به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی"نفت ما "،    نصرت الله سیفی مدیر عامل اسبق شرکت ملی صادرات گاز در کنگره سیاست‌گذاری انرژی اندیشکده امیرکبیر با اشاره به ظرفیت‌های ایران برای تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه گفت: در حال حاضر منابع گازی ایران 38 تریلیون مترمکعب است؛ یعنی ایران 18 درصد از کل گاز دنیا را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ داراست و در این حوزه جایگاه دوم را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در اختیار دارد.
وی گفت: در حال حاضر کشور روسیه بیشترین منابع گازی دنیا را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در اختیار داشته و بعد از آن قطر و ترکمنستان در جایگاه‌های سوم و چهارم قرار دارند که این موضوع نشان می‌دهد که ایران در منطقه‌ای قرار دارد که تمامی منابع گازی دنیا در آنجا متمرکز شده است، در نتیجه می‌توان از این ظرفیت برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه استفاده کرد.
سیفی افزود: یک سوالی که پیش می‌آید این است که آیا وجود منابع گازی زیاد در ایران دلیل کافی برای حضور در بازار صادرات گاز هست؟ زیرا مثلاً کشور قطر مساحت کمتری نسبت به ایران دارد، در نتیجه مصرف داخلی گاز این کشور نیز کمتر است و مازاد گاز برای صادرات برای این کشور وجود دارد، اما ایران با توجه به وسعت زیاد خود مصرف گاز زیادی دارد و در نتیجه مازاد گازی برای صادرات وجود ندارد.
مدیر عامل اسبق شرکت ملی صادرات گاز گفت: در پاسخ به این پرسش باید گفت که مساحت کشور روسیه از ایران بیشتر است و تبعا نیاز این کشور برای ایجاد گرمایش در خانه‌ها و همچنین در صنایع به گاز از ایران بیشتر خواهد بود، ولی می‌بینیم که روسیه بیشترین صادرات را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در حوزه گاز دارد.
وی ادامه داد: در نتیجه این که ما مازادی برای صادرات گاز نداریم، به این دلیل است که مصرف داخلی گاز در ایران نسبت به میانگین جهانی به شدت بالا است و در نتیجه برای این که ما بتوانیم در بازار گاز ایفای نقش کنیم باید بتوانیم سیاست‌های بهینه سازی مصرف گاز در کشور را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ایجاد کنیم.

*می‌توانیم 2.5 برابر روسیه به کشورهای منطقه گاز صادر کنیم
سیفی گفت: هم اکنون میزان تولید گاز در ایران روزانه 650 میلیون مترمکعب است و ایران جایگاه چهارم را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در تولید گاز در دنیا دارد. همچنین کشور ما سومین کشور پرمصرف در حوزه گاز است و شبکه گازی متنوعی در کشور ما ایجاد شده است. در نتیجه اگر برنامه ریزی درستی در حوزه مصرف گاز داخل شود، می‌توان در بازار صادراتی گاز تبدیل به هاب انرژی شد.
مدیر عامل اسبق شرکت ملی صادرات گاز افزود: ما حتی این ظرفیت را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ داریم که در ابعاد صادراتی گاز روسیه نیز گاز صادر کنیم، اما مشکل فعلی ما بی‌برنامگی وزارت نفت در حوزه تجارت گاز است. البته این بی‌برنامگی در دوران‌های گذشته وجود نداشت و اواسط دهه 80 شمسی ما برنامه جامعی را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ برای حضور در بازار منطقه‌ای گاز تدوین کرده بودیم. 
سیفی ادامه داد: این برنامه شامل خرید گاز از کشورهای منطقه، برنامه سوآپ گاز با آذربایجان، ایجاد مخازن ذخیره‌سازی در کشورهای دیگر، مشارکت در تولید گاز در قرارداد شاه دنیز در میدان رهام در دریای شمال با شرکت بریتیش گاز، برنامه ترانزیت گاز از ترکمنستان به آب‌های خلیج فارس، برنامه انتقال و تبدیل گاز به LNG به عمان، برنامه تهاتر گاز و برق با ارمنستان، و قراردادهای فروش و صادرات گاز می‌شود.
