به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما"،مطرح کردن مناسبت‌ها همانگونه که از نام شان پیداست فرصتی و مجالی است که بصورت نمادین و مناسبتی هم که شده به آن موضوع توجه شود و مهم‌تر از آن آموزش‌ها و اطلاع رسانی اختصاصی تری صورت گیرد تا افراد به این باورپذیری برسند کمترین رفتار آنها می‌تواند در جهان طبیعی محیط زیست اثرگذار باشد.
در هفته محیط زیست که به تازگی مناسبت آن سپری شده پلاستیک موضوع قابل توجهی از سوی فعالان حوزه محیط زیست بود و مواردی از این دست را می‌توان مورد توجه و برجسته سازی قرار داد تا هر شخص به این موضوع فکر کند و درنگی بر این داشته باشد که چقدر می‌توان پلاستیک کمتری مصرف و یا تولید زباله را کاهش داد.
تولید روزانه یک هزار و ۳۰۰ تن زباله در لرستان
در استان لرستان بنا بر گفته مسوولان، روزانه یک هزار و ۳۰۰ تن زباله تولید می‌شود که ۴۰۰ تن آن متعلق به شهرستان خرم‌آباد و ۲۵۰ تن مربوط به بروجرد است.
متوسط سرانه تولید زباله به ازای هر فرد در استان ۱/۱ کیلوگرم است که در مقایسه با سرانه تولید زباله در کشور که حدود ۷۵۰ گرم برآورد شده حدود ۳۵۰ گرم بیشتر است.
میزان تولید زباله روزانه در سایر شهرهای مهم استان لرستان شامل تولید روزانه ۱۳۰ تن زباله در دورود، الیگودرز ۱۲۶ تن، کوهدشت ۱۰۵ تن، نورآباد ۶۰ تن، پلدختر ۳۴ تن، ازنا ۴۷ تن و الشتر ۴۶ تن است، متوسط تولید روزانه زباله در استان به ازای هر نفر تفکیک در خرم آباد ۸۵۰ گرم، بروجرد ۷۷۰ گرم، دورود ۸۵۰ گرم و در الیگودرز ۱.۳۳ کیلوگرم در روز است.
۱۵ درصد زباله‌های بروجرد پلاستیک‌ها است
مسوول مدیریت سازمان پسماند شهرداری بروجرد می‌گوید: روزانه حدود ۲۵۰ تن زباله در بروجرد تولید می‌شود که ۱۵ درصد از آنها زباله‌های پلاستیکی هستند.
شهاب شهبان افزود: با فرهنگ سازی و آموزش می‌توان این میزان تولید زباله را کاهش داد و با توجه به حجم بالای زباله‌های پلاستیکی می‌توان استفاده از پلاستیک‌ها رو متعادل‌تر کرد.
وی بیان کرد: در مناسبت‌های مختلف میزان تولید زباله که بیشتر به صورت انواع مختلف ظروف یکبار مصرف است تا پنج برابر هم می‌رسد، میزان استفاده از ظروف یکبار مصرف به خصوص در دوران شیوع کرونا در مقایسه با قبل رو به افزایش گذاشته است.
رییس سازمان پسماند شهرداری بروجرد با تاکید بر ضرورت آموزش و فرهنگ سازی در بخش تولید زباله از نگاه زیست محیطی و مدیریت پسماند اضافه کرد: میزان تولید زباله در حومه شهر بسیار بالا است.
تولید ۹ میلیارد تن پلاستیک در کره زمین
بنا بر داده‌های موجود از دهه ۵۰ میلادی که استفاده از پلاستیک رواج یافت تا کنون حدود ۹ میلیارد تن پلاستیک در کره زمین تولید شده که ۹۰ درصد آن قابلیت بازیافت ندارد و زمینه ساز آلودگی زمین، آب، خاک و هوا را فراهم می‌کند.
