اولین سالن سینمای آبادان

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ،نفت ایران ، از همان سال های آغازین پیدایش نفت ، به سبب حضور گروه های مختلف مهندسین ، تکنسین ها وکارگران خارجی که در صنایع نفتی به کار گمارده شده بودند ، از سال ها قبل از تأسیس و ایجاد سالن های رسمی سینما ، شاهد نمایش فیلم های صامتی بود که در مکان های پراکنده مثل توقفگاه های اتومبیل و باغ ها با قیمت نازل برای مردم به نمایش در می آمد و نیز کارمندان انگلیسی شرکت نفت آن زمان ،‌ گهگاه با خودروهای سیار در گوشه و کنار شهر مستقر می شدند و به نمایش فیلم های کوتاه بهداشتی و تبلیغاتی می پرداختند . در آبادان عمر سینما تقریبا برابر عمر پالایشگاه عظیم نفت (۱۲۸۷) است .در بولتن اولین جشنواره فیلم نفت آمده است که : «به موازات گسترش تأسیسات صنعت نفت و همگام با آن گسترش شهر و افزایش جمعیت ، در کمتر از ۶۵ سال ،آبادان با داشتن ۱۳ سالن سینمای عمومی و بیش از ۶ سینما متعلق به شرکت ملی نفت ایران ، دارای بیشترین سالن های سینما در استان خوزستان و به احتمال زیاد بین شهرهای ایران – بعد از تهران – شد که البته با گذشت زمان از شمار این سینماها کاسته شد» در حالی که طبق بررسی ها و پژوهشهای معتبر این برآورد خالی از اشکال نیست چرا که در این آمار ، سه سالن سینماهای مربوط به نیروی دریایی از جمله سالن لوکس و مجلل باشگاه ملوان در بوارده جنوبی و نیز سینمای کوچک گمرک ،سینمای ارامنه و چند سینمای دیگر در نظر گرفته نشده است و با لحاظ نمودن این سینماها ،آبادان دارای ۲۸ سینمای کوچک و بزرگ بوده که در میان تمامی شهرهای ایران بعد از تهران بالاترین رتبه را دارا بوده است.در کتاب آمار ایران در سال ۱۳۵۳ خورشیدی که زیر نظر سازمان برنامه و بودجهء کشور چاپ و منتشر می گردید ،آمار سالنهای سینمای چند شهر بزرگ کشور بدینگونه نوشته شده است : تهران ۳۹ سینما،آبادان ۲۸ سینما ،شیراز ۹ سینما ،اصفهان ۴سینما و مشهد ۴ سینما. همزمان با شروع پروژه ساختمانی پالایشگاه نفت ، انگلیسی ها محلی برای نمایش فیلم احداث کردند و با دستگاه آپاراتی که از انگلستان آورده بودند ، تقریباً به طور منظم به نمایش فیلم هایی به زبان اصلی پرداختند .اولین سالن سینمای آبادان که بطور منظم و مرتب در آن فیلم نمایش داده شد ،سالن سینمای انگلیسی ها در محل پتروشیمی فعلی آبادان بوده است که بعدها با ساخته شدن سالن سینما تاج این سالن را کارمندان ارشد انگلیسی به کارگران هندی تحویل دادند و این سینما که تا چند سال پیش هنوز هم بقایای آن باقی بود ،به سینما هندی ها مشهور گشت.این سالن که سوله ای ساده بود و فقط فیلم های صامت در آن نمایش داده میشد دارای یک پیانوی مارک korg بود که این پیانو نیز تا چند سال پیش وجود داشت . یک افسر هندی که نواختن پیانو را در نیروی دریایی انگلستان آموخته بود در هنگام پخش این فیلم های صامت وظیفه نوازندگی و ارائه موزیک مطابق با حال و هوای فیلم را داشت. اولین فیلمی نیز که در این سینما به نمایش در آمد فیلم سینمایی میمون وحشی بوده است . از اولین سالن نمایش ،نه فقط مردم شهر بلکه کارگران ایرانی و هندی شرکت نیز حق استفاده نداشتند ، البته انگلیسی ها گهگاه در مناطق مختلف شهر با آپارات سیار فیلم های خبری بهداشتی و تبلیغاتی به زبان اصلی نمایش می دادند که اگر چه مردم چیزی از فیلم ها دستگیرشان نمی شد ولی به محل نمایش هجوم می بردند . این سینمای سیار معمولاً در محل قرنطینه (محل سابق اداره بهداشت در کنار اروند رود) و حیاط دبیرستان رازی تشکیل میشد با پایان یافتن کارهای ساختمانی پالایشگاه و نزدیک شدن زمان بهره برداری،انگلیسی ها در کنار سایر امکانات و تسهیلات رفاهی نظیر خانه های مجلل و مشجر ، بیمارستانها ، فروشگاه های بزرگ ،باشگاه های قایق رانی ، اسب دوانی ، گلف و استخر، در محل نزدیک منازل سازمانی رؤسا و کارمندان عالی رتبه شرکت باشگاهی ورزشی و تفریحی به نام «جیم خانه» ساختند که مدت ها در آنجا فیلم نمایش می دادند . پیش از جنگ جهانی دوم ، در شرق آبادان ، در نزدیکی محله بوارده جنوبی ، سینمای مجللی با آجر نسوز قرمز رنگ (موسوم به آجرلندنی) ساخته شده بود که در سال ۱۳۲۳ با نام سینما تاج افتتاح شد و محل اجرای نمایش و کنسرت های بزرگ نیز بود . سینما تاج با ۱۱۷۸ نفر گنجایش ، تا مدت های طولانی فقط در انحصار رؤسا و کارکنان شرکت قرار داشت .