به گزارش نفت ما، معاون فنی و پژوهشی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در سومین همایش و نمایشگاه سد و تونل ایران با بررسی چرایی ساخت سد بختیاری اظهار کرد: با وضعیت کنونی از عمر سد دز 15 سال بیشتر باقی نمانده است و نسبت به مخزن به جریان در حوضه دز 28 درصد است.
سیدمحمدرضا بزرگ‌زاده با تاکید بر این‌که حوزه دز 22 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد، گفت: رودخانه دز دومین رودخانه بزرگ کشور ما بعد از کارون است که به طور متوسط 250 متر مکعب در ثانیه آورد دارد که صد متر مکعب در ثانیه از آن مربوط به رودخانه سزار و 150 متر مکعب نیز مربوط به بختیاری است.
وی با تاکید بر این‌که رودخانه دز که از تقاطع سزار و بختیاری شکل می گیرد رسوب زیادی دارد و در این بین سهم رودخانه بختیاری در میزان رسوب بیشتر است، گفت: در این اواخر ساخت سد بختیاری مورد توجه قرار گرفته که منحصر به فرد بودن آن و خشکسالی که دلیل منتقدان برای عدم ساخت است از علل پررنگ شدن ساخت این سد است.
معاون فنی و پژوهشی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با تاکید بر این‌که پیش بینی می کردیم که درسال گذشته دز چهار میلیارد و 200 میلیون متر مکعب آب آورد داشته باشد گفت: در عمل یک میلیارد بیشتر آورد داشتیم که موجب سرریز شدن آب از سد دز شد. از سوی دیگر شاهدیم که از فروردین ماه نیروگاه‌های برقابی حدود 18 تا 19 ساعت به طور متوسط و درماه‌های بعدی تا 22 ساعت در شبانه روز کار می کردند. در این بین این پرسش پیش می آید که چرا با پیش رو بودن تابستان در فروردین ماه این گونه باید سدها را خالی و از نیروگاه‌های برقابی بهره برداری کنیم.
بزرگ‌زاده با اشاره به افزایش آورد رودخانه کارون نیز در سال گذشته، گفت: سرریز شدن سد دز نیز در رودخانه دز در حالی که در خشکسالی به سر می بریم می تواند این پیام را داشته باشد که در صورتی که کار نکنیم آب بدون استفاده به خلیج فارس می‌رود. در فروردین ماه با اضافه تولید برق در دز تلاش شد که آب را از دست ندهیم اما این مسائل بیانگر کمبود مخزن در دز است. به گونه‌ای که مخزن‌های کنونی در رودخانه دز حتی پاسخگوی دوره خشک نیز مطلقا نیست.
وی با تاکید بر این‌که سهم تعریف شده سد دز در حوزه برقابی کشور هفت درصد است، گفت: در عمل شاهد این هستیم که سد دز 11 تا 16 درصد در تولید برقابی سهم دارد که چند برابر شدن تولید آن نسبت به سهم منطقی نشان دهنده کمبود مخزن است.چرا که برای کنترل آب و از دست ندادن آن به سادگی برق تولید می شود.
معاون فنی و پژوهشی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با اشاره به این‌که حوضه دز کمترین دست خوردگی را داشته است، گفت: دسترسی به حوضه دز سخت است که این موضوع در مساله مذکور نقش داشته است.
نسبت مخزن به جریان در کرخه 132 درصد است
بزرگ‌زاده با تاکید بر نسبت مخزن به جریان در رودخانه‌های کارون، کرخه و دز گفت: نسبت مخزن به جریان در رودخانه کارون 92 درصد، در رودخانه کرخه 132 درصد و در دز 28 درصد است.
وی با تاکید بر شرایط نامطلوب دز گفت: به دلیل رسوب دز با شرایط کنونی سد دز 15 سال از عمرش باقی مانده در حالی که با اجرای طرح علاج بخشی یک می تواند 30 سال، با اجرای طرح علاج بخشی دو می تواند 32 سال و با اجرای طرح علاج بخشی یک و سد بختیاری می تواند 80 سال عمر کند.
معاون فنی و پژوهشی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با تاکید بر این‌که سد دز را نمی توان از مدار خارج کرد گفت: وقتی درحوضه دز مخزن به اندازه کافی وجود ندارد، الزاما باید مخزن جدید ساخته شود؛ با توجه به این که راه آهن سراسری از کنار رودخانه سزار و دز عبور می‌کند، امکان ساخت مخزن با ارتفاعات بلند در شاخه دز و سزار وجود ندارد و تنها گزینه موجود بختیاری است که بیشترین آورد را دارد.
بزرگ‌زاده تاکید کرد:سد بختیاری برای کاهش سرریز سد دز، کنترل ورودی، افزایش سطح زیر کشت و افزایش تولید انرژی برقابی باید ساخته شود.
وی با تاکید بر این‌که سد بختیاری با سرمایه‌گذاری دولت قرار نیست اجرا شود گفت: برخی منتقدان این سوال را مطرح می کنند که بهتر نیست سرمایه بختیاری را به پروژه‌های دیگر بدهیم درحالی که در پروژه بختیاری شرکت آب نیرو صد میلیارد تومان بودجه گذاشته و مابقی توسط سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی مدیریت می‌شود.از سوی دیگر سد بختیاری می تواند هزینه های خود را مدیریت کند.
آبخیزداری توان مدیریت رسوب بیش از 15 درصد را ندارد
معاون فنی و پژوهشی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در واکنش به مباحث مطرح شده از سوی منتقدان که می گویند سد دز را با آبخیزداری نجات دهیم گفت: در حالی گفته می شود که با ارقامی بالای 20 درصد توسط آبخیزداری میتوان دز را نجات داد که درنهایت آبخیزداری برای کنترل سیلاب و رسوب 10 تا15 درصد موثر است و نمی تواند منجر به نجات سد دز شود.هیچ مدرک برای تاثیرگذاری بیش از 15 درصدی آبخیزداری در کنترل رسوب وجود ندارد از سوی دیگر باید ببینیم احداث سدهای کوچک برای نجات دز چقدر هزینه‌بر است و اثرات زیست محیطی آن‌ها چیست.
بزرگ‌زاده با تاکید بر این‌که ایران از زمان کوروش و داریوش با خشکسالی مواجه بوده گفت: ایرانی با هوش و زکاوت شرایط را مدیریت کرده است؛ ما با زحمت سد را می سازیم اما آب را ارزان ارائه می‌دهند باید به مدیریت مصرف بپردازیم وببینیم چرا اسرائیل دو و نیم برابر آورد محصولات کشاورزی ایران را دارد.
وی در پایان از آغاز بازنگری پروژه سد بختیاری در چند ماه گذشته خبر داد.
