولید روزانه 5/2 گرم کربن در هر متر مربع یکی از پرتولیدترین اکوسیستم ها بر روی کره ی زمین می باشند. وجود مواد غذایی و تولید اولیه ی بالا به همراه آب کم عمق باعث شده است تا این اکوسیستم ها مکانی ایده آل جهت توسعه ی زنجیره ی غذایی در محیط های آبی باشند. از سویی دیگر، این جنگل ها مواد معلق موجود در آب را به دام انداخته و موجب بازچرخش عناصر غذایی و جذب آن ها می گردند. در ایران 550 گونه پرنده وجود دارد که یک سوم این پرندگان شامل حواصیل، لک لک، مرغ سقا و ... در رویشگاه های حرای خلیج فارس دیده می شوند. از چوب درختان حرا نیز برای تهیه ی مواد مختلفی مانند غذای دام، ذغال، خمیر کاغذ، بدنه ی دهل و ... استفاده می گردد.
جنگل های حرا در بوشهر به عنوان "گُرم "هم معروف هستند. نزدیک به 736 هکتار از منطقه ی ساحلی استان بوشهر از درخت های حرا پوشیده شده است و پس از هرمزگان و سیستان و بلوچستان، سومین استان دارای بیشترین جنگل حرای کشور می باشد. بخش جزئی از پراکنش این جنگل ها در خورهای ملگونزه (هشت هکتار) و بردستان (یک هکتار) و بقیه این درختان در خلیج نایبند می باشند. منطقه ی نایبند عسلویه و شهرستان دیر، به ترتیب بیشترین جنگل های مانگرو طبیعی و دست کاشت استان بوشهر را دارند.
با این وجود امروزه، توزیع و گسترش جنگل های حرا به علت فعالیت های انسانی در حال کاهش می باشد. آلودگی های نفتی به ویژه در همجواری با اسکله ها که ناشی از آلودگی های سوختی و روغن در زمان سوخت گیری قایق ها می باشد، فلزات سنگین و آلودگی هوا، از مهمترین تهدیدهای این گیاه ارزشمند به شمار می روند. در کنار این عوامل، بالا آمدن آب دریاها، افزایش دمای هوا، توسعه ی شهری و افزایش زیرساخت های گردشگری و چرای بیش از اندازه ی دام را می توان از سایر عوامل موثر در به خطر افتادن این گونه ی گیاهی دانست. تاکنون حدود %35 از جنگل های حرای جهان از بین رفته است و پیش بینی می شود تا سال 2030 این تخریب به حدود %60 برسد.
یکی از جنگل های حرای در معرض تهدید نابودی، جنگل های حرای واقع در منطقه ی نایبند می باشند. احداث جاده مرزی جنگل حرا توسط وزارت کشور در سال های گذشته به همراه ساخت و سازهای اخیر منطقه ی پارس جنوبی، موجب اختلال شدیدی در نظام هیدرولوژیک این رویشگاه و محدوده ی تالابی آن شده که نشانه بهره برداری غیراصولی و فقدان بینش توسعه ی پایدار در پروژه های عمرانی این منطقه است. از سوی دیگر، افزایش شوری، کاهش سطح عناصر قابل دسترس، کمبود اکسیژن و... از دیگر عوامل دخیل در این نابودی است.
در سال 1389 اولین نهال های حرا به صورت آزمایشی در آزمایشگاه دانشگاه علوم پزشکی بوشهر و سپس در نزدیکی ساختمان منازل مسکونی شرکت نفتکش کاشته شد. بعد از اطمینان از رشد این گونه، 24 هزار نهال از جزیره ی قشم به خورسلطانی در ورودی شهرستان بوشهر منتقل و کاشته شده است. از آنجا که هزینه ی تمام شده برای کاشت درختان حرا و توسعه ی جنگل حرا کم بوده و آبرسانی و حفاظتی نیاز ندارد، منابع طبیعی علاقه ی زیادی برای افزایش کاشت این گیاه دارد.
در طرح مردمی کاشت " یک میلیارد درخت" و توسعه ی جنگل های حرا، سهم استان بوشهر از این شمار سالانه، سه میلیون و ششصد هزار درخت است و با توجه به شرایط ذکر شده ی درخت حرا، تلاش شده است تا یک سوم از این سهم به توسعه ی جنگل های حرا اختصاص یابد و امروزه شاهدیم که شرکت های صنعتی مستقر در منطقه، تمایل زیادی به مشارکت در طرح توسعه ی این پوشش گیاهی در راستای انجام مسئولیت های اجتماعی شرکتی دارند. با این حال باید توجه داشت که با وجود اهمیت این جنگل ها، کاشت آن ها در هر نقطه ای توجیه ندارد. نمونه ی آن ، تلیله ی بزرگ، پرنده ای که از سیبری به جنوب کشور آمده و در گِل های سواحل شرقی بندر عباس زمستان گذرانی می کند، اکنون اکوسیستم خود را به دلیل کاشت نهال های حرا از دست داده است.
Rhizophora mucronata L. با نام فارسی چندل و درختان حرا ، دو گونه انحصاری مانگروهای موجود در ایران را تشکیل می دهند. مانگرو ها در حفاظت ساحل از امواج، جلوگیری از فرسایش ساحل، تعلیف دام و پرورش ماهیان تجاری و تامین سوخت نقش موثری دارند.
