با آغاز و تداوم تحریم های بین المللی، صنعت پتروشیمی کشور نیز مانند سایر صنایع با مشکلات عدیده ای در فرایندهای تولید و تامین تجهیزات مواجه شد؛ دشواری دسترسی به کاتالیست به عنوان قلب فرایندهای پتروشیمی، یکی از مهم ترین موانعی بود که تحریم پیشروی صنعت پتروشیمی کشور قرار دارد.

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما"، با آغاز و تداوم تحریم های بین المللی، صنعت پتروشیمی کشور نیز مانند سایر صنایع با مشکلات عدیده ای در فرایندهای تولید و تامین تجهیزات مواجه شد؛ دشواری دسترسی به کاتالیست به عنوان قلب فرایندهای پتروشیمی، یکی از مهم ترین موانعی بود که تحریم پیشروی صنعت پتروشیمی کشور قرار دارد.
تولید کننده های داخلی اما این تهدید و محرومیت را به فرصت تبدیل کرده و توانستند تولید کاتالیست را بومی کنند. شرکت««شهر کاتالیست رز اروند» در این زمینه یعنی تولید انواع کاتالیست های پالایشگاهی و پتروشیمی در داخل، کاری کرده است کارستان! امین شهبازی، قائم مقام و نماینده رییس هیئت مدیره شرکت«REZEL» چین در ایران، مدیر عامل شرکت «REZEL» ایران و نایب رئیس شرکت «شهر کاتالیست رز اروند»- کارخانه مشترک شرکت و سرمایه گذار ایرانی در منطقه آزاد اروند، در گفتگو با نفت ما ضمن اشاره به اهمیت بومی شدن تولید کاتالیست، توضیحاتی را در خصوص فعالیت شرکت «شهر کاتالیست رز اروند» ارایه می دهد.

اهمیت کاتالیست در فرآیندهای پتروشیمی چیست؟

کاتالیست قلب تمام صنایع تبدیلی است به این معنا که فعالیت های تولیدی همه پتروشیمی و پالایشگاه ها منوط و وابسته به وجود یک ماده شیمایی- معدنی خاص به نام کاتالیست است. به یک معنا، انجام فرآیندهای تبدیلی بدون وجود کاتالیست ممکن نیست. 

از منظر یک فعال حوزه تولید کاتالیست، وجود تحریم ها چه نقشی در تولید کاتالیست های داخلی داشته است؟

وجود و تداوم تحریم ها و به همین اعتبار دشواری واردات آن سبب شد که به نوعی، نهضت ساخت کاتالیست در داخل کشور آغاز شده و این مساله به یکی از دغدغه ها و سپس موفقیت های قابل توجه تولیدکنندگان داخل در صنعت پتروشیمی بدل شود. در بخش کاتالیست، اساسا چاره ای جز خودکفا شدن نداشتیم چون بدون وجود این ماده، پتروشیمی ها و پالایشگاه های کشور عملا از فعالیت و تولید باز می ماندند. از منظر مصرف کننده کاتالیست اگر بخواهم به این سوال پاسخ دهم، واقعیت این است که مصرف کننده در یک بازه زمانی خاص به دلیل عدم دسترسی سریع و آسان به کاتالیست و همچنین محدودیت هایی که در این زمینه وجود داشت با دشواری هایی مواجهه شد، مشکلاتی که البته کماکان نیز وجود دارد زیرا تولید کاتالیست داخلی- این دستاورد مهم و اثر گذار، هنوز در ابتدای راه است و بی تردید تا رسیدن به مقصد نهایی راه دشواری در پیش است. در همین رابطه، نکته قابل توجه این است که ما در طول مدت کوتاهی موفق شدیم کاتالیستی را تولید کنیم که کشورهای اروپایی در یک پروسه بسیار طولانی موفق به ساخت و تکمیل آن شدند. 

