به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی"نفت ما "،    یکی از موضوعات مهمی که مکرر در مورد آلایندگی شرکت‌های نفتی در خوزستان مطرح می‌شود بحث عدم پرداخت حق آلایندگی و ارزش افزوده توسط شرکت‌های نفت، گاز و پتروشمی به عنوان زیر مجموعه وزارت نفت است.
فعالان محیط زیست می‌گویند: با توجه به حجم فعالیت شرکت‌های نفتی دراستان و وسعت آلایندگی که ایجاد می‌کنند اما ارزش افزوده ناشی از فعالیت‌های نفتی به جای اینکه در استان هزینه شود به دفاتر این شرکت‌ها در تهران واریز می‌شود.
احمد محمدی مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز اما مدعی است که: شرکت نفت حق آلایندگی در استان خوزستان را تا آخر سال ۹۷ به صورت تمام و کمال پرداخت کرده و ارزش افزوده را نیز به حساب شهرداری‌ها واریز کرده است.
 به منظور بررسی موضوع پرداخت حق آلایندگی و ارزش افزوده شرکت‌ها در خوزستان با مدیرکل  امور مالیاتی خوزستان  به گفت‌وگو نشستیم آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگو  با «جهانشاه ارزانی بیرگانی» است.
  گفته می‌شود شرکت‌های نفتی ارزش افزوده و حق آلایندگی را به دفاتر خود در تهران پرداخت می‌کنند آیا این مطلب صحت دارد؟
  ارزش افزوده با آلایندگی دو بحث جدا از هم هستند اگر چه آلایندگی جز ارزش افزوده است، وقتی کالا یا خدماتی را خریداری می‌کنیم منهای معافیت‌های موضوع ماده 12 همه چی شامل ارزش افزوده می‌شود،کالا و خدماتی که از بخش خصوصی و دولتی نیز خریداری شود اگر تابع شرایط مشمولیت باشد شامل پرداخت ارزش افزوده می‌شود.
طبق ماده 110 قانون مالیات‌های مستقیم، حوزه فعالیت یا محل عمده فعالیت شرکت محلی است که باید عوارض ارزش افزوده یا پرونده مالیاتی آن‌ها در اداره مالیاتی مربوطه شکل بگیرد.

 شرکت نفتی در هر کدام از شهرهای استان عوارش ارزش افزوده خود را به اداره مالیاتی همان شهر پرداخت می‌کند؟
 در خوزستان چهار شرکت نفتی بزرگ به نام بهره‌برداری کارون، مارون، مسجدسلیمان و آغاجری داریم که به واسطه شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب اداره می‌شوند از طرفی این شرکت‌ها به نیابت از شرکت ملی نفت ایران کار تولید نفت و ... را انجام می‌دهند.
با توجه به اینکه این شرکت‌ها یکسری دادوستد انجام می‌دهند(خرید کالا و خدمات)  دادوستد آنها مشمول مالیات ارزش افزوده می‌شود که این ارزش افزوده در استان پرداخت می‌شود.


ارزش افزوده‌ای که به سیستم مالیاتی پرداخت می‌شود چگونه تعریف می‌شود؟
به مابه التفاوت خریدوفروش کالا ارزش افزوده گفته می‌شود یعنی اگر مابه التفاوت خرید یا فروشی که مازاد بود کم ‌شود به عنوان ارزش افزوده به سیستم مالیات پرداخت می‌شود لذا ارزش افزوده مابه التفاوت دریافتی و پرداختی ناشی از خریدوفروش کالا و خدمات است.