حرا با نام علمی Avecennia marina L. گونه ای از گیاهان شورپسند می باشد که پس از گذشت میلیون ها سال این توانایی را یافته است تا با جذب آب شور و دفع نمک، همچون یک سیستم آب شیرین کن طبیعی عمل نماید. درختان حرا در مجموع 15 میلیون هکتار از سطح کره ی زمین را در 121 کشور جهان به خود اختصاص داده اند. مساحت این جنگل ها در ایران حدود 11 هزار هکتار است که در اکثر رویشگاه ها به صورت جوامع خالص درختان حرا پراکنش دارند.
جنگل های حرا با تولید روزانه 5/2 گرم کربن در هر متر مربع یکی از پرتولیدترین اکوسیستم ها بر روی کره ی زمین می باشند. وجود مواد غذایی و تولید اولیه ی بالا به همراه آب کم عمق باعث شده است تا این اکوسیستم ها مکانی ایده آل جهت توسعه ی زنجیره ی غذایی در محیط های آبی باشند. از سویی دیگر، این جنگل ها مواد معلق موجود در آب را به دام انداخته و موجب بازچرخش عناصر غذایی و جذب آن ها می گردند. در ایران 550 گونه پرنده وجود دارد که یک سوم این پرندگان شامل حواصیل، لک لک، مرغ سقا و ... در رویشگاه های حرای خلیج فارس دیده می شوند. از چوب درختان حرا نیز برای تهیه ی مواد مختلفی مانند غذای دام، ذغال، خمیر کاغذ، بدنه ی دهل و ... استفاده می گردد.
جنگل های حرا در بوشهر به عنوان "گُرم "هم معروف هستند. نزدیک به 736 هکتار از منطقه ی ساحلی استان بوشهر از درخت های حرا پوشیده شده است و پس از هرمزگان و سیستان و بلوچستان، سومین استان دارای بیشترین جنگل حرای کشور می باشد. بخش جزئی از پراکنش این جنگل ها در خورهای ملگونزه (هشت هکتار) و بردستان (یک هکتار) و بقیه این درختان در خلیج نایبند می باشند. منطقه ی نایبند عسلویه و شهرستان دیر، به ترتیب بیشترین جنگل های مانگرو طبیعی و دست کاشت استان بوشهر را دارند.
با این وجود امروزه، توزیع و گسترش جنگل های حرا به علت فعالیت های انسانی در حال کاهش می باشد. آلودگی های نفتی به ویژه در همجواری با اسکله ها که ناشی از آلودگی های سوختی و روغن در زمان سوخت گیری قایق ها می باشد، فلزات سنگین و آلودگی هوا، از مهمترین تهدیدهای این گیاه ارزشمند به شمار می روند. در کنار این عوامل، بالا آمدن آب دریاها، افزایش دمای هوا، توسعه ی شهری و افزایش زیرساخت های گردشگری و چرای بیش از اندازه ی دام را می توان از سایر عوامل موثر در به خطر افتادن این گونه ی گیاهی دانست. تاکنون حدود %35 از جنگل های حرای جهان از بین رفته است و پیش بینی می شود تا سال 2030 این تخریب به حدود %60 برسد.
یکی از جنگل های حرای در معرض تهدید نابودی، جنگل های حرای واقع در منطقه ی نایبند می باشند. احداث جاده مرزی جنگل حرا توسط وزارت کشور در سال های گذشته به همراه ساخت و سازهای اخیر منطقه ی پارس جنوبی، موجب اختلال شدیدی در نظام هیدرولوژیک این رویشگاه و محدوده ی تالابی آن شده که نشانه بهره برداری غیراصولی و فقدان بینش توسعه ی پایدار در پروژه های عمرانی این منطقه است. از سوی دیگر، افزایش شوری، کاهش سطح عناصر قابل دسترس، کمبود اکسیژن و... از دیگر عوامل دخیل در این نابودی است.
در سال 1389 اولین نهال های حرا به صورت آزمایشی در آزمایشگاه دانشگاه علوم پزشکی بوشهر و سپس در نزدیکی ساختمان منازل مسکونی شرکت نفتکش کاشته شد. بعد از اطمینان از رشد این گونه، 24 هزار نهال از جزیره ی قشم به خورسلطانی در ورودی شهرستان بوشهر منتقل و کاشته شده است. از آنجا که هزینه ی تمام شده برای کاشت درختان حرا و توسعه ی جنگل حرا کم بوده و آبرسانی و حفاظتی نیاز ندارد، منابع طبیعی علاقه ی زیادی برای افزایش کاشت این گیاه دارد.
در طرح مردمی کاشت " یک میلیارد درخت" و توسعه ی جنگل های حرا، سهم استان بوشهر از این شمار سالانه، سه میلیون و ششصد هزار درخت است و با توجه به شرایط ذکر شده ی درخت حرا، تلاش شده است تا یک سوم از این سهم به توسعه ی جنگل های حرا اختصاص یابد و امروزه شاهدیم که شرکت های صنعتی مستقر در منطقه، تمایل زیادی به مشارکت در طرح توسعه ی این پوشش گیاهی در راستای انجام مسئولیت های اجتماعی شرکتی دارند. با این حال باید توجه داشت که با وجود اهمیت این جنگل ها، کاشت آن ها در هر نقطه ای توجیه ندارد. نمونه ی آن ، تلیله ی بزرگ، پرنده ای که از سیبری به جنوب کشور آمده و در گِل های سواحل شرقی بندر عباس زمستان گذرانی می کند، اکنون اکوسیستم خود را به دلیل کاشت نهال های حرا از دست داده است.
