به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما"؛ قیمت قیر 70/60 بشکه نفت پاسارگاد در فوب بندرعباس 180 دلار و همین گرید به صورت فله 115 دلار در روز 30 می (10 خرداد) مبادله شد. شایان ذکر است که نفت ما در گزارشی در اسفند ماه گذشته که قیمت قیر ایران با گرید 70/60 به 260 دلار در هر تن سقوط کرده بود، کاهش قیمت قیر بشکه در دوش بندرعباس به تنی 190-180 دلار در تن را برای ماههای آوریل و می پیش بینی کرده بود.
بازار قیر در شش ماهه اول سال 2020
شیوع کرونا ویروس به صورت قابل توجهی بر بازارهای کالاها از جمله قیر در حال تاثیر گذاری است. بازارهای قیر که تقریبا به طور کامل توسط آب و هوا، و تامین مالی و ناقوس کرونا ویروس بر اقتصادهایی که از قیر تاثیر پذیرفته اند به صدا درآمده، شکل داده است. شیوع کرونا ویروس در چین و سپس گسترش آن به سرتاسر جهان منجر به کاهش ۳۰ درصدی قیمت قیر در فصل اول سال ۲۰۲۰ شد. کاهش تقاضا برای قیر در چین باعث شد که قیمت قیر در خاورمیانه و سایر کشورهای آسیا افت شدیدی را تجربه کند. سایر کشورهای واردکننده قیر مثل اندونزی و ویتنام نیز به دنبال بحران اقتصادی و کاهش نرخ ارز ملی در برابر نرخ دلار، تقاضای خود برای قیر را کاهش داده‌اند. شرکت‌های کشتیرانی نیز به شدت از بحران کرونا متضرر شده‌اند. صادرات و واردات محصولات در بسیاری از بنادر با محدودیت شدیدی مواجه شده است. به طور مثال در هند، کشتی هایی که به بندر می‌رسند باید قبل از تخلیه بار ۱۴ روز در قرنطینه بمانند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند این شرایط ممکن است در فصل دوم سال ۲۰۲۰ نیز ادامه پیدا کرده و صادرات قیر را تحت الشعاع قرار دهد.
«ابها گاندی»؛ دبیر قیر آسیا –پاسیفیک آرگوس مدیا و «سونیتا شارما» معاون رییس در فراورده های پالایشی آسیا در یک پادکست اختصاصی بنیانهای عرضه و تقاضای قیر، و همچنین برخی از تاثیرات مورد انتظار بر بازارهای اسیا-پاسفیک را بررسی کرده اند.
کرونا ویروس بازارهای کالای در سرتاسر جهان را تحت تاثیر قرار داده و قیر نیز یک استثنا نمی باشد. شیوع کرونا ویروس در چین و گسترش آن به سایر نقط جهان به صورت قابل توجهی بر بازارهای کالاها از جمله قیر در حال تاثیر گذاری است. بازارهای قیر که تقریبا به طور کامل توسط آب و هوا، و تامین مالی و ناقوس کرونا ویروس بر اقتصادهایی که از قیر تاثیر پذیرفته اند، را شکل داده است.
با شیوع کرونا ویروس، با توجه به اینکه تقاضا برای سوخت حمل و نقل به شدت تحت تاثیر قرار گرفته، حاشیه های سود پالایشگاهی نیز سقوط کرده است. حاشیه سود سوخت هواپیما منفی بوده، بنزین هم همینطور و گازوئیل هم زیر بشکه ای 13 دلار (در 31 مارس) بوده است. در نتیجه پالایشگاههای کره جنوبی، سنگاپور، هند، و چین ، عملیاتشان را متوقف کرد اند. حال چگونه این وضعیت پالایشگاهها احتمالا بر بازار قیر تاثیر خواهد گذاشت؟
قیمتهای نقدی (آماده) برای قیر که در برآورد سر دوش سنگاپور مشاهده شد، قیمتهای حدود 70 درصد معامله نقدی قیر آسیا بوده و به ارامی در حال افزایش بوده است. این قیمتها به 370 دلار در هر تن در فوب سنگاپور از 410 دلار در فوب سنگاپور در ماه جولای تا نوامبر 2019، کاهش داشته است. این امر در پیش بینی افزایش تقاضا بر عرضه دراغاز اوج فعالیت راه سازی در دوره پس از تعطیلات سال نو بوده است. البته آرگوس براورد می کند که بازارها به مدت 40-30 روز تا پایان ماه نوامبر نیمه فعال و زیان ده بود که این قیمت ها نشانگر بارگیری در دسامبر و ژانویه بوده است.