با توجه به ارتباط مستقیم مراودات نفتی به بخش صادرات آیا صادرات شامل ارزش افزوده می‌شود؟
در مبحث صادرات و واردات موضوع ارزش افزوده با واژه‌های اعتبار مالیاتی به معنای ارزش افزوده پرداختی است که طبق قانون معاف است و مانند معافیت مالیاتی ناشی از صادرات کالا به کشور عراق، قطر و... که باید بعدا مسترد شود.
صادرکننده شامل عوارض ارزش افزوده نیست و مبالغی که در گمرکات پرداخت می‌کند به عنوان اعتبار مالیاتی تلقی می‌شود و اگر صادرکننده در جریان صادرات پرداختی داشت، عوارض ارزش افزوده از آن کم می‌‌شود و اگر دریافتی مازاد داشت پول آن مسترد می‌شود.
بنابراین این شرکت‌ها(نفت کارون و مارون، آغاجری و مسجدسلیمان) به علاوه شرکت نفت اروندان در منطقه آزادگان و یاوران ارزش افزوده خود را در حوزه معاملات در خوزستان پرداخت می‌کنند.

میزان ارزش افزوده ناشی از آلایندگی چقدر است و چگونه به استان پرداخت می‌شود؟
منظور از ارزش افزوده آلایندگی، آلایندگی ناشی از استخراج نفت است که طبق ماده 28 ارزش افزوده یک درصد است و به اصطلاح ناشی از فروش کالا و خدمات است که باید به دولت پرداخت شود.
در سال 1393 مجلس  قانونی را مصوب کرد که به موجب آن قانون، یک درصد حاصل از فروش نفت را به عنوان حق آلایندگی به حساب استان واریز شود، منبع درآمد آلاینده در استان توزیع شود و توزیع آن به عهده اداره مالیاتی است.
در این مورد به لحاظ حقوقی و قانونی یک اختلاف نظر وجود دارد به این صورت که شرکت ملی نفت ایران به موجب قانون، 14.5 درصد از درآمد حاصل از استخراج و تولید نفت را برای شرکت‌های بهره‌بردار به عنوان بودجه سالانه و عملیاتی آنها در نظر می‌گیرد.
عوارض آلایندگی یک درصد از محل 14.5 درصد در نظر گرفته می‌شود، شرکت‌های نفت می‌گویند اگرچه  استخراج نفت آلایندگی ایجاد می‌کند اما بودجه‌ای که به ما پرداخت می‌شود، 14.5 درصد از محل کل فروش نفت است و تنها  یک درصد از 14.5 درصد به عنوان حق آلایندگی در نظر گرفته می‌شود.
هر کدام از شرکت‌های نفتی به صورت جداگانه اظهارنامه خود را به شرکت ملی نفت ایران ارائه می‌دهند اما در مجموع این شرکت ملی نفت ایران است که بودجه مناطق نفت خیز را تامین می‌کند.
قانونگذار در مجلس نیز  یک درصد از کل تولید و فروش نفت را به بهای ارزش اسمی دلار(اینکه یک بشکه نفت چند دلار است و مشمول پرداخت عوارض می‌شود) بودجه را در آن سال مصوب می‌کند.

 با توجه به تعیین مقدار ارزش افزوده آلایندگی آیا شرکت‌های نفتی مبالغ ارزش افزوده را کاملاً به استان پرداخت کردند؟
 از سال 93 عوارض ارزش افزوده آلایندگی را از شرکت‌های نفتی مطالبه کردیم و پرونده آن‌ها در دادسرای مالیاتی و 251، مکرر حکم خورده و قطعی شده که  این شرکت‌ها حدود 5 هزار میلیارد تومان بدهکار هستند.
از این 5 هزار میلیارد تومان سه مرحله برداشت اجرایی داشتیم یعنی وارد حساب‌های شرکت‌های نفتی شدیم و از حساب آن‌ها برداشت کردیم، آخرین بار مربوط به 5 ماه گذشته بود که به وسیله بانک مرکزی مبلغ 48 میلیارد تومان از حساب دو شرکت نفتی پول برداشت شد با این حال هنوز بدهکار هستند.

