مذاکرات اخیر ایران و روسیه گامی بزرگ در حوزه توسعه صنعت نفت و گاز است، موضوعی که مقامات سیاسی نیز بر آن اذعان دارند، اما برخی کارشناسان بر این باورند که شرط تحقق شرایطی ایده آل تنها با پیگیری و حمایت دولت محقق می‌شود و اگر توجه دولت از این مساله برداشته شود، اتفاق خاصی نخواهد افتاد.
۲
تاریخ انتشاريکشنبه ۳ بهمن ۱۴۰۰ - ۱۰:۰۴
کد مطلب : ۱۴۳۳۸۲
شرط‌های دیپلماسی انرژی ایران و روسیه
با توجه به نقش و جایگاه کشور روسیه به‌عنوان یکی از مهمترین عرضه‌کنندگان نفت و گاز جهان، موضوع انرژی یکی از مهمترین محورهای مذاکره پایان هفته هیات ایرانی در مسکو بود و آنگونه که از اظهارنظرها برمی‌آید، دستاوردهای خوبی در بخش‌های مختلف از جمله انرژی به همراه داشته است. اگرچه جزئیات توافق‌های صورت گرفته میان ایران و روسیه در بخش‌های مختلف از جمله نفت و گاز هنوز منتشر نشده اما با توجه به اظهارات رئیس جمهوری و همچنین وزیر نفت، به نظر می‌رسد توافق‌های خوبی در این زمینه صورت گرفته است.
بر اساس اعلام مقام‌های نفتی، دو کشور در حوزه‌های توسعه میدان‌های نفت و گاز و همچنین ترانزیت به نتایج و دستاوردهای خوبی رسیده اند، افزون بر این باید انتظار داشت که تهران و مسکو در حوزه بازار جهانی نفت و تعاملات بین‌المللی انرژی، همکاری‌های کنونی را به نفع خود و کشورهای تولید کننده نفت و گاز گسترش دهند. در سفر اخیر هیات عالی رتبه ایرانی به روسیه در حوزه های راهبردی و اقتصای، همکاری‌های نفت وگاز دو کشور اولویت بالایی در مذاکرات و توافق‌ها داشته است و به نظر می‌رسد زمینه و بنیاد همکاری‌های راهبردی دو کشور در بخش نفت و گاز آنهم در سطوح مختلف دوجانبه، چندجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم شده باشد. باید منتظر ماند و در آینده نزدیک آثار واقعی این توافق‌ها را مشاهده کرد.
مناسبات ایران و روسیه با توجه به مجاورت جغرافیایی و اشتراک در بسیاری از مسائل بین‌المللی در سال‌های اخیر ماهیت راهبردی پیدا کرده است. به طور طبیعی آنچه این مناسبات راهبردی را تقویت، پایدار و اثربخش برای دو کشور می کند، گسترش همکاری‌ها به حوزه‌های اقتصادی و به‌ویژه انرژی است که ما جلوه‌های این همکاری را در بازار جهانی نفت به خوبی می‌بینیم. منتها هنوز این شکل از مناسبات راهبردی به حوزه همکاری‌های دوجانبه در نفت و گاز به‌صورت واقعی تبلور پیدا نکرده است.
ایران و روسیه هر دو در زمره بزرگترین دارندگان و تولید کنندگان نفت و گاز هستند. این مسئله نمی‌تواند تنها دو کشور را در قامت رقیب قرار دهد. تهران و مسکو ظرفیت‌های بزرگی برای همکاری در طرح‌های مشترک نفت و گاز و تبدیل شدن به یک بلوک واحد تولید و عرضه انرژی تعریف کنند.
مذاکرات تا کجا پیش رفت؟
جواد اوجی - وزیر نفت در آخرین صحبت های خود ضمن تشریح مذاکره با مقام‌های روسیه گفت:جلسات بسیار فشرده و متعددی با مقام‌های ارشد روسیه، معاون نخست‌وزیر، وزیر انرژی روسیه، همچنین شرکت‌های توانمند روسیه داشتیم. خوشبختانه وزارت نفت در مجموعه چهار شرکت اصلی از قبل برنامه جامع و نقشه راه کاملی را تدارک و پروژه‌های مختلفی در حوزه توسعه میدان‌های نفتی و گازی، احداث پتروپالایشگاه‌ها، واحدهای ال‌ان‌جی و انتقال فناوری به‌ویژه برای ازدیاد برداشت از میدان‌های نفتی و گازی آماده کرده بود که به دولتمردان روسی ارائه شد.
وی درباره دیدار با شرکت‌های روسی فعال در زمینه نفت و گاز گفت: در دو ماه گذشته با شرکت‌های توانمند روسی، مذاکرات متعددی صورت گرفت که در جلسات این سفر برخی از آن مذاکرات به توافق‌های بسیار مهمی منجر شد. بعضی از تفاهم‌نامه‌هایی که در این سفر امضا شد، قطعاً می‌تواند تأثیر بسزایی در صنعت نفت داشته باشد، چراکه ایران و روسیه در عرصه انرژی در جهان بازیگران قوی هستند و با ظرفیت‌هایی که در صنعت نفت داریم و توانمندی شرکت‌های روسی، این همکاری با مشارکت فعال به‌طور قطع تأثیر گسترده‌ای برای کشور دارد.