اما چه چیزی از زمانی که ما یک شوک تقاضایی بزرگ و گسترده داشتیم اتفاق افتاده است. ما هم اکنون حتی با کاهش عرضه قیر به خاطر نبود تقاضا مواجهیم که قیمت های قیر را به پایین کشیده است. در 20 مارس، تا 51 درصد سقوط قیمت داشتیم که به 175 دلار در هر تن رسید و به افزایش فشار بر بازار انجامید.
اپیدمی کرونا ویروس حتی باعث تنزل ارزش ارزهای آسیایی همچون روپیه اندونزی، دانگ ویتنام رنمینبی چین، دلار استرالیا در برابر دلار آمریکا شده است و خریداران قیر می گویند که تلاش دارند که هزینه های قیر را با دلار امریکا پرداخت کنند در حالی که آنها به واحدهای پولی داخلی پرداخت شده است.
همچنین افزایش هزینه حمل کننده های قیر در مقایسه با سال گذشته در هر تن 40 دلار بوده است. در همین حال ممنوعیت سازمان بین المللی دریانوردی در استفاده از سوخت با سولفور زیر 0.5 درصد از ابتدای ژانویه 2020 باعث افزایش نرخ حمل و نقل شده است.
آرگوس برآورد می کند که مسیرهای بندرعباس-موندرا و بندرعباس-هالدیا به ترتیب بین ژانویه و فوریه امسال 17 و 11 درصد افزایش کرایه حمل داشته است.
تنها صادرکننده محصولات پالایشی چین به خارج از کشور شرکت ساینوپک است که به ویتنام، تایلند، میانمار و اندونزی صادرات دارد. و استرالیا نیز خریدار محمولهه ای چینی است و ساینوپک ماهانه 40.000-30.000 تن صادرات قیر دارد. آرگوس معتقد است که بحران کرونا ویروس بر تجارت قیر از منطقه خلیج فارس بر بازار هند با توجه به وابستگی به این منطقه تاثیرگذار است. تقاضای هند 6.6 میلیون تن در سال است. ولی با توجه به قرنطینه 21 روزه در این کشور، فعالیت ساختمانی کاملا متوقف شده در حالی که هم اکنون فصل اوج ساخت و ساز در هند است و بلاتکلیفی در مورد این قرنطینه وحشتناک است. واردکنندگان و پالایشگران قیر هم اکنون بازندگان این بازی هستند. در حالی که تقاضای قیر به خاطر موجودی تامین وجه خرید پایین بود اما قرنطینه باعث تاثیر بیشتری بر مصرف قیر شده است.
فصل دوم بازار قیر در آسیا همچون فصل اول چالش برانگیز است . ماه رمضان، تعطیلات هاری رایا پاسا، فصل مرطوب در ویتنام و بخشهای جنوبی چین، آغاز فصل زمستان در استرالیا همگی عوامل اصلی استمرار این وضعیت هستند.
در فصل دوم 2020، تقاضا همچنان ضعیف خواهد بود و به تولیدکنندگان و قیمتها فشار مضاعف وارد خواهد کرد. تاثیر کرونا ویروس بر بازار قیر دست کم تا اواسط سال جاری خواهد بود واقعیتی که باید با آن کنار بیاییم.
انجمنهای تجهیزات ساخت و ساز کشورهیا مختلف، در گزارشی از تاثیر کرونا ویروس بر روند فعالیتهای اعضای خود خبر داده اند که به نوبه خود در کاهش واردات قیر تاثیرگذار بوده است.
ارزیابی
با شیوع کرونا و بسته شدن صنایع و کارخانجات و کاهش حملونقل، تقاضا برای فرآوردههای نفتی به شدت کاهش یافته است و در نتیجه در بازار نفت آنچه به وقوع میپیوندد کاهش تولید در پالایشگاهها است. حاشیه سود به شدت کاهش مییابد و در نتیجه آن برخی از پالایشگاه ها به طور موقت بسته میشوند. حتی تا قبل از ظهور و شیوع ویروس کرونا و تأثیر نزولی کوتاه مدت آن بر تقاضای نفت، پیشبینی ظرفیت پالایش نفت در 5 سال آینده مازاد قابل توجهی داشته باشد. اما در حال حاضر انتظار نزدیک به واقعیت اینست که این تقاضا اتفاق نخواهد افتاد، بلکه به تعویق خواهد افتاد.