علت عدم پرداخت ارزش افزوده توسط شرکت‌های نفتی چیست؟
  ارزش افزوده از  محل 14.5 درصد پرداخت می‌شود در حالی شرکت‌های نفتی انتظار دارند از کل فروش ارزش افزوده پرداخت شود، اختلاف بین ما و شرکت‌های مناطق نفت خیز جنوب 85.5 درصد است چرا که شرکت‌ها نفتی می‌گویند عوارض ارزش افزوده باید از کل فروش نفت پرداخت شود اما ما می‌گویم از 14.5 درصد باید پرداخت شود، در این قضیه هم ما حاکم شدیم و آن‌ها‌ محکوم شدند.
شرکت نفت می‌گوید بودجه باید برای ما مصوب و از طریق سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تصویب شود، سازمان مدیریت استان در نامه‌ای به سازمان و مدیریت و برنامه‌ریزی درخواست کردند که این رقم در قوانین و مقررات مالیاتی اعمال شده و سازمان مالیاتی باید بر مبنای 100 درصد فروش یک درصد را مطالبه کند اما  شرکت‌های نفتی از  14.5 درصد ارزش افزوده را پرداخت می‌کنند.

 گفته می‌شودخوزستان از تبصره یک ماده 38 ارزش افزوده محروم است؟
 شرکت‌های نفتی شرکت‌های دولتی هستند و طبق قانون محکوم به پرداخت هستند، گره این مشکل هم توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور باز می‌شود که رقم یک درصد را در بودجه سالانه وزارت نفت پیش‌بینی و وزارت نفت در قالب بودجه سالانه آن را در نظر بگیرد.
این یک قانون است و در سال 93 در کشور وضع شده و دستگاه مالیاتی موظف به وصول آن یک درصد مطالبه است، قوه قانونگذار و دستگاه پیش‌بینی کننده بودجه کشور نیز باید این رقم را لحاظ کنند تا دولت خودش با خودش درگیر نباشد، یعنی دستگاه مالیاتی به عنوان دولت با وزارت نفت نیز که دولتی است برای دریافت این مطالبه وارد چالش نشوند.
لذا نمایندگان مجلس باید وزیر را در این خصوص زیر سوال ببرند و علت استیضاح عدم پرداخت عوارض ارزش افزوده باشد، قطعاً وزیر نفت در پاسخ می‌گوید: بودجه را برای من پیش‌بینی کنید تا پرداخت کنم، از طرفی مجلس اهرم فشار دارد برای سوال از رئیس جمهور که از طریق سازمان مدیریت برنامه‌ریزی این معضل را حل کند.
از طرفی با توجه به شرایط بحران مالی در کشور، تحریم، و اخیراً کرونا قطعاً دولت ترجیح می‌دهد این یک درصد را در فرآیند تولید کالاهای استراتژیک و.. مصرف کند تا اینکه بخواهد صرف آلایندگی شده و به حساب دهیاری‌ها و شهرداری‌ها واریز شود.

گفته می‌شود 55 درصد از درآمدهای مالیاتی که در تهران وصول می‌شود شرکت‌های آنها در استانهای مختلف کشور است چند درصد از 55 درصد سهم خوزستان است؟
شرکت‌هایی مانند روغن اروندان، میادین نفتی یادآوران، و... دفاتر مرکزی آن‌ها در تهران است و این مطلب که منابع مالی این شرکت‌ها در تهران وصول می‌شود صحیح نیست، آنچه ما انتظار داریم این است که فرایند رسیدگی و نظارت مالیاتی این شرکت‌ها در استان شکل بگیرد یعنی پرونده مالیاتی آنها در استان بیاید لذا شاید کمتر از یک درصد از درآمد استان در بیرون از استان توسط برخی از شرکت‌ها وصول ‌شود.