امیر ثقلینی فعال در حوزه منابع طبیعی با بیان اینکه هم افزایی خوبی بین کشورهای مختلف در حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی وجود ندارد، افزود: کشوری همچون ایالات متحده آمریکا بیش از ۳۰ درصد آلودگی جهان را تولید می‌کند و این در حالی است که ۲۵ درصد یعنی یک چهارم منابع طبیعی جهان را مصرف می‌کند.
ابعاد فرهنگی و اجتماعی پلاستیک ها
پلاستیک و تولید انبوه زباله‌های پلاستیکی را از نگاه‌های اجتماعی هم می‌توان بررسی کرد، به عبارتی موضوع دیگری که در همین خصوص اهمیت دارد، این است که نگاه عمیق‌تر و چند بعدی به پدیده پلاستیک انداخته شود.
به نظر می‌رسد که این پدیده ابعاد فرهنگی، اجتماعی، بهداشتی، اقتصادی، تکنولوژیکی و محیط زیستی مهمی داشته که نیاز به بررسی دارد، عدم توجه به این ابعاد و ندیدن رابطه بین آنها می‌تواند در زندگی ما مشکل ساز باشد.
با یادآوری اینکه پلاستیک تاریخچه خاص خود را دارد، ماده‌ای از زیر مجموعه هیدروکربن‌ها است که با حضور خود مناسبات صنعتی و اجتماعی جهان ما را متحول کرده با ظهور پلاستیک مصرف بعضی از فلزات به خصوص فلزات کمیاب کاهش پیدا کرده است.
بسیاری از اشیا فلزی مشابه پلاستیکی پیدا کرده‌اند و اتفاقا گاهی کیفیت انها از محصولات فلزی بهتر و ماندگاری بیشتری دارند، بنابراین این محصولات پلاستیکی سطح رفاه را بالاتر برده‌اند و در بعضی مواقع ایمنی را هم بهبود بخشیده‌اند، با نگاهی به اطراف خود متوجه می‌شویم که چقدر پلاستیک در همه وسایل زندگی ما رسوخ پیدا کرده است.
در تحلیل این موضوع یک جامعه شناس و فعال محیط زیست می‌گوید: تولید ظروف یکبار مصرف و دور ریختنی و حتی وسایل پزشکی یکبار مصرف به نوعی سطح بهداشت را در جامعه را بالا برده و امکان انتقال بیماری‌های واگیردار را کاهش داده و افراد می‌توانند با خیال راحت تری از این وسایل استفاده کنند، مصرف این وسایل یکبار مصرف با توجه به افزایش روحیه فردگرایی در حال افزایش است، استفاده از این وسایل بهداشتی در دوره کرونا واقعا شگفتی ساز شد و افراد به مدد این ماسک‌ها، دستکش‌ها و دیگر وسایل بهداشتی توانستند این پاندمی خطرناک را با مشکلات کمتری پشت سر بگذرانند.
سهیل سرمدی می‌افزاید: پلاستیک همچنین جنبه فرهنگی دارد، در گذشته بسیاری از ظروف قابل شست وشو بودند ولی الان به مدد استفاده از این ظروف یکبار مصرف این فرهنگ تغییر کرده است.
وی یادآور شد: در عین حال پلاستیک و مواد پلیمری که از یک خانواده هستند همچنین در سطح کلان برای اقتصاد کشورهای نفت خیز یک سرمایه ملی محسوب شده و معمولا یا به صورت خام یا فراوری و صادر شده و از تولید و فروش انها کشورها درامدی کسب می کنند، شرکت‌های پتروشیمی در کشور ما نیز از محصولات استراتژیک در این حوزه محسوب شده و سهم مهمی در تولید ناخالص ملی و اقتصاد صنعتی دارد.