صنعت و بازار آشوب زده قیر و آسفالت ایران که از قبل از مشکلات حل نشده مزمنی همچون 1-قیمت وکیوم باتوم، 2- صادرات قیر بی کیفیت، 3- متولی نداشتن این صنعت، 4- تحریمها (کشتیرانی، بیمه، نقل و انتقال ارز)، و 5- قیر تهاتری، رنج می برد، امروزه یک پاشنه آشیل دیگری به نام کرونا ویروس به آن اضافه شده است. این معضل جدید باعث کاهش تقاضای منطقه ای و جهانی قیر، و در نتیجه کاهش تولید و کاهش قیمت قیر صادراتی شده است. در هیمن حال، عراق، افغانستان و پاکستان که واردات فراورده های نفتی از ایران را به خاطر کرونا ویروس متوقف کرده بودند در 25 آوریل از سر گرفتند.
در حالی که عمده دغدغه تولیدکنندگان و صادرکنندگان قیر، که مشکل اصلی صنعت و بازار قیر ایران نیز است، موضوع تعیین قیمت خوراک وکیوم باتوم بوده که در قیمت تمام شده قیر سهم بسزایی داشته تا جایی که در مواردی باعث شده قیمت قیر صادراتی ایران نسبت به منطقه با افزایش چشمگیری همراه شود و مشتریان خود را از دست بدهیم. با توجه به اینکه بیش از ۹۳ درصد قیمت تمام شده قیر مربوط به قیمت وکیوم باتوم است لذا شایسته است تا با اتخاذ تدابیری ویژه مانع از نوسان بی‌رویه قیمت این ماده اولیه تولید قیر شد، بنابراین در چنین شرایطی حفظ بازارهای صادراتی باید در اولویت باشد. افزايش بي رويه قیمت وکیوم باتوم و تعيين قيمت هاي بدون حساب و کتاب آن توسط پالايشگاه ها بدون توجه به نرخ هاي جهانی و افزايش هزينه هاي صادرات به دليل تحريم ها، پاشنه آشیل صنعت قیر کشور است که راه را برای رقبای ما هموار کرده که نه تنها بازار قیر صادراتی ایران را در دست بگیرند بلکه می رود که بازار داخل کشور را نیز تصاحب کنند.
مشکل مهم دیگر، الزام به عرضه‌های قیر در رینگ صادراتی بورس‌کالا است که با توجه به تحریمها امکان حضور مشتریان خارجی و صدور قیر به صورت شناسنامه دار نیست. رینگ صادراتی بورس باید روند عرضه ها را تسهیل و امکان صادرات مستقیم شرکت های تولیدکننده اصلی را فراهم کند، چراکه با تحریم ها تعداد متقاضیان و خریداران حاضر در بورس کالا محدود شده و تمام ظرفیت صادراتی قیر کشور در دست تعداد معدودی خریدار است که می توانند تعیین‌کننده قیمت قیر باشند و یکی از گزینه ها امکان عرضه وی بی در خارج از بورس کالاست. لذا انتظار می رود دولت با شرکت های صادراتی که در تامین ارز، آن را یاری می کنند مساعدت و همراهی بیشتری کرده و شرایط صادرات را تسهیل کند.
بورس‌کالا باید مساعدت بیشتری با تولیدکننندگان و صادرکنندگان داشته باشد تا بتوان مشتریان خارجی را به بورس‌کالا هدایت کرد. در خصوص نحوه عرضه وی بی در بورس کالا، با وجود تمکین از قوانین و تمایل به عرضه در بورس‌کالا به دلیل شفافیتی که معاملات دارد، به‌دلیل تحریم ها امکان معاملات ارزی در بورس‌کالا وجود ندارد و تمامی معاملات هم اکنون به صورت ریالی انجام می شود؛ این درحالی است که فروش صادراتی برای شرکت های تولیدکننده و صادرکننده آن هم در رینگ صادراتی تعهد ارزی به دنبال دارد و دولت انتظار دارد ارز حاصل از صادرات به سامانه نیما بازگردانده شود؛ این درحالیست که از مشتریان ریال دریافت می شود.
