به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما"، گواهی سپرده‌ی کالایی یک ورقه‌ی بهادار است که در بورس قابلیت پذیرش و معاملات دارد. این اوراق گواهی از یک کالای معینی که در بورس پذیرش شده است، نشات می‌گیرد. شرکتی که متقاضی است اول انباری را نزد سازمان بورس مشخص و آن را پذیرش می‌کند. بعد که انبار پذیرفته شد، به ازای کالاهای موجود در انبار یک قبض انبار صادر می‌شود که این قبض توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بنا بر واحدی که اعلام شده است، تبدیل به اوراق گواهی می‌شود و به صورت الکترونیک در حساب ناشر وثیقه می‌شود و قابلیت معامله پیدا می‌کند.

بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند، اینکه قرار نیست مانند اوراق سلف نفتی روی کالایی که موجود نیست، معامله شود، از جمله مزیت‌های گواهی سپرده‌ی کالایی نفتی است. از طرف دیگر تا ۱۸ ماه صاحبان گواهی هزینه‌ی انبارداری پرداخت نمی‌کنند، بعد از این مدت نیز مبلغ اندکی را می‌پردازند.

این موارد به‌علاوه‌ی تسویه‌ی ریالی با قیمت روز ارز از جمله مشوق‌هایی است که برای این طرح در نظر گرفته شده است. حجم مورد تقاضا در این طرح زیاد نیست و اگر مردم عادی هم به این موضوع ورود نکنند، مشکلی به وجود نمی‌آید. قرار است تا ۵ درصد از نفت تولیدی کشور وارد این بازار شود که تقریباً معادل تولید ۱۰ روز برای هر سال است. عدد و رقم‌ها آن‌قدر بالا نیست که احساس کنیم ریسکی در کار است.

«علی صوفی»، استاد دانشگاه اقتصاد در خصوص مزیت‌های گواهی سپرده‌ی کالایی نفتی گفت: واقعیت این است که هر نوع کالایی اعم از نفت، خودرو و دیگر کالاها که وارد بورس شوند، روند خرید و فروش آن‌ها شفاف می‌شود. با این اقدام دست دلال‌ها از معاملات کوتاه می‌شود، بستر رانت از بین می‌رود و قیمت‌ها شفاف می‌شوند.

وی افزود: مهم‌ترین موضوع در اقتصاد هر کشوری نقطه‌ی تعادلی است که برای کالاها به دست می‌آید. نقطه‌ای که نه کمبود در آن هست و نه مازاد عرضه وجود دارد و بازار در تعادل قرار دارد. قیمت‌ها در بورس به تعادل می‌رسند و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شوند؛ بنابراین، بورس می‌تواند بستر مناسبی برای معاملات کالاهای راهبردی مانند نفت باشد.

این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: معمولاً مافیاهای مختلف اعم از فعالان بخش دولتی یا صادرکنندگان و تولیدکنندگان یا دلالان در اقتصاد وجود دارند که مانع ورود کالاها به بورس می‌شوند. به طور مثال، بارها تلاش شده تا خودرو به بورس وارد شود، با وجود اینکه مردم استقبال می‌کنند، دولت رضایت دارد و بورس هم از این امر استقبال می‌کند، اما کسی نمی‌داند چرا این امر تا الآن عملی نشده است.

صوفی گفت: ما قبلاً اوراق سلف نفتی را داشتیم که در عمل با شکست مواجه شد و نتوانست اهدافی را که برایش مشخص شده بود، محقق کند. در آن طرح چیزی فروخته می‌شد که وجود نداشت و قرار بود در آینده استحصال شود اما در گواهی سپرده‌ی کالایی نفت خام، نواقص اوراق سلف نفتی رفع شده و استقبال مردم افزایش یافته است. در این طرح هم مردم سود می‌کنند و هم دولت به لحاظ تأمین بودجه نفع می‌برد.

وی ادامه داد: مواردی مانند سررسید ۳۶ ماهه و اینکه هزینه‌ی انبارداری در ۱۸ ماهه‌ی اول رایگان است و در ۱۸ ماهه‌ی دوم صاحبان گواهی‌ها ملزم به پرداخت هزینه‌ی انبارداری ناچیزی هستند، یک نوع مشوق برای سرمایه‌گذاران است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: در مراحل ابتدایی لازم است از این مشوق‌ها استفاده کنیم تا افراد به خرید این گواهی‌های سپرده تشویق شوند. احتمالاً بعداً دولت این مشوق‌ها را حذف می‌کند، اما الآن که در ابتدای کار هستیم، اتفاق خوبی است. اینکه تا چه اندازه از این طرح استقبال شود و مانند اوراق سلف نفتی به شکست نینجامد به این موضوع بستگی دارد که ریسک‌ها کم شود، ثبات ارزی برقرار شود و نوسانات ارزی نداشته باشیم.