هداف اصلاح نظام یارانه سوخت در بخش قبلی پیامدهای منفی قیمت غیرواقعی سوخت که در بستر یارانه عظیم دولت شکل گرفته است، به اجمال بررسی شد و ضرورت اصلاح یارانه بنزین مشخص شد.
۰
تاریخ انتشاردوشنبه ۲۷ آبان ۱۳۹۸ - ۱۱:۵۲
کد مطلب : ۱۱۸۴۰۲
اهداف اصلاح قیمت بنزین
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در گزارشی مبسوط به زوایا و ابعاد اصلاح نظام یارانه بنزین پرداخته و در مورد هدف از این اصلاح را توضیح داده است.
در این گزارش آمده است: اهداف اصلاح نظام یارانه سوخت در بخش قبلی پیامدهای منفی قیمت غیرواقعی سوخت که در بستر یارانه عظیم دولت شکل گرفته است، به اجمال بررسی شد و ضرورت اصلاح یارانه بنزین مشخص شد.
در این بخش به اهداف کلی طرح اصلاح نظام یارانه بنزین می‌پردازیم:
1-کنترل قاچاق سوخت: همانطور که گفته شد علت اصلی قاچاق سوخت، اختلاف فاحش قیمت داخلی و جهانی بنزین است، انتظار می‌رود با کاهش هرچه بیشتر این اختلاف، فرآیند قاچاق بنزین از صرفه افتاده و کاهش یابد.
2 - توزیع عادلانه یارانه‌ها: اصلاح نظام یارانه بنزین باید به گونه‌ای باشد که بین افرادی که امکان استفاده بیشتری از بنزین دارند (دارندگان خودروی شخصی، افرادی که حجم مسافرت بیشتری دارند و... ) و افراد دیگر، تبعیضی وجود نداشته باشد و یارانه به طور مساوی به همه برسد.
همچنین کمک به خانوارهای ضعیف با توزیع هدفمند و بهینه یارانه‌ها میتواند به عنوان یکی از اهداف جانبی اصلاح نظام یارانه مطرح شود.
3- جلوگیری از اسراف و مصرف بی‌رویه بنزین در کشور: دلیل اصلی مصرف بالای سوخت، سرکوب قیمتی سوخت و پایین بودن قیمت نسبی آن است. با نزدیک شدن قیمت بنزین به قیمت واقعی خود و حذف یارانه آن، مصرف کل (خصوصاً از محل مصارف غیرضروری) به مرور زمان کاهش می‌یابد. به عنوان مثال انتظار می‌رود تعداد خودروهای تک سرنشین کاهش یافته و استفاده از حمل و نقل عمومی افزایش یابد. نتیجه جانبی این فرآیند میتواند کاهش ترافیک باشد.
4- ایجاد منابع مالی برای اصلاحات ساختاری: اقتصاد ایران با چالشهای متعددی مواجه است که دیر یا زود به آستانه بحرانی غیر قابل برگشت خود نزدیک خواهند شد. در صورت تداوم شرایط فعلی و منفعل بودن دولت، چالشهایی از قبیل بحران آب، بحران محیط زیست و آلودگی هوا، بحران انرژی، ضعف زیرساختها، بحران بانکی، ضعف نهادهای مرتبط با حکمرانی و... کشور را با مشکلات عمیق و حتی امنیتی مواجه می‌کنند.
در این طرح عوایدی برای دولت ایجاد می‌شود که با توجه به مشکلات کسری بودجه کشور مغتنم بوده و می‌توان از آن برای اصلاحات ساختاری از قبیل مبارزه با آلودگی هوا و بهبود محیط زیست استفاده کرد.
5- افزایش بهره‌وری: یکی از مهمترین متغیرهای قابل سنجش برای کارایی و بهره وری در کشورها، شدت مصرف انرژی است. این شاخص با تقسیم واحدی از انرژی بر واحدی از تولید ناخالص داخلی به دست می‌آید. ایران یکی از بالاترین شدت‌های مصرف انرژی در دنیا را دارد.
بر اساس گزارش بانک مرکزی در سال 1389، شدت مصرف انرژی دنیا در سال 2008 معادل 1.4 بشکه نفت خام برای هر هزار دلار بوده در حالیکه در ایران این رقم 4.2 یعنی سه برابر متوسط دنیا بوده است. اما با افزایش قیمت سوخت، هزینه سوخت در تولید بالاتر رفته و در نتیجه بنگاههای اقتصادی به سمت تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر، جهت کاهش مصرف سوخت حرکت خواهند کرد.
همچنین از نگاهی دیگر بهره‌وریِ توزیع نیز بهبود پیدا کرده و در یک سیستم عادلانه، همه‌ی افراد جامعه از یارانه برابر بنزین برخوردار خواهند شد، خصوصاً قشرهای آسیب پذیر جامعه با فروش سهمیه خود می‌توانند با کسب عایدی، کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند.
در این گزارش آمده است: اهداف اصلاح نظام یارانه سوخت در بخش قبلی پیامدهای منفی قیمت غیرواقعی سوخت که در بستر یارانه عظیم دولت شکل گرفته است، به اجمال بررسی شد و ضرورت اصلاح یارانه بنزین مشخص شد.
در این بخش به اهداف کلی طرح اصلاح نظام یارانه بنزین می‌پردازیم:
1-کنترل قاچاق سوخت: همانطور که گفته شد علت اصلی قاچاق سوخت، اختلاف فاحش قیمت داخلی و جهانی بنزین است، انتظار می‌رود با کاهش هرچه بیشتر این اختلاف، فرآیند قاچاق بنزین از صرفه افتاده و کاهش یابد.
2 - توزیع عادلانه یارانه‌ها: اصلاح نظام یارانه بنزین باید به گونه‌ای باشد که بین افرادی که امکان استفاده بیشتری از بنزین دارند (دارندگان خودروی شخصی، افرادی که حجم مسافرت بیشتری دارند و... ) و افراد دیگر، تبعیضی وجود نداشته باشد و یارانه به طور مساوی به همه برسد.
همچنین کمک به خانوارهای ضعیف با توزیع هدفمند و بهینه یارانه‌ها میتواند به عنوان یکی از اهداف جانبی اصلاح نظام یارانه مطرح شود.
3- جلوگیری از اسراف و مصرف بی‌رویه بنزین در کشور: دلیل اصلی مصرف بالای سوخت، سرکوب قیمتی سوخت و پایین بودن قیمت نسبی آن است. با نزدیک شدن قیمت بنزین به قیمت واقعی خود و حذف یارانه آن، مصرف کل (خصوصاً از محل مصارف غیرضروری) به مرور زمان کاهش می‌یابد. به عنوان مثال انتظار می‌رود تعداد خودروهای تک سرنشین کاهش یافته و استفاده از حمل و نقل عمومی افزایش یابد. نتیجه جانبی این فرآیند میتواند کاهش ترافیک باشد.
4- ایجاد منابع مالی برای اصلاحات ساختاری: اقتصاد ایران با چالشهای متعددی مواجه است که دیر یا زود به آستانه بحرانی غیر قابل برگشت خود نزدیک خواهند شد. در صورت تداوم شرایط فعلی و منفعل بودن دولت، چالشهایی از قبیل بحران آب، بحران محیط زیست و آلودگی هوا، بحران انرژی، ضعف زیرساختها، بحران بانکی، ضعف نهادهای مرتبط با حکمرانی و... کشور را با مشکلات عمیق و حتی امنیتی مواجه می‌کنند.
در این طرح عوایدی برای دولت ایجاد می‌شود که با توجه به مشکلات کسری بودجه کشور مغتنم بوده و می‌توان از آن برای اصلاحات ساختاری از قبیل مبارزه با آلودگی هوا و بهبود محیط زیست استفاده کرد.
5- افزایش بهره‌وری: یکی از مهمترین متغیرهای قابل سنجش برای کارایی و بهره وری در کشورها، شدت مصرف انرژی است. این شاخص با تقسیم واحدی از انرژی بر واحدی از تولید ناخالص داخلی به دست می‌آید. ایران یکی از بالاترین شدت‌های مصرف انرژی در دنیا را دارد.
بر اساس گزارش بانک مرکزی در سال 1389، شدت مصرف انرژی دنیا در سال 2008 معادل 1.4 بشکه نفت خام برای هر هزار دلار بوده در حالیکه در ایران این رقم 4.2 یعنی سه برابر متوسط دنیا بوده است. اما با افزایش قیمت سوخت، هزینه سوخت در تولید بالاتر رفته و در نتیجه بنگاههای اقتصادی به سمت تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر، جهت کاهش مصرف سوخت حرکت خواهند کرد.
همچنین از نگاهی دیگر بهره‌وریِ توزیع نیز بهبود پیدا کرده و در یک سیستم عادلانه، همه‌ی افراد جامعه از یارانه برابر بنزین برخوردار خواهند شد، خصوصاً قشرهای آسیب پذیر جامعه با فروش سهمیه خود می‌توانند با کسب عایدی، کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند.
