ایران در هشت بخش می‌تواند از فرصت همکاری‌های نفتی با ونزوئلا دستاورد اقتصادی و سیاسی داشته باشد.

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما"، رئیس‌جمهور ونزوئلا از روز جمعه (۲۰ خردادماه) در رأس هیئتی بلندپایه وارد ایران شد. آن‌طور که مقامات آگاه می‌گویند در سفر دو روزه «نیکلاس مادورو» به ایران تعمیق و تحکیم همکاری‌های شکل گرفته در ماه‌های اخیر دنبال شد؛ همکاری در بخش‌های مختلف اقتصادی از انرژی گرفته تا کشاورزی.
توسعه همکاری‌ها در بخش انرژی در زمینه‌های متنوعی تعریف شده است. به طوری که یک منبع آگاه به «ایران» می‌گوید: «تحکیم و تقویت توافقات قبلی محور مذاکرات دو روز اخیر بود که انرژی از جمله موارد مهم در این گفت‌وگوها به شمار می‌رفت. در این دیدار در خصوص همکاری‌هایی مانند فعالیت در بازار جهانی نفت، موضوع سهامداری ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی، تعمیر پالایشگاه‌های ونزوئلا، صادرات خدمات فنی و مهندسی به این کشور، همچنان همکاری در زمینه صنعت پتروشیمی و صادرات کاتالیست و خدمات فنی و مهندسی به این کشور گفت‌وگو شد.» این مقام آگاه که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش ندارد، عنوان می‌کند: «در خصوص اینکه همکاری‌ها در چه حجمی هدفگذاری شده، هنوز جمع‌بندی مشخصی وجود ندارد؛ اما قرار است که این همکاری‌ها به شکل متنوع باشد. حتی در این خصوص تهاتر با اقلامی مانند غلات و نهاده‌های تولیدی آمریکای لاتین نیز دیده شده است.»
او در خصوص سهامداری ایران در پالایشگاه‌های ونزوئلا نیز اظهار می‌کند: «در سفر وزیر نفت ایران به کشورهای امریکای لاتین، بستر سهامدار شدن ایران در ۳ پالایشگاه فراسرزمینی فراهم شد که البته محدود به ونزوئلا نمی‌شود. در خصوص برخی همکاری‌ها نیز به خاطر شرایط خاص دو کشور، امکان ارائه توضیحات بیشتر نیست.»
این مقام آگاه با اشاره به اینکه هدفگذاری شده تا در زمینه پتروشیمی نیز همکاری‌ها میان دو کشور به‌طور جدی‌تر دنبال شود، توضیح می‌دهد: «ایران و ونزوئلا در زمینه پتروشیمی با یکدیگر همکاری‌هایی دارند ولی همان‌طور که رئیس جمهور ونزوئلا می‌گوید، اینها کافی نیست. اکنون فعالیت‌هایی در زمینه صادرات کاتالیست، مواد شیمیایی و خدمات فنی و مهندسی دنبال می‌شود و پیش‌بینی می‌شود که در آینده باب ساخت مجتمع‌های پتروشیمی نیز باز خواهد شد.» فرصت‌های همکاری ایران و ونزوئلا در حوزه انرژی بسیار گسترده است. هر دو کشور دارنده ذخایر عظیم هیدروکربوری هستند و از بنیانگذاران سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام (اوپک) به شمار می‌روند اما در یک نگاه کلی، در هفت زمینه فرصت همکاری‌ها برجسته‌تر است و اکنون بعضی از موارد نیز اجرا شده است.

همکاری‌های پالایشگاهی ایران و ونزوئلا

مورد نخست؛ همکاری در زمینه توسعه و آپگریدینگ پالایشگاه‌های ونزوئلا برای تأمین نیازهای داخلی و همین‌طور صادرات است. تأمین مصرف داخلی، شکل‌دهی به شبکه فروش منطقه‌ای فرآورده با توجه به نیاز منطقه به فرآورده و شکل‌دهی همکاری مشترک برای تضعیف زمینه‌های تحریم‌پذیری نتیجه این نوع همکاری خواهد بود. بخش پالایش ونزوئلا به‌دلیل تحریم‌های وضع شده علیه این کشور دچار فرسودگی مزمن است و شرکت‌های داخلی این کشور نیز توانایی آپگرید کردن پالایشگاه‌ها را ندارند. در سال ۲۰۲۰ ظرفیت اسمی پالایشی این کشور ۱.۳ میلیون بشکه در روز بوده اما تولید پالایشی این کشور ۱۲۳ هزار بشکه در روز بوده است. حتی ایران می‌تواند با آپگرید کردن پالایشگاه‌های این کشور، بخشی از نفت خام خود را در پالایشگاه‌های این کشور پالایش کرده و در بازار امریکای لاتین به فروش برساند زیرا تولید این کشور کمتر از ظرفیت پالایشی است.