وی تاکید کرد: در آن دوران ما به اندازه 1060 میلیون مترمکعب گاز در روز قرارداد تجارت گاز در حال مذاکره داشتیم تا بتوانیم با استفاده از این قراردادها صادراتمان را به 500 میلیون مترمکعب در روز برسانیم. توجه داشته باشید که کل خرید اروپا از روسیه 200 میلیون مترمکعب در روز است و ما می‌توانستیم 2.5 برابر این رقم را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ صادرات گاز داشته باشیم. برنامه صادراتی گاز ما نیز فقط منحصر به کشورهای اطراف نبود.
سیفی گفت: در حال حاضر به دلیل بی‌برنامگی وزارت نفت وضعیت ما در بازار صادراتی گاز به شدت تضعیف شده است. ما هم اکنون نزدیک به 30 میلیون مترمکعب در روز به ترکیه گاز صادر می‌کنیم و 60 میلیون مترمکعب نیز به عراق صادرات داریم که این قرارداد صادرات گاز به عراق عمر کوتاهی دارد، زیرا عراق به زودی به تولیدکننده گاز تبدیل خواهد شد و احتمالا این قرارداد لغو می‌شود.

*بازخوانی برنامه ایران برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه
مدیر عامل اسبق شرکت ملی صادرات گاز گفت: در حال حاضر سهم صادرات گاز ما اندک است و با وجود این که 18 درصد از کل گاز دنیا را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در اختیار داریم، زیر 2 درصد در تجارت جهانی گاز سهم داریم. در حوزه تجارت گاز ما برنامه داشتیم ولی متاسفانه بی‌برنامه شدیم.
سیفی افزود: ما برنامه خرید گاز از ترکمنستان را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ داشتیم که حدود 24 میلیون متر مکعب در روز بود و حتی درخواست داده بودیم که 30 میلیون مترمکعب دیگر نیز از این کشور خریداری شود. در قرارداد ترکمنستان مشکلاتی در جابجایی پول وجود داشت که این موضوع نیز می‌توانست با هماهنگی‌های بین دستگاه دیپلماسی و انرژی کشور حل شود.
وی ادامه داد: ما برنامه سوآپ گاز ترکمنستان به ترکیه را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ از طریق ایران داشتیم، البته در چارچوب این قرارداد قرار بود ترکیه هم اجازه دهد که گاز ایران به اروپا صادر شود. همچنین برای ذخیره سازی 2BCM گاز در کشور آذربایجان در حال مذاکره بودیم. در میدان شاه دنیز ما 10 درصد سهم داشتیم که البته این میزان در ابتدا بیشتر بود ولی با فشارهای آمریکا به 10 درصد رسید.
سیفی گفت: در آن دوران ایران با شرکت فرانسوی GAS TO FRANCE یک شرکت مشترک در پاریس ثبت کرده بود تا بدین صورت در فرانسه به خرده فروشی گاز بپردازیم. همچنین تفاهم‌نامه‌ای هم با اتحادیه کارگری در آلمان برای پوشش 4 میلیون مشترک منعقد شده بود که حضور در این بازار نیز به صورت خرده فروشی بود.
مدیر عامل اسبق شرکت ملی صادرات گاز گفت: ما با هلدینگ الغریر امارات، شرکت مشترک تاسیس کرده بودیم؛ یعنی شرکت ملی صادرات گاز ایران و شرکت پتروایران و شرکت الغریر قرار بود یک کنسرسیوم را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در امارات برای خرده فروشی گاز ایران تشکیل دهند که این شرکت تاسیس شد و پیگیری این کار در ادامه انجام نشد. همچنین ما برای ترانزیت گاز ترکمنستان به امارات نیز برنامه ریزی‌هایی انجام داده بودیم.
وی اشاره کرد:‌طبق برنامه ریزی‌هایی که انجام شده بود قرار بود سبد فروش گاز ایران متنوع شود و قرارداد صادرات 30 میلیون مترمکعب گاز در روز به پاکستان و 30 میلیون مترمکعب به هند در حال پیگیری بود که البته این رقم در ابتدا 90 میلیون مترمکعب برای هند و 60 میلیون مترمکعب برای پاکستان بود، ولی این قرارداد در سال‌های آتی پیگیری نشد.