ساختمان سینما تاج که به شکل شیر نشسته ساخته شده بود ،دقیقا به شکل کلاه ملکهء انگلستان طراحی شده است. با گسترش پالایشگاه ،برای کارمندان و کارگران ایرانی و هندی شرکت نیز چند سالن سینما تأسیس گردید . سینمای باشگاه نفت آبادان با دو سالن در منطقه بهمنشیر ساخته شد . سالن زمستانی ۷۰۰نفر و محوطه تابستانی آن ۱۵۰۰ نفر گنجایش داشت و ویژة استفاده کارگران شرکت نفت واعضای خانواده آنان بود . سینمای باشگاه گلستان نیز با ۲۰۰ نفر گنجایش در منطقه بریم و سینمای تابستانی بریم (انکس) با ۱۰۰۰ نفر گنجایش برای استفاده کارمندان شرکت نفت و اعضای خانواده آنان (که عضو باشگاه بودند) تأسیس شده بود . سینمای باشگاه نفت پیروز با ۷۰۰- ۶۰۰ نفر گنجایش آخرین سینمای شرکتی بود که ویژه کارگران ساخته شد و سالن نمایش دانشکده نفت نیز متعلق به شرکت نفت بود که در آنجا بیشتر فیلم های علمی – آموزشی نمایش داده می شد .سینمای روباز باشگاه ملوان نیز اولین سینمای ایران بود که دارای امکان پذیرایی شام همزمان با پخش فیلم بوده و به همین دلیل دارای شش پردهء مجزا در شش جهت بوده است. شرکت نفت ایران و انگلیس در آن زمان ، برای تهیه فیلم ، به طور مستقیم با کمپانی های مشهور فیلم سازی مانند «متروگلدوین مایر»،‌ «کلمبیا» ، «فوکس قرن بیستم» ، «یونایتد آرتیستز» و«والت دیسنی» قرارداد بسته بود . به همین سبب برخی از فیلم هایی که در سینماهای لندن به نمایش درمی آمد ، گاهی همزمان در سینما تاج و سایر سینماهای کارمندی و کارگری شرکت نفت نیز نمایش داده می شد . اولین سینمای متعلق به بخش خصوصی که عموم مردم می توانستند از آن استفاده کنند در سال ۱۳۱۰ با نام «سینما شیرین» ساخته شد . این سینما به عنوان تنها سینمای غیردولتی آبادان در آن زمان ، سینمای مجهزی با دو طبقه سرپوشیده و یک سالن نمایش تابستانی بود ، بعد از جنگ جهانی دوم ، با افزون دو طبقة دیگر به ساختمان آن ،تبدیل به بزرگ ترین سینمای خوزستان – و بلکه ایران – شد .البته بعدها مدیران سینما رکس نیز قرار دادی با شرکت فیلم سازی فوکس قرن بیستم منعقد نمودند که بدین ترتیب مردم عادی آبادان نیز همزمان با مردم شهر نیویورک در ایالات متحدهء آمریکا و لندن در انگلستان قادر به تماشای آخرین فیلمهای هالیوودی شدند. سینماهای آبادان اعم از سینماهای شرکت نفت و سایر سازمانها و چه سینماهای شخصی دارای درجه بندیهای متفاوت از عالی تا معمولی بودند که در سالنهای شرکتی این درجه بندی عالی تا معمولی کارکنان ارشد تا کارگران عادی را در بر می گرفت و در بخش خصوصی این رتبه بندی بستگی داشت به محل احداث این سالن ها در محلات مختلف و وضعیت معیشتی مردم آن محل ،مثلاً سینما نور در لین یک احمد آباد سینمایی معمولی محسوب می گردید و مشتریان این سینما نیز اغلب از عامه مردم بودند ولی سینما سهیلا که در منطقه امیری واقع بود دارای امکانات بیشتر و مجهزتر و مشتریان خاص بود. پس از انقلاب فقط چند سالن سینمای محدود- به تعداد ۶ سالن – فعال بودند که با شروع جنگ تحمیلی عراق ، همه سینماهای آبادان تعطیل شدند و همگی نیز در طول جنگ آسیب دیدند و تعدادی نیز به کلی ویران شدند . سینماهایی که در سالهای اخیر در آبادان بازگشایی شده عبارتند از سینما نفت(تاج)، سینما ایران، سینما آبادان، سینما پیروز ، سینمای تابستانی بریم، سینمای تابستانی باشگاه آبادان.