تبادل نفت و بازار

مورد دوم، تبادل انرژی و بازار است. در ابتدای دولت سیزدهم قرارداد صادرات میعانات گازی ایران به ونزوئلا بین دو کشور امضا شد. به گزارش رسانه‌های محلی ونزوئلا، بر اساس این همکاری ۷ محموله ۲ میلیون بشکه‌ای میعانات گازی ایران به پایگاه خوزه، یکی از بنادر اصلی نفت ونزوئلا واقع در شمال شرق رسیده است. البته قرارداد نفتی ایران و ونزوئلا تنها به صادرات میعانات گازی محدود نشد و چندی پیش رویترز با استناد به مدارک شرکت دولتی نفت ونزوئلا نوشت، کاراکاس واردات نفت سنگین ایران برای تأمین نیاز پالایشگاه‌های داخلی را شروع کرده است. این همکاری، توافق نفتی امضا شده میان ایران و ونزوئلا برای معادله پایاپای نفت را تقویت می‌کند.

حضور ایران در صنعت پتروشیمی ونزوئلا

زمینه سوم همکاری‌ها به بخش پتروشیمی بازمی‌گردد. هر دو کشور تمایل دارند که در این خصوص همکاری‌های مؤثری را شکل دهند. در این رابطه، حسین علیمراد، رئیس کل امور بین‌الملل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به سفر وزیر نفت به امریکای لاتین می‌گوید: «متأسفانه تاکنون بر حوزه امریکای لاتین و امریکای جنوبی که حیاط خلوت امریکا بوده، تمرکزی نشده بود. ونزوئلا کشوری است که به‌دلیل تحریم، صنعت پتروشیمی نیازمندی دارد. در آخرین نشستی که با مدیران عامل شرکت‌های پتروشیمی انجام شد، پیشنهاد شد شرکت‌ها توجه خاصی به این حوزه مثل ونزوئلا داشته باشند که حوزه بِکر و دست‌نخورده‌ای است. ونزوئلا هم آمادگی دارد در حوزه صنعت پتروشیمی با ایران همکاری کند تا با سرمایه‌گذاری اندک و ریسک بسیار پایین، نتیجه بسیار مطلوبی کسب کنیم و پیشنهاد می‌کنم همسو با راهبرد وزیر نفت، همه روی این حوزه تمرکز کنیم.»

خنثی‌سازی تحریم‌ها

مورد چهارم، همکاری در زمینه خنثی‌سازی تحریم‌هاست. حتی روسیه می‌تواند ضلع سوم این همکاری‌ها باشد. اما به‌طور کلی ونزوئلا همانند ایران درگیر تحریم‌های یکجانبه امریکا است و همکاری دو کشور و استفاده از تجارب متقابل برای کم کردن اثرات تحریم‌ها می‌تواند یکی از فرصت‌های همکاری باشد. مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در این زمینه پیشنهاد ایجاد زیرساخت‌های هاب مطالعات ایران و امریکای لاتین مشترک در دو کشور را که به‌صورت مستمر زمینه‌های همکاری را بررسی و پیگیری کند، مطرح می‌کند.

فعال شدن بخش خصوصی ایران

ایجاد کار و فعالیت برای شرکت‌های ایرانی، یکی دیگر از فرصت‌های این همکاری است. ونزوئلا بیشترین ذخایر اثبات شده نفت جهان را در اختیار دارد اما تولید این کشور متناسب با حجم ذخایرش نیست دلیل این امر نیز نبود توانایی فنی شرکت‌های داخلی در بخش بالادستی و وارد نشدن شرکت‌های بزرگ بین‌المللی است. از این‌رو زمینه فعالیت برای شرکت‌های ایرانی در بخش بالادستی ونزوئلا فراهم است.

همکاری در مجامع بین‌المللی

فرصت ششم همکاری ایران و ونزوئلا، اتحاد در مجامع بین‌المللی انرژی علیه سیاست‌های تحریم‌کننده است. دو کشور ایران و ونزوئلا از اعضای مؤسس اوپک هستند و از لحاظ سیاسی دیدگاه‌های مشترک زیادی دارند از این رو همکاری دو کشور در اوپک می‌تواند یکی از زمینه‌های همکاری دو طرف باشد.

توسعه همکاری‌های برقی

مورد هفتم، فعالیت‌های نیروگاهی است. ایران یکی از کشورهای دارنده دانش فنی نیروگاه‌سازی است و می‌تواند از این ظرفیت برای همکاری با ونزوئلا و ارزآوری استفاده کند. بخصوص ساخت نیروگاه‌های حرارتی که ظرفیت قابل توجهی برای توسعه آن در شرکت‌های ایرانی وجود دارد.
بررسی‌های ایران نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰ سهم نفت، گاز و برقابی در سبد مصرف انرژی این کشور به ترتیب ۳۴، ۴۷ و ۱۹ درصد بوده است. یعنی برق بیشترین سهم را در سبد سوخت مصرفی ونزوئلا دارد.