با تحریم نفت ایران صدای واردات کالاهای بی‌کیفیت از کشورهای مختلف به گوش می‌رسد. البته سیستم برورکراسی و چرخه قدرت نیز در واردات این کالاها بی‌تاثیر نیست. چین و هند از جمله کشورهایی هستند که حین تحریم، برای صادرات کالاهای بی‌کیفیت به ایران دندان تیز می‌کنند.

در این راستا محمود جامساز، اقتصاددان، ضمن گفت‌‎وگو با خبرنگار  آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما" دلیل واردات این کالاهای بی‌کیفیت را در مدیریت داخلی ارزیابی می‌‎کند. او هم‌صدا شدن مردم برای ممانعت از واردات کالاهای بی‌کیفیت را امری مطلوب می‎داند و می‎گوید: "تحریم مردمی در خصوص کالاهای بی‌کیفیت، حرکت درستی است. تحریم از سوی مردم یعنی اینکه مردم یک اتحاد نانوشته‌ای با همدیگر می‌یابند که با افزایش گرانی مقابله کنند. این مقابله با افزایش گرانی شامل هر نوع کالایی است."
 
جامساز گفت: سال‌ها است که در زمینه واردات با مشکل ماهیتی روبرو هستیم. حتی در زمان آقای احمدی نژاد که درآمد نفتی ما بسیار بالا بود، بجای اینکه درآمد حاصله از فروش نفت منجر به شکوفایی صنعت و رشد اقتصادی شود، این درآمد صرف واردات از چین، هند و همچنین واردات کالاهای بنجل و ارزان قیمت شد. اینگونه هم توان تولید داخل نابود شد و هم معیشت و سلامت مردم تحت تاثیر قرار گرفت.

وی ادامه داد: ما در امر واردات کوتاهی کردیم. هدف اصلی از واردات باید واردات کالاهای با کیفیتی باشد که در ایران تولید نمی‌شوند؛ این در حالی است که کالاهای تولید داخل از کالاهای چینی و هندی بهتر هستند. با چنین سیاستی بود که صنعت کفش نابود شد. قبل از انقلاب تولیدات صنعت کفش ایران به تمام دنیا صادر می‌شد. کفش ملی بازارهای اروپا و روسیه را تسخیر کرده بود. اما اکنون به ندرت کفش‌های تولیدی ایران را می‌بینیم. در حال حاضر تولید کفش داخلی به گونه ای نیست که پاسخگوی نیاز مردم باشد.

او تصریح کرد: در خصوص فروش نفت نباید خودمان را بدون هیچ قید و شرطی در اختیار خریداران قرار دهیم. ما به چین، ژاپن، هند و چند کشور دیگر نفت می‌فروختیم که در نهایت آمریکا خرید نفت ایران را تحریم کرد و مانع از فروش نفت ایران به این کشورها شد. بر اساس گزارشات حتی عراق که ادعای دوستی با ایران دارد، نفت ایران را نمی‌خرد. بر طبق همین گزارشات ایران زیر 500 هزار بشکه نفت صادر می‌کند. اگر این خبر صحت داشته باشد، با توجه به اینکه بخش مهمی از منابع مالی کشور ما به نفت وابسته است، این وابستگی به نفت و کاهش صادرات آن، بر دریافت مالیات نیز تاثیر خواهد داشت. در نهایت درآمد دولت اینگونه کاهش می‌یابد. تولید ناخالص نیز کاهش می‌یابد؛ اینگونه دولت با کمبود منابع ارزی و ریالی مواجه می‌شود. لذا ما باید قدر منابع و ثروت خودمان را بیشتر بدانیم.

او ادامه داد: اگر قرار باشد نفت را صادر کنیم و ضمن فروش، تخفیف هم بدهیم و اگر قرار باشد اعلام کنیم زمان بازپرداخت پول نفت را بیشتر می‌کنیم، این مساله ممکن است مشوقی برای طرف مقابل ما شود. در این میان مساله اساسی این است که دلارهای نفتی چگونه به دست ما می‌رسند؟ آیا به صورت گذشته و ضمن تحریم‌ها که ایران مملو از کالاهای چینی و هندی شده بود، باز هم می‌خواهیم همین تصمیم را تکرار کنیم؟

این اقتصاددان افزود: باید عقلانیت را در دیپلماسی به کار اندازیم و یک دیپلماسی مطلوب با کشورهای بزرگ جهان که اعتبار بین المللی دارند، مطرح کنیم. چین، ژاپن، کره و برخی از کشورهای اروپایی از این قبیل هستند. آنها به عنوان میانجی اگر بتوانند وارد این مخمصه شوند، امکان دارد مقداری از تحریم‌های آمریکا کمتر شود. این به نوبه خود در بحث فروش نفت و دریافت پول آن و واردات کالای مناسب موثر خواهد بود. با توجه به فعالیت‌ها و رفت و آمدهای دیپلماتیک ایران باید گفت که مساله تنش ایران و آمریکا در مسیر دیپلماسی قرار گرفته است. اصولا یکی از اهداف دیپلماسی گسیل دادن روابط تجاری و بازرگانی با دیگر کشورها است. اصولا کشورها بایستی بر اساس منافع ملی خودشان و با هدف تراز تجاری مثبت با کشورهای دیگر کار تجاری انجام دهند و تکنولوژی وارد و یا صادر کنند. ما باید با کشورهای دیگر دنیا مراودات صحیح تجاری داشته باشیم.

وی در خصوص واردات اجناس بی‌کیفیت از کشورهایی همچون چین و هند گفت: کالاهای نامرغوب به هیچ وجه نباید وارد کشور شود. اگر این کالاها خوراکی باشند، مشخصا به زیان سلامت مردم خواهد بود. یکی از وظایف دولت حفظ نظام سلامت کشور است. اگر مواد اولیه و یا کالاهای نیمه ساخته کم کیفیت وارد کشور شود، به علت نامرغوبی، زودتر مستهلک می‌شوند. لذا مجبور می‌شویم مجددا کالا وارد کنیم که این باعث افزایش هزینه‌ها خواهد شد. بدینصورت در بلند مدت دچار زیان خواهیم شد. هم نفت را از دست داده‌ایم هم کالای نامرغوب وارد کرده ایم.

جامساز ابراز داشت: اکنون 22 میلیارد دلار از پول نفت ایران بلا تکلیف است. بهتر است که این درآمد نفتی همینگونه بماند تا صرف واردات کالاهای بی‌کیفیت شود. البته باید تلاش کرد تا این درآمد را در جایی سرمایه‌گذاری کنیم. به اعتقاد من تحریم را نباید با تحریم جواب داد. ما بایستی به جای تحریم کالاهای دیگران، سعی کنیم بهترین کالا را از آنها دریافت کنیم. کالای کم کیفیت از این کشورها نباید وارد کشور شود. اگر قرار است این کشورها به ما کالای با کیفیت ندهند، لزومی ندارد که ما هم به آنها نفت بدهیم. باید سعی شود از طریق عقلانیت و دیپلماسی بهترین کالا را در مقابل نفت صادراتی دریافت کنیم.

او با اشاره به دلیل واردات کالاهای بی‌کیفیت چینی و هندی به کشور گفت: وارد شدن کالای بی‌کیفتی چینی و هندی به ایران به خاطر ضعف ما است. وقتی ما تحریم می‌شویم دیگر نمی‌توانیم با کشوری مبادلات مالی داشته باشیم. اینگونه منابع ارزی ما کم می‌شود؛ ضمن کاهش منابع ارزی نمی‌توانیم کالاهای مرغوب وارد کشور کنیم. اینگونه تولید کاهش می‌یابد. لذا ناچاریم مازاد تقاضا را به گونه‌ای تامین کنیم؛ پس سراغ کالاهای چینی، هندی و ترکی بی‌کیفیت می‌رویم. اگر ما سفت و سخت به آنها بگوییم که جنس بی‌کیفیت نمی‌خواهیم، آنها درب کشورشان را به روی ما نمی‌بندند. آنها تاجرند و با اصرار ما کالای بهتری را به به ما تحویل خواهند داد.

وی افزود: واردات کالای بی‌کیفیت به فساد بروکراسی در دستگاه‌های خاص قدرت نیز باز می‌گردد. آنها کالاهای بی‌کیفیت را وارد می‌کنند و با قیمت گران می‌فروشند. این بلبشوی تحریم، به نفع کسانی است که در ارتباط با قدرت و ثروت هستند؛ میز چین‌های تحریم این‌ها هستند نه مردم. اگر کفش یا پوشاک یا مواد اولیه غیر مرغوب وارد ایران شود، نهایتا مردم مصرف می‌کنند و زیان می‌بینند. پول آن نیز به جیب افرادی خواهد رفت که انباشت ثروت کرده‌اند و هر آن می‌توانند در بازارهای کشور اخلال ایجاد کنند.

 وی در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نیست مردم خودشان دست به تحریم این کالاهای بی‌کیفیت وارداتی بزنند، گفت: متاسفانه مردم ما فرهنگ تخریب شده‌ای دارند. زمانی در آلمان قیمت شیر را دو برابر کردند. شیر را درب هر منزلی می‌گذاشتند و صاحب خانه شیر را بر می‌داشت و بعدا حساب و کتاب می‌کردند. وقتی قیمت دو برابر شد، هیچ خانواده‌ای از شیر استفاده نکرد. وقتی کارخانه‌ها با خطر فاسد شدن شیرها مواجه شدند، مجبور شدند قیمت‌ها را مجدد کاهش بدهند. اما  در ایران همینکه اعلام می‌شود جنسی گران خواهد شد، مردم هجوم می‌آورند. برای مقابله با کالاهای وارداتی بی‌کیفیت باید این فرهنگ اصلاح گردد. تحریم مردمی در خصوص کالاهای بی‌کیفیت، حرکت درستی است. تحریم از سوی مردم یعنی اینکه مردم یک اتحاد نانوشته‌ای با همدیگر می‌یابند که با افزایش گرانی مقابله کنند. این مقابله با افزایش گرانی شامل هر نوع کالایی است.