شرکت«REZEL» چطور به عرصه تولید کاتالیست در ایران ورود کرد؟

مجموعه «REZEL» در سال 2010- 2011 به عنوان تامین کننده خارجی فعالیت خود در عایران را آغاز کرد، این شرکت در سالهای ابتدایی کار خود، صرفا فروشنده محصولات خود در بازار ایران با هدف کسب سود و نه انتقال تکنولوژی بود در ادامه اما جذابیت ها و توانمندی های صنعت پتروشیمی ایران سبب شد که شرکت و مجموعه «REZEL» به عنوان سرمایه گذار و تولید کننده و نه صرفا فروشنده خارجی در ایران فعالیت کند. از آنجایی که شرکت های چینی در بررسی مسایل اقتصادی و سرمایه گذاری بسیار دقیق و باهوش اند، فعالیت تولیدی «REZEL» در ایران را می توان مصداقی بر ظرفیت پتروشیمی ایران در جهت رشد و توسعه از طریق گسترش همکاری با سرمایه گذاران خارجی دانست. امیدواریم حضور این شرکت خارجی در ایران به عنوان پلتفرمی و الگویی برای اخذ و استفاده از دانش های فنیِ فرایندی در حوزه تولید، مسیر تولید کاتالیست در داخل را تسهیل کند و سرمایه گذار داخلی را دلگرم کند. 

شرکت «شهر کاتالیست رز اروند» تامین کننده کاتالیست برای کدام یک از پتروشیمی هاست و چه نوع کاتالیستی تولید می کند؟

مجموعه «شهر کاتالیست رز اروند» در چند فاز طراحی شده، در بخش کاتالیست، این شرکت تامین کننده نیاز اغلب پتروشیمی ها و اساسا پتروشیمی کشور به کاتالیست است. این شرکت در فاز اول کاتالیست کراکینگ بستر سیال (FCC و RFCC) تولید می کند که مربوط به فرایند بنزین سازی در پالایشگاه ها است، به این معنا که ته مانده ها و برش های سنگین که قیمت و ارزش پایینی دارند را به محصولات با ارزش سوختی مانند بنزین، گازوییل و گازهای سبک تبدیل می کند؛ این نوع کاتالیست 70 درصد وزن وارداتی کشور در بخش واردات کاتالیست را کم می کند و در واقع تا 70 درصد کشور را از ورود این نوع از کاتالیست بی نیاز می کند. «شهر کاتالیست رز اروند» به عنوان یک شرکت ایرانی با ماهیت سرمایه گذاری خارجی، بنا دارد بارِ واردات کاتالیست را از دوش کشور و صنعت پتروشیمی بردارد، تحقق این وعده و این آرمان، برنامه ای بلند مدت نیست و بر اساس پیش بینی های ما، در طول یک پروسه یک ساله محقق خواهد شد. در فازهای بعدی کاتالیست هایی که برای پالایشگاه ها و پتروشیمی ها بسیار حایز اهمیت هستند تولید خواهد شد. در این رابطه به عنوان مثال، تولید کاتالیست «فرآیند تولید اتیلن اکساید از اتیلن» در داخل بسیار دارای اهمیت است و برای 5 مجتمع پتروشیمی بوشهر، مارون، مروارید، فرسا شیمی و پتروشیمی شازند بسیار استراتژیک و حیاتی است. شرکت «REZEL» پیش تر در کارخانه خود واقع در چین، خط تولید این کاتالیست را راه اندازی کرده، مقرر است در آیند نزدیک همین خط تولید در ایران و در کارخانه شرکت «شهر کاتالیست رز اروند» به عنوان فاز دوم راه اندازی شود. دستیابی به این هدف می تواند میزان سودآوری پتروشیمی های گفته شده را افزایش دهد. 

آیا شرکت«شهر کاتالیست رز اروند» به حوزه «لایسنس» و ارایه خدمات تکنولوژی نیز ورود کرده است؟

بله، اساسا تولید کاتالیست بدون داشتن دانش فنی فرآیند و پروسس غیر ممکن است، به همین اعتبار، هر شرکتی که در حوزه تولید کاتالیست فعال است، حتی اگر لایسنسور فرآیندها نباشد، لازم است که یک تیمِ از حیث فنی و علمی قدرتمند، که نسبت به فرآیندها اشراف کامل دارند را در کنار خود داشته باشد. شرکت «REZEL» از آنجا که فعالیت خود را از سال 1998 به عنوان تولید کننده کاتالیست آغاز کرده، مجهز به یک تیم بسیار قدرتمند تحقیق و توسعه (R&D) در بخش پروسس است، این شرکت از سال 2015 به شکل رسمی وارد بحث لایسنس تکنولوژی های فرآیندی و تامین دانش فنی شده، بنابراین، شرکت «REZEL» تنها لایسنسور خارجی است که به صورت قانونی و حقوقی در ایران حضور دارد و می تواند فارغ از محدودیت های تحریمی فعالیت کند.