سیاستی که بسیار پیشبینیناپذیر به نظر میرسد و نقش هیات اقتصادی دولت از یکسو و بانک مرکزی از سوی دیگر را بسیار پُررنگ میکند. گویی دولت دوزادهم در آخرین سال خود، بنا دارد یک حرکت مهم اقتصادی به یادگار بگذارد؛ حرکتی که موافقان و منتقدان خود را دارد.
بسیاری از کارشناسان اقتصادی، اصلاح نرخ ارز روی کاغذ را به تنهایی کارساز نمیدانند و موفقیت این طرح را به اصلاحات گستردهتر در سیستم اداری، نظارتی و بوروکراسی اقتصادی حاضر میدانند تا اشکالاتی که در ارز ۴۲۰۰ تومانی پیش آمد، در ارز ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومانی یا شبیه آن تکرار نشود.
طبیعی است که اگر ارز تک نرخی شود قطعا بسیار خوب خواهد بود و رانتی که برای دریافت کننده ارز ترجیحی به وجود میآید، از بین میرود. در عین حال، خود ارز تک نرخی نشانهای از وضعیت به نسبت متعادل اقتصادی است.
این در حالی است که به دلیل افت شدید درآمدهای نفتی در ارز دریافتی و صادراتی و تنگناهایی که وجود دارد، طبیعی است که نرخ بازار آزاد خیلی بالاتر از آن چیزی باشد که بانک مرکزی به صورت رسمی اعلام میکند و در چنین شرایطی اگر بدون پشتوانه بخواهد نرخ ارز ترجیحی را رها کند که به سمت و سوی نرخ بازار آزاد برود، به احتمال زیاد تنها موجب افزایش بیشتر نرخ ارز میشود و به این اعتبار، به نظر میرسد که تک نرخی شدن ارز، بدون دیدن سایر مسائل داخلی و خارجی امکانپذیر نباشد.
اگر به دلیل محدودیتهایی که وجود دارد منابع ارزی به مقدار کافی تامین نشود، طبیعی است که آثار انحرافی نرخ ارز قبلی همچنان وجود خواهد داشت و نرخ ثابت نمیماند. چرا که نرخ ارز در بازار آزاد به نوعی تابعی از نرخ ارز رسمی است و هرچه قدر میانگین انواع نرخها (نرخ ترجیحی برای کالاهای اساسی و نرخ نیمایی که نرخ کالاهای غیراساسی است) به سمت نرخ ارز آزاد سوق پیدا کند، قطعا نرخ ارز در بازار آزاد نیز رشد میکند.
تا زمانی که مشکلات ساختاری اقتصاد ما حل نشود و مسائل پیرامونی آن برطرف نشود، نمیتوان انتظار داشت که بازار ارز تک نرخی بماند و دوباره دو نرخی نشود. دلیل این امر هم، عدم تعادلهای شدیدی است که در اقتصاد ما وجود دارد. همچنین انتظارات تورمی هم به خاطر تحریمها و شرایط شبه جنگی تشدید شده است. بنابراین در این شرایط بدون حل و فصل این دو مورد اخیر، امکان تک نرخی شدن یکباره ارز وجود ندارد.
اگر چه در چند هفته اخیر به دلیل اتفاقاتی که که در عرصه ریاست جمهوری آمریکا رخ داده، بخشی از انتظارات مردم فروکش کرده است، اما برای اعمال سیاست ارزی جدید مسئولان حتما باید پیشبینی شرایط سیاسی و اقتصادی داخلی و خارجی را در نظر داشته باشند.