ایران، هفتمین تولیدکننده قیر و چهارمین صادرکننده قیر جهان می باشد. ظرفیت تولید قیر ایران سالانه ۷ میلیون تن است و بر اساس ظرفیت تولید در بین کشورهای تولیدکننده وکیوم باتوم، رتبه ایران در آسیا بعد از چین، بحرین و کره‌جنوبی است اما اگر از ظرفیت‌های ایجاد شده کشور به خوبی استفاده شود بعد از چین در رتبه دوم قرار می‌گیریم. از 100 درصد قیر تولید کشور، تنها برای ۳۰ درصد تقاضای داخلی وجود دارد و با توجه به ظرفیت‌سازی انجام شده با هدف صادراتی، متاسفانه قوانین و مقررات روال صادرات فعلی با شرایط تحریم تطابق پیدا نکرده و از همین رو شرکت‌های صادرات محور با مشکل مواجه هستند. متاسفانه، با توجه به افزایش سه برابری قیمت وکیوم باتوم، تعداد بازارهای هدف صادرات قیر ایران از 63 بازار به 21 بازار کاهش پیدا کرده است به گونه ای که هم اکنون سهم ایران از بازار تقاضای جهانی به 5 درصد و درآمد ارزی حاصل از صادرات قیر هم به کمتر از 1 میلیارد دلار کاهش یافته است، به گونه ای که عمده این بازارها را رقبای ایران همچون عراق، یونان، آمریکا، سنگاپور، ایتالیا، کره جنوبی و ... تأمین می‌کنند. تا پایان سال 2018، با صادرات 2.5 میلیون تن قیر در سال تامین کننده 10 درصد بازار جهانی قیر با ارزآوری 2 میلیارد دلاری در شرایط تحریم بود. صادرات قیر ایران در سال گذشته حدود 600 میلیون دلار بوده است که نشان می دهد هم از نظر حجمی و هم از نظر ارزش، کاشه شدید یافته است.
با توجه به توضیحات فوق، شایسته و بایسته است تا اقدامات حمایت دولت از صنعت و بازار قیر ایران افزایش یابد چرا که با توجه به تحریم صادرات نفت و محقق نشدن درآمدهای نفتی در بودجه، یکی از اقلامی که علاوه بر ارزآوری ، اشتغال زایی نیز دارد ، صنعت و بازار قیر است و در سال جهش تولید، حمایت بیشتر دولت را می طلبد.
بازار قیر در شش ماهه اول سال 2020
شیوع کرونا ویروس به صورت قابل توجهی بر بازارهای کالاها از جمله قیر در حال تاثیر گذاری است. بازارهای قیر که تقریبا به طور کامل توسط آب و هوا، و تامین مالی و ناقوس کرونا ویروس بر اقتصادهایی که از قیر تاثیر پذیرفته اند به صدا درآمده، شکل داده است. شیوع کرونا ویروس در چین و سپس گسترش آن به سرتاسر جهان منجر به کاهش ۳۰ درصدی قیمت قیر در فصل اول سال ۲۰۲۰ شد. کاهش تقاضا برای قیر در چین باعث شد که قیمت قیر در خاورمیانه و سایر کشورهای آسیا افت شدیدی را تجربه کند. سایر کشورهای واردکننده قیر مثل اندونزی و ویتنام نیز به دنبال بحران اقتصادی و کاهش نرخ ارز ملی در برابر نرخ دلار، تقاضای خود برای قیر را کاهش داده‌اند. شرکت‌های کشتیرانی نیز به شدت از بحران کرونا متضرر شده‌اند. صادرات و واردات محصولات در بسیاری از بنادر با محدودیت شدیدی مواجه شده است. به طور مثال در هند، کشتی هایی که به بندر می‌رسند باید قبل از تخلیه بار ۱۴ روز در قرنطینه بمانند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند این شرایط ممکن است در فصل دوم سال ۲۰۲۰ نیز ادامه پیدا کرده و صادرات قیر را تحت الشعاع قرار دهد.
«ابها گاندی»؛ دبیر قیر آسیا –پاسیفیک آرگوس مدیا و «سونیتا شارما» معاون رییس در فراورده های پالایشی آسیا در یک پادکست اختصاصی بنیانهای عرضه و تقاضای قیر، و همچنین برخی از تاثیرات مورد انتظار بر بازارهای اسیا-پاسفیک را بررسی کرده اند.