این فعال محیط زیست بیان کرد: پلاستیک بعد از مصرف به عنوان زباله پدیده جدیدی است که نقش ۲ گانه‌ای دارد، از یک طرف به عنوان زباله می‌تواند محیط زیست را الوده نماید و از طرف دیگر به عنوان یک زباله ارزشمند قابل خرید و فروش است این حوزه با وجود اینکه صنعت بسیار سودزایی برای دلالان می‌باشد، از منظر اقتصاد سبز و محیط زیست هم فایده زیادی دارد و باعث جمع‌آوری حجم بسیاری زباله پلاستیکی می‌شود که اگر این چنین نمی‌شد محیط زندگی ما زیر اوار این همه پلاستیک مدفون می شد، به مدد زحمات این کارگران سبز و شبکه‌های خرید و فروش زباله محیط زیست ما تا حد زیادی از این زباله‌های پلاستیکی پاک شده است.
وی افزود: ولی آنچه درداور است منزلت و جایگاه اجتماعی این کارگران سبز است که متناسب با شان انسانی و شغل مهمی که دارند نیست و از منزلت و کرامت شغلی و انسانی برخوردار نیستند و این باعث شده که افرادی بدنبال این نوع کار باشند که به نوعی بی خانمان هستند و یا بخاطر ابتلا به اعتیاد مواد، از محیط اجتماعی طرد شده و منبع درامدی برای تامین معاش و یا مصرف مواد خود ندارند و جمع اوری این پلاستیک‌ها به تنها درامد انها تبدیل شده و قدرت چانه زنی هم در مقابل واسطه گران خرید این نوع زباله‌ها ندارند و این زباله‌ها با کمترین قیمت فروخته شده و سود انها به جیب دلالان و واسطه گران و شرکت‌ها می‌رود.
این فعال محیط زیست گفت: بنابراین طرح پدیده پلاستیک به عنوان یک موضوع چند بعدی ما را در مقابل چند سوال جدی قرار می‌دهد یکی از سوالات این است که با توجه به اینکه رکن اصلی توسعه پایدار رعایت عدالت بین نسلی است ما تا چه حد حق داریم با فروش این مواد که از مشتقات نفت می باشد و از سرمایه‌های نسل‌های بعدی هم محسوب می‌شود سهم انان را امروز بفروشیم و صرف مخارج روزمره خود کنیم و به قولی اینده انها را پیش فروش کنیم.
وی افزود: مسئله دیگر این است که با توجه به اینکه پلاستیک یک ماده تجزیه ناپذیر است و سال‌ها در طبیعت می ماند، نگاهی به سواحل دریاها و رودخانه و مکان‌های توریستی نشان می‌دهد که این مواد پلاستیکی به شدت محیط زندگی ما را الوده کرده و این سوال مطرح می‌شود که ما چقدر حق داریم از این محصولات تولید کنیم و محیط زیست ما چه مقدار قابلیت تحمل و پذیرش این همه مواد پلاستیکی را دارد.
سرمدی عنوان کرد: موضوع بعدی منزلت و جایگاه کارگران سبز و کسانی است که در حوزه زباله کار می کنند و از جایگاه اجتماعی بسیار پایینی برخوردار هستند، از منظر بهداشتی هم نگرانی زیادی دارند در حالی‌ که ضرورت دارد این شغل که نقش مهمی در پاک نمودن محیط زیست دارد از نظر درامدی تامین شده و اهمیت ان در حوزه اقتصادی و اشتغال‌زایی مورد توجه قرار گیرد و کارت بهداشت، سلامت و فعالیت برای انها صادر شود، در عین حال امکانات جمع اوری این زباله‌ها به صورت ماشینی برای انها فراهم شده و از داشتن بیمه و حمایت‌های رفاهی هم برخوردار شوند.
این جامعه شناس افزود: مجموعه این اقدامات و حتی زمینه برای ترک اعتیاد برخی افراد شاغل در این زمینه در کنار حمایت‌های رسمی و کمک‌های رفاهی از این قشر و به رسمیت شناختن انها، منزلت اجتماعی این شغل هم ارتقاء می‌یابد.