سیفی اظهار داشت: همچنین مذاکراتی با کشور عمان برای احداث خط لوله و صادرات 50 میلیون مترمکعب گاز در حال انجام بود. ما یک تفاهم‌نامه با بحرین امضا کرده بودیم تا بتوانیم برای تأمین گاز کارخانه‌های آلومینیوم این کشور 25 میلیون مترمکعب گاز به این کشور صادر کنیم.
مدیر عامل اسبق شرکت ملی صادرات گاز افزود: همچنین صادرات گاز به کویت را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ از طریق خط لوله دریایی دنبال می‌کردیم و حتی مطالعات دقیق این قضیه را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ نیز انجام داده بودیم. در نتیجه با توجه به اقداماتی که اشاره شد، در آن دوران ایران یک برنامه جامع برای تبدیل شدن به هاب انرژی را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ دنبال می‌کرد. ما در نظر داشتیم تا از طریق خط لوله ناواکو صادرات گازمان را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به کشور اتریش را در قلب اروپا گسترش دهیم. یعنی از طریق این خط لوله گاز ایران از مسیر کشورهای ترکیه، رومانی، بلغارستان و مجارستان به اتریش می‌رسید.

*وزارت نفت بازار صادرات گاز را به رقبا باخته است 
وی گفت: ما در دهه 80 مطالعات گسترده‌ای با استفاده از مشاورین بین المللی مثل شرکت وود مکنزی انجام دادیم و برنامه جامعی را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در حوزه صادرات مصرف گاز تدوین کردیم. بر اساس این برنامه موارد مصرف گاز در ایران به 4 بخش تقسیم می‌شد: 1- مصرف داخلی، 2- تزریق به میادین نفت برای افزایش برداشت، 3- صادرات گاز و 4- مصرف گاز به عنوان خوراک پتروشیمی که سهم هر یک از این 4 حوزه از منابع تولیدی گاز کشور نیز مشخص شده بود.
سیفی گفت: متأسفانه بعد از اعمال تحریم‌های آمریکا ما طرح مقابله مناسبی تدوین نکرده بودیم. برای مثال در یکی از قطعنامه‌های سازمان ملل، ایران از حضور در بازارهای گازی دور از منطقه و استفاده از فناوری LNG محروم شده بود، ولی ما حتی برای صادرات گاز از مسیر خط لوله نیز برنامه‌ای نداشتیم، همچنین اقدامات ما برای مقابله با بحث تحریم‌ها در بحث صادرات گاز کافی نبود.
مدیر عامل اسبق شرکت ملی صادرات گاز گفت: یک انتقاد اصلی این است که چرا با وجود تحریم‌های آمریکا، وزارت نفت به عنوان متولی اصلی صادرات گاز با 10 کشور همسایه برای صادرات گاز مذاکره نکرد؟ آیا ما با کشور پاکستان برای صادرات گاز مذاکره کردیم؟ لذا این موضوع نشان می‌دهد که بعد از اعمال تحریم‌ها ما حتی نتوانستیم کشورهای همسایه‌مان را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ نیز با خود همراه کنیم که این نشان از بی‌برنامگی وزارت نفت  دارد.
وی اظهار داشت: در حال حاضر با توجه به دسترسی‌هایی که ایجاد شده حتی بحث LNG را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌توان پیگیری کرد. لازمه احیای بازار گاز منطقه‌ای برای ایران وجود برنامه‌ای جامع در حوزه صادرات گاز است و با بی برنامگی فعلی نمی‌توان اقدام موثری در این بازار انجام داد. وزارت نفت بازار گاز را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در چندین سال گذشته به رقبا باخته‌ است، اما باید توجه داشته باشیم که بازار گاز یک چیز دینامیک است و فرصت‌های جدیدی هر چند محدود برای ما خلق خواهد شد که لازمه استفاده از این فرصت‌ها برنامه ریزی و توجه وزارت نفت به بازار صادراتی گاز است.
 

منبع: فارس