کرونا ویروس بازارهای کالای در سرتاسر جهان را تحت تاثیر قرار داده و قیر نیز یک استثنا نمی باشد. شیوع کرونا ویروس در چین و گسترش آن به سایر نقط جهان به صورت قابل توجهی بر بازارهای کالاها از جمله قیر در حال تاثیر گذاری است. بازارهای قیر که تقریبا به طور کامل توسط آب و هوا، و تامین مالی و ناقوس کرونا ویروس بر اقتصادهایی که از قیر تاثیر پذیرفته اند، را شکل داده است.
با شیوع کرونا ویروس، با توجه به اینکه تقاضا برای سوخت حمل و نقل به شدت تحت تاثیر قرار گرفته، حاشیه های سود پالایشگاهی نیز سقوط کرده است. حاشیه سود سوخت هواپیما منفی بوده، بنزین هم همینطور و گازوئیل هم زیر بشکه ای 13 دلار (در 31 مارس) بوده است. در نتیجه پالایشگاههای کره جنوبی، سنگاپور، هند، و چین ، عملیاتشان را متوقف کرد اند. حال چگونه این وضعیت پالایشگاهها احتمالا بر بازار قیر تاثیر خواهد گذاشت؟
قیمتهای نقدی (آماده) برای قیر که در برآورد سر دوش سنگاپور مشاهده شد، قیمتهای حدود 70 درصد معامله نقدی قیر آسیا بوده و به ارامی در حال افزایش بوده است. این قیمتها به 370 دلار در هر تن در فوب سنگاپور از 410 دلار در فوب سنگاپور در ماه جولای تا نوامبر 2019، کاهش داشته است. این امر در پیش بینی افزایش تقاضا بر عرضه دراغاز اوج فعالیت راه سازی در دوره پس از تعطیلات سال نو بوده است. البته آرگوس براورد می کند که بازارها به مدت 40-30 روز تا پایان ماه نوامبر نیمه فعال و زیان ده بود که این قیمت ها نشانگر بارگیری در دسامبر و ژانویه بوده است.
اما چه چیزی از زمانی که ما یک شوک تقاضایی بزرگ و گسترده داشتیم اتفاق افتاده است. ما هم اکنون حتی با کاهش عرضه قیر به خاطر نبود تقاضا مواجهیم که قیمت های قیر را به پایین کشیده است. در 20 مارس، تا 51 درصد سقوط قیمت داشتیم که به 175 دلار در هر تن رسید و به افزایش فشار بر بازار انجامید.
اپیدمی کرونا ویروس حتی باعث تنزل ارزش ارزهای آسیایی همچون روپیه اندونزی، دانگ ویتنام رنمینبی چین، دلار استرالیا در برابر دلار آمریکا شده است و خریداران قیر می گویند که تلاش دارند که هزینه های قیر را با دلار امریکا پرداخت کنند در حالی که آنها به واحدهای پولی داخلی پرداخت شده است.
همچنین افزایش هزینه حمل کننده های قیر در مقایسه با سال گذشته در هر تن 40 دلار بوده است. در همین حال ممنوعیت سازمان بین المللی دریانوردی در استفاده از سوخت با سولفور زیر 0.5 درصد از ابتدای ژانویه 2020 باعث افزایش نرخ حمل و نقل شده است.
آرگوس برآورد می کند که مسیرهای بندرعباس-موندرا و بندرعباس-هالدیا به ترتیب بین ژانویه و فوریه امسال 17 و 11 درصد افزایش کرایه حمل داشته است.
تنها صادرکننده محصولات پالایشی چین به خارج از کشور شرکت ساینوپک است که به ویتنام، تایلند، میانمار و اندونزی صادرات دارد. و استرالیا نیز خریدار محمولهه ای چینی است و ساینوپک ماهانه 40.000-30.000 تن صادرات قیر دارد. آرگوس معتقد است که بحران کرونا ویروس بر تجارت قیر از منطقه خلیج فارس بر بازار هند با توجه به وابستگی به این منطقه تاثیرگذار است. تقاضای هند 6.6 میلیون تن در سال است. ولی با توجه به قرنطینه 21 روزه در این کشور، فعالیت ساختمانی کاملا متوقف شده در حالی که هم اکنون فصل اوج ساخت و ساز در هند است و بلاتکلیفی در مورد این قرنطینه وحشتناک است. واردکنندگان و پالایشگران قیر هم اکنون بازندگان این بازی هستند. در حالی که تقاضای قیر به خاطر موجودی تامین وجه خرید پایین بود اما قرنطینه باعث تاثیر بیشتری بر مصرف قیر شده است.