به گفته این فعال محیط زیست در پایان این سوال اصلی را باید مطرح کرد که در مصرف پلاستیک در جامعه ما چه سطح خرد و چه کلان، آیا نقطه بهینه‌ای بین مصرف مواد پلاستیکی، رفاه خانواده‌ها، رعایت بهداشت، فروش مواد نفتی متعلق به نسل اینده و محدودیت استفاده از منابع تجدیدناپذیر و یا حد تولید مواد تجزیه ناپذیر وجود دارد؟
وی افزود: البته این سوالات بهم مرتبط هستند و نقطه بهینه مصرف هر یک از انها به دیگری بر می‌گردد ولی باید این اصل راهنما را همیشه در نظر داشت که پلاستیک زباله تولید می‌کند و زباله برای محیط زیست ما خطرناک است، پس باید در تولید آن تا حد ممکن رعایت کنیم.
انتشارات ترجمان در کتابی با عنوان بکش و بپوش به موضوع مصرف اخلاقی می پردازد و اینکه چگونه کنش گران با مصرف خود می توانند بر روی تولیدکنندگان کالاها تاثیر بگذارند، به عبارتی آنها با خرید اقلام آلوده کننده محیط زیست و تولید کننده زباله تولیدکنندگان مسوولیت ناپذیر را تایید و تشویق می کنند و عملی غیر اخلاقی مرتکب می‌شوند.
نویسنده می نویسد فعالان اجتماعی و در پی آن‌ها شهروندان عادی باید به ملاحظات زیست‌ محیطی، حقوق‌ بشری و نابرابری توجه کنند توجه به اینکه کالاها از چه موادی ساخته می‌شوند؟ با محیط‌زیست سازگار هستند یا نه؟ چه کارگرانی آن‌ها را تولید می‌کنند؟ کودک‌اند یا سالمند؟ محیط کارشان امن است یا ناامن؟ حقوق کافی می‌گیرند یا کارشان بیگاری است؟ خرید هر کالا نوعی تأیید محسوب می‌شود؛ گویی خریداران به‌ازای هر دلاری که بابت آن کالا می‌پردازند یک رای مثبت به صندوق آن کارخانه یا فروشنده می‌اندازند و با مدل اقتصادی کسب‌ و کارش موافقت می‌کنند، تقاضای خریدکنندگان است که به بازار می‌گوید چه عرضه کند و چه عرضه نکند، بنابراین قدرت تقاضا می‌تواند ابزاری باشد که فرایندهای غیراخلاقی تولید را تقویت یا نابود کند، این قدرت نوعی مسوولیت اخلاقی به دوش خریداران می‌اندازد.
طی این چند دهه، رفته‌ رفته مفهوم «مصرف اخلاقی» به دایره واژگان خریداران و فروشندگان اضافه شده مصرف اخلاقی یعنی اجتناب از خرید هرگونه کالایی که در طول فرآیند تولیدش، طی روالی دائمی، آسیبی قابل‌ ملاحظه به انسان‌های دیگر حیوانات یا محیط‌ زیست وارد نموده و خرید آن محصول چرخه ظلم را بازتولید می‌کند.
در مجموع می توان بر این نکته تاکید داشت که تصور اینکه محیط زیست سهم مسلمی است که هر طور می توان با آن رفتار کرد و یا منابع طبیعی هیچ گاه تمامی ندارد، نگاه نابالغی به این مقوله است که خود آغازی برای بسیاری چالش‌های محیط زیستی می‌تواند باشد، در جوامعی که نگاه کامل‌تری به محیط زیست دارند همه رفتارهای انسانی تعیین کننده هستند و با جهت دهی متناسبی به این نگرش‌ها می‌توان به یک تعادل در برخورد با محیط زیست رسید.

منبع: ایرنا