 وزارت نفت در راستای توسعه 32 مخزن نفتی به اعتبار 6.2 میلیارد دلار که از این میزان 4.2 میلیارد دلار مربوط به استان خوزستان است باید 9 درصد ارزش افزوده آن باید به استان برگردد چرا که هم کارفرما و هم محل کار پروژه ها در خوزستان است نظر شما در این مورد چیست؟
ما در قانون ارزش افزوده اصطلاحی داریم که وضع عوارض بر تولید و فرو ش نفت، طبق قانون بر حلقه آخر نفت(فروش) مشمول عوارض ارزش افزوده می‌شود و تولید، استخراج و فرآوری مشمول عوارض نمی‌شود و این در دیوان عدالت اداری مصوب شده است.

هزینه آلایندگی در اختیار کدام دستگاه‌ها قرار می‌گیرد؟
 اگر اثرگذاری استخراج نفت در حوزه شهرستانی صرفاً در یک شهرستان باشد کمیته آلایندگی مربوط به همان شهرستان عوارض آلایندگی را  به نسبت 70 درصد جمعیت شهری و 30 درصد جمعیت روستایی توزیع می‌کند و  اگر درجه آلایندگی بیشتر از دو شهرستان باشد درصد آلایندگی ناشی از صنعت در کمیته آلایندگی استانی مشخص و سهم هر شهرستان مشخص می‌شود.
شرکت‌های نفتی از مجموع 27 شهرستان به  10 تا 14 شهرستان سهم آلایندگی پرداخت می‌کنند.(بر اساس نظر کارشناسان محیط زیست، درجه آلایندگی، و جمعیت شهرستان و.. )
توزیع عوارض آلایندگی به عهده ما است به این صورت که وجوه را از خزانه‌داری کل کشور دریافت و بر اساس درجه آلایندگی بین دهیاری‌ها و شهرداری‌ها توزیع می‌کنیم.

فرمانداران شهرهای فاقد اداره مالیاتی معتقد هستند هزینه‌های آلایندگی به اداره مالیاتی استان واریز می‌شود و عوارضی که به شهرهای ما تعلق می‌گیرد کمتر حد تعیین شده است؟
از میان 27 شهرستان فقط 3 شهرستان اداره مالیاتی ندارند ضمن اینکه فرمانداران اطلاع ندارند هزینه‌های آلایندگی چگونه توزیع می‌شوند، معمولاً رسیدگی به پرونده آلایندگی اعلام و زمانی که قرار است وصول شود به شماره حسابی که در سیستم موجود است واریز می‌شود تا پرونده آلایندگی مختومه شود.

آیا هزینه جمع‌آوری فلرهای نفتی از محل عوارض ارزش افزوده است؟ و چند درصد این عوارض به حساب محیط زیست واریز می‌شود؟
خیر، وزارت نفت با بودجه خود برای جمع‌آوری فلرهای نفتی اقدام می‌کند، در این زمینه پالایشگاه نفت و گاز خلیج فارس جهت جمع‌آوری میعانات گازی در نظر گرفته شده است.
در سال 99 مقرر شد 35 درصد از درآمد حاصل از آلایندگی باید به حساب سازمان حفاظت از محیط زیست واریز شود تا در استان مربوط منابع مالی را صرف محیط زیست کنند.
عوارض ارزش افزوده جهت توسعه فضای سبز، پارکها و...، در اختیار شهرداری‌ها نیز قرار داده می‌شود اما شهرداری این پول را برای حقوق دستمزد استفاده می‌کنند.

صنایع بزرگ به ویژه شرکت‌های نفتی متهم به عدم عمل به مسؤولیت اجتماعی نسبت به جامعه پیرامون خود هستند آیا برای مسؤولیت اجتماعی ردیف اعتباری خاصی تعریف شده؟
 وزارت نفت از مهرماه سال گذشته تا کنون یک ریال در بحث مسؤولیت‌های اجتماعی هزینه نکرده است، در مورد پتروشیمی‌ها، مسؤولیت‌های اجتماعی در قالب عملیات غیرصنعتی به ویژه در شهرهای آبادان و ماهشهر انجام می‌شود، اختصاص اعتبار به مسؤولیت اجتماعی نیاز به لابی و فشار از سوی نمایندگان دارد تا به استان داده شود.

منبع: فارس