او درباره مذاکرات برای سوآپ گاز روسیه از خاک ایران توضیح داد و گفت: در سفر جاری بحث سوآپ گازی روسیه از خاک ایران مطرح شد. در ماه‌های اخیر سوآپ گازی از ترکمنستان به آذربایجان از خاک ایران محقق شد که همین پیشنهاد به طرف روس برای سوآپ گاز این کشور از آذربایجان به جنوب ایران به‌منظور صادرات مطرح شد که می‌توان این گاز را در قالب ال‌ان‌جی به هر نقطه‌ای در جهان صادر کرد.
توسعه میدان‌های نفت و گاز با مشارکت شرکت‌های روسی
محسن خجسته‌مهر - مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نیز به تازگی در گفت‌وگوی تلویزیونی از توسعه میدان‌های نفت و گاز ایران با مشارکت شرکت‌های روسی خبر داد و گفت: ایران و روسیه از نظر ذخایر نفت و گاز در رتبه‌های اول و دوم جهان قرار دارند؛ روسیه از نظر توسعه میدان‌های نفت و گاز و تأمین تجهیزات مورد نیاز، توانمندی‌های بسیاری دارد و در این زمینه می‌تواند در زمینه سرمایه‌گذاری مشترک، توسعه میدان‌های نفت و گاز ایران و افزایش تولید با ایران همکاری کند.
وی یکی از مهمترین ویژگی‌های سفر رئیس‌جمهوری به روسیه را گسترش روابط اقتصادی به‌ویژه در حوزه انرژی برشمرد و افزود: به‌طور مشخص حوزه نفت و گاز، عرصه بسیار مهمی برای تقویت همکاری‌های دو کشور است، در شرایط کنونی که منافع اقتصادی ایران و روسیه در گرو یکدیگر است، سفر رئیس‌جمهوری به تعمیق راهبردی روابط کمک خواهد کرد.
مسیر راه روشن است
محمد خطیبی - نماینده سابق ایران در اوپک با اشاره به همکاری ها و مذاکرات اخیر ایران و روسیه و تاثیر آن بر صنعت نفت ایران، به ایسنا گفت: قطعا این مساله می تواند به نفع ایران باشد؛ ما در حداقل سه سازمان انرژی پیمان بسته‌ایم و حضور در این سازمان‌ها می‌تواند به توسعه روابط کمک کند، ضمن اینکه روس‌ها در بسیاری از شرکت‌ها در بخش بالادستی سرمایه‌گذاری کردند و این شرکت‌ها توان این را دارند که هم در بخش بالادستی و هم در بخش پایین دستی توسعه را رقم بزنند.
وی با تاکید بر اینکه روس‌ها شرکت‌های مقتدری در حوزه نفت دارند، تصریح کرد: بی شک در حوزه نفت می‌توانیم با روس‌ها همکاری داشته باشیم اما به شرط آن که اسنادی که توسط مقامات سیاسی امضا می شوند، پیگیری مورد پیگیری قرار بگیرند و شرکت‌ها مورد حمایت باشند تا بتوانند این اهداف را دنبال کنند ولی اگر در حد امضا باشد، شرایط مانند گذشته می شود.
نماینده سابق ایران در اوپک افزود: در گذشته از این نوع امضاها بسیار داشتیم؛ آقایون سیاسی امضا می کنند اما زمانی کار به اجرا می‌رسد با مشکلاتی مواجه می‌شوند. این مشکلات باید برطرف شوند؛ با امضای یک تفاهم‌نامه نمی‌توان خیلی امیدوار بود و باید تا آخرین مرحله این مساله را پیگیری کرد و هرجا با هر مشکلی مواجه شد، باید در بالاترین سطح مورد بررسی و حمایت قرار بگیرد تا وارد مرحله اجرایی شود.
خطیبی با اشاره به رقابت ایران و روسیه و تاثیر این مساله در پیشبرد اهداف، گفت: این مساله می تواند تبدیل به همکاری شود، اگر این اتفاق بیفتد، هر دو طرف می‌توانند سود
ببرند، بنابراین این تعامل می‌تواند تبدیل به فضایی شود که در آن، هر دو طرف بتوانند منافعی را بدست آورند.
به گفته وی، همه این موارد باید در قالب شرکت‌ها دیده شود و دولت‌ها از شرکت‌ها حمایت کنند تا این دو کشور در یک فضا با یکدیگر همکاری کنند، امکان فعالیت‌های مشترک نیز برای دو کشور وجود دارد که اجرای آن نیازمند پیگیری و حمایت دولت‌هاست تا بتواند نتیجه مطلوب را حاصل کند.
نماینده سابق ایران در اوپک با اشاره به تاثیر این روابط در برهم زدن سیاست‌های آمریکا علیه ایران، روسیه و چین، گفت: بحثی بود که کشورهایی که تحریم هستند با یکدیگر کلوپ تحریمی ایجاد و به همدیگر کمک کنند؛ حداقل این سه کشور می‌توانند با اتحاد با هم کارهای بزرگی را انجام دهند و تبدیل به یک قدرت شوند و کشورهای دیگر نیز می‌توانند با آن‌ها کار کنند. هرچه روابط این کشورها افزایش یابد، موجب گسترش همکاری‌ها می‌شود و می‌تواند تحریم‌ها را خنثی کند.