فصل دوم بازار قیر در آسیا همچون فصل اول چالش برانگیز است . ماه رمضان، تعطیلات هاری رایا پاسا، فصل مرطوب در ویتنام و بخشهای جنوبی چین، آغاز فصل زمستان در استرالیا همگی عوامل اصلی استمرار این وضعیت هستند.
در فصل دوم 2020، تقاضا همچنان ضعیف خواهد بود و به تولیدکنندگان و قیمتها فشار مضاعف وارد خواهد کرد. تاثیر کرونا ویروس بر بازار قیر دست کم تا اواسط سال جاری خواهد بود واقعیتی که باید با آن کنار بیاییم.
انجمنهای تجهیزات ساخت و ساز کشورهیا مختلف، در گزارشی از تاثیر کرونا ویروس بر روند فعالیتهای اعضای خود خبر داده اند که به نوبه خود در کاهش واردات قیر تاثیرگذار بوده است.
ارزیابی
با شیوع کرونا و بسته شدن صنایع و کارخانجات و کاهش حملونقل، تقاضا برای فرآوردههای نفتی به شدت کاهش یافته است و در نتیجه در بازار نفت آنچه به وقوع میپیوندد کاهش تولید در پالایشگاهها است. حاشیه سود به شدت کاهش مییابد و در نتیجه آن برخی از پالایشگاه ها به طور موقت بسته میشوند. حتی تا قبل از ظهور و شیوع ویروس کرونا و تأثیر نزولی کوتاه مدت آن بر تقاضای نفت، پیشبینی ظرفیت پالایش نفت در 5 سال آینده مازاد قابل توجهی داشته باشد. اما در حال حاضر انتظار نزدیک به واقعیت اینست که این تقاضا اتفاق نخواهد افتاد، بلکه به تعویق خواهد افتاد.
صنعت و بازار آشوب زده قیر و آسفالت ایران که از قبل از مشکلات حل نشده مزمنی همچون 1-قیمت وکیوم باتوم، 2- صادرات قیر بی کیفیت، 3- متولی نداشتن این صنعت، 4- تحریمها (کشتیرانی، بیمه، نقل و انتقال ارز)، و 5- قیر تهاتری، رنج می برد، امروزه یک پاشنه آشیل دیگری به نام کرونا ویروس به آن اضافه شده است. این معضل جدید باعث کاهش تقاضای منطقه ای و جهانی قیر، و در نتیجه کاهش تولید و کاهش قیمت قیر صادراتی شده است. در هیمن حال، عراق، افغانستان و پاکستان که واردات فراورده های نفتی از ایران را به خاطر کرونا ویروس متوقف کرده بودند در 25 آوریل از سر گرفتند.
در حالی که عمده دغدغه تولیدکنندگان و صادرکنندگان قیر، که مشکل اصلی صنعت و بازار قیر ایران نیز است، موضوع تعیین قیمت خوراک وکیوم باتوم بوده که در قیمت تمام شده قیر سهم بسزایی داشته تا جایی که در مواردی باعث شده قیمت قیر صادراتی ایران نسبت به منطقه با افزایش چشمگیری همراه شود و مشتریان خود را از دست بدهیم. با توجه به اینکه بیش از ۹۳ درصد قیمت تمام شده قیر مربوط به قیمت وکیوم باتوم است لذا شایسته است تا با اتخاذ تدابیری ویژه مانع از نوسان بی‌رویه قیمت این ماده اولیه تولید قیر شد، بنابراین در چنین شرایطی حفظ بازارهای صادراتی باید در اولویت باشد. افزايش بي رويه قیمت وکیوم باتوم و تعيين قيمت هاي بدون حساب و کتاب آن توسط پالايشگاه ها بدون توجه به نرخ هاي جهانی و افزايش هزينه هاي صادرات به دليل تحريم ها، پاشنه آشیل صنعت قیر کشور است که راه را برای رقبای ما هموار کرده که نه تنها بازار قیر صادراتی ایران را در دست بگیرند بلکه می رود که بازار داخل کشور را نیز تصاحب کنند.
مشکل مهم دیگر، الزام به عرضه‌های قیر در رینگ صادراتی بورس‌کالا است که با توجه به تحریمها امکان حضور مشتریان خارجی و صدور قیر به صورت شناسنامه دار نیست. رینگ صادراتی بورس باید روند عرضه ها را تسهیل و امکان صادرات مستقیم شرکت های تولیدکننده اصلی را فراهم کند، چراکه با تحریم ها تعداد متقاضیان و خریداران حاضر در بورس کالا محدود شده و تمام ظرفیت صادراتی قیر کشور در دست تعداد معدودی خریدار است که می توانند تعیین‌کننده قیمت قیر باشند و یکی از گزینه ها امکان عرضه وی بی در خارج از بورس کالاست. لذا انتظار می رود دولت با شرکت های صادراتی که در تامین ارز، آن را یاری می کنند مساعدت و همراهی بیشتری کرده و شرایط صادرات را تسهیل کند.
بورس‌کالا باید مساعدت بیشتری با تولیدکننندگان و صادرکنندگان داشته باشد تا بتوان مشتریان خارجی را به بورس‌کالا هدایت کرد. در خصوص نحوه عرضه وی بی در بورس کالا، با وجود تمکین از قوانین و تمایل به عرضه در بورس‌کالا به دلیل شفافیتی که معاملات دارد، به‌دلیل تحریم ها امکان معاملات ارزی در بورس‌کالا وجود ندارد و تمامی معاملات هم اکنون به صورت ریالی انجام می شود؛ این درحالی است که فروش صادراتی برای شرکت های تولیدکننده و صادرکننده آن هم در رینگ صادراتی تعهد ارزی به دنبال دارد و دولت انتظار دارد ارز حاصل از صادرات به سامانه نیما بازگردانده شود؛ این درحالیست که از مشتریان ریال دریافت می شود.
ایران، هفتمین تولیدکننده قیر و چهارمین صادرکننده قیر جهان می باشد. ظرفیت تولید قیر ایران سالانه ۷ میلیون تن است و بر اساس ظرفیت تولید در بین کشورهای تولیدکننده وکیوم باتوم، رتبه ایران در آسیا بعد از چین، بحرین و کره‌جنوبی است اما اگر از ظرفیت‌های ایجاد شده کشور به خوبی استفاده شود بعد از چین در رتبه دوم قرار می‌گیریم. از 100 درصد قیر تولید کشور، تنها برای ۳۰ درصد تقاضای داخلی وجود دارد و با توجه به ظرفیت‌سازی انجام شده با هدف صادراتی، متاسفانه قوانین و مقررات روال صادرات فعلی با شرایط تحریم تطابق پیدا نکرده و از همین رو شرکت‌های صادرات محور با مشکل مواجه هستند. متاسفانه، با توجه به افزایش سه برابری قیمت وکیوم باتوم، تعداد بازارهای هدف صادرات قیر ایران از 63 بازار به 21 بازار کاهش پیدا کرده است به گونه ای که هم اکنون سهم ایران از بازار تقاضای جهانی به 5 درصد و درآمد ارزی حاصل از صادرات قیر هم به کمتر از 1 میلیارد دلار کاهش یافته است، به گونه ای که عمده این بازارها را رقبای ایران همچون عراق، یونان، آمریکا، سنگاپور، ایتالیا، کره جنوبی و ... تأمین می‌کنند. تا پایان سال 2018، با صادرات 2.5 میلیون تن قیر در سال تامین کننده 10 درصد بازار جهانی قیر با ارزآوری 2 میلیارد دلاری در شرایط تحریم بود. صادرات قیر ایران در سال گذشته حدود 600 میلیون دلار بوده است که نشان می دهد هم از نظر حجمی و هم از نظر ارزش، کاشه شدید یافته است.
با توجه به توضیحات فوق، شایسته و بایسته است تا اقدامات حمایت دولت از صنعت و بازار قیر ایران افزایش یابد چرا که با توجه به تحریم صادرات نفت و محقق نشدن درآمدهای نفتی در بودجه، یکی از اقلامی که علاوه بر ارزآوری ، اشتغال زایی نیز دارد ، صنعت و بازار قیر است و در سال جهش تولید، حمایت بیشتر دولت را می طلبد.