روز پنجشنبه، ۱۸/۰۶/۱۳۹۵، جناب آقای دکتر صالحی، رئیس محترم سازمان انرژی اتمی، در یک ارائه تلویزیونی، اعلام نمودند که در تاریخ ۲۰ شهریور قرارداد ساخت ۲ کارخانه برق اتمی در بوشهر با کشور روسیه امضا خواهد شد. این کارخانجات، هر یک با ظرفیت ۱۰۰۰ مگاوات بوده و این قرارداد کلاً به ارزش ۱۰ میلیارد دلار می­ باشد.این اتفاق در روز دوشنبه، 20 شهریور افتاد و خبر آن نیز در صدا و سیما و سایر رسانه­ ها اعلام گردید.

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ،متعاقب آن، در تاریخ 22/06/1395، رسانه­ ها از قول جناب آقای دکتر صالحی نقل کردند که ظرف 5 سال یک نیروگاه هسته ­ای 360 مگاواتی توسط یک کنسرسیوم سویسی-سوئدی در دارخوین تأسیس خواهد شد. البته لازم به ذکر است که در سال 1386 توسط معاون وقتِ سازمان انرژی اتمی ایران، جناب آقای فیاض ­بخش، اعلام شده بود که یک نیروگاه هسته ­ای 360 مگاواتی در سال 1395 در دارخوین شروع به کار خواهد نمود! که ظاهراً به دلیل تحریم­ها این کار تا به امروز محقق نگردیده و گذشت زمان منجر به تغییر در تکنولوژی نیروگاه، به گفته دکتر صالحی، گردید. البته سؤالی که به دنبال این بحث به طور طبیعی به ذهن انسان می­رسد این است که اگر قرار است که تکنولوژی نیروگاه­ دارخوین یک تکنولوژی پیشرفت ه­ای باشد، پس چرا برای بوشهر از تکنولوژی احتمالاً قدیمی تر استفاده شده؟ از سال­ها قبل، تفکر در زمینه استفاده از انرژی هسته ­ای که سال­های زیادی است ذهن ما ایرانی­ ها را به خود مشغول داشته، باعث شد که من به این نتیجه برسم که اصولاً دنیا، به خصوص قدرت­ های بزرگ، با سرمایه­ گذاری سنگین روی انرژی هسته ­ای، دچار اشتباهی استراتژیک گردیدند. پُر واضح است که این حرکت که از دهه 1940 میلادی شروع شد و تا کنون نیز ادامه دارد، هدفی دیگر، بسیار مهمتر از تولید انرژی را دنبال می­کرده و می­کند، یعنی تولید بمب اتمی. مطمئن نیستم، ولی شاید فعالیت­ها ی اولیه صرفاً روی ساخت بمب متمرکز بوده و نه تولید برق. آن­ها بمب ها خود را ساختند و دو عدد از آن­ها را نیز در جنگ جهانی دوم به­کار بردند، همان­طوری که همه ما به خوبی می­دانیم! لذا شاید بتوان گفت که انرژی اتمی، علاوه بر کاربردهائی که به خودی خود دارد، به عنوان پوششی جهت انحراف اذهان از فعالیت­های مربوط به ساخت بمب می­ باشد، حتی برای آن­هائی که به طور علنی بمب ساخته­ و به سبب داشتن آن به خود می­بالند! من قوباً معتقدم که اگر حتی یک بخش کوچکی از پولی که از دهه 1940 تا به حال صرف فعالیت­های مختلف مربوط به انرژی هسته­ ای، از قبیل تحقیق و توسعه، گردید، صرف تحقیقات روی انرژی پاک گردیده بود، بشر امروز در یک موقعیت بسیار پیشرفته­تری در زمینه این قبیل انرژی ­ها، از جمله انرژی خورشیدی بود. علی­رغم همه این کوتاهی­ ها، به نظر می­رسد که فوتووُلتِیک و سایر روش­های تولید انرژی خورشیدی، اگر امروز هم چندان اقتصادی نباشد، آنچنان به سرعت در حال توسعه هستند که به احتمال قریب به یقین ظرف 5 سال آینده کاملاً مقرون به صرفه خواهد بود. به خصوص در کشور ما که از عرض جغرافیائی شهر قم به پائین (جنوب) از 365 روز سال، 400 روز آن آفتابی است، این امر می­تواند معنی و ابعاد دیگری داشته باشد. به علاوه، علی­رغم تمامی ادعاهای مطرح شده در مورد پاک بودن انرژی هسته ­ای، بر بسیاری از ما پوشیده نیست که این انرژی به هیچ وجه پاک نبوده و مسأله نگهداری زباله­ های باقی مانده از سوخت و نشت رادیواکتیو از آن­ها مسأله­ای بسیار جدی بوده و البته این موضوع سوای از نشت و انتشار (تابش) رادیواکتیو در محیط نیروگاه می­باشد که اصولاً امری اجتناب­ ناپذیر است. با توجه به جمیع جوانب، به نظر می­آید که اگر کشوری به دنبال بمب اتمی نباشد، که حداقل در مورد کشور ما این امر به صورت بسیار جدی به جهان ثابت شده است، و در عین حال از منابع بی­انت هائی از نفت و گاز، از یک طرف، و انرژی خورشیدی، از طرف دیگر، برخوردار است، هدایت منابع مالی کشور به طرف انرژی هسته­ای توجیه چندان منطقی نداشته و زمینه­ های بهتری برای هزینه کردن این منابع موجود می­ باشد. اندرباب توجیه استفاده از انرژی خورشیدی، همین بس که که در کشوری مثل انگلستان که بندرت از هوای آفتابی برخوردار است، طی سال­های اخیر پنل­ های خورشیدی مثل قارچ بر روی شیروانی­ خانه­ ها در حال سبز شدن بوده ­اند. در مورد دستگاه­های مبدّل الکتریسیته این پنل­ ها که وظیفه تبدیل جریان مستقیم به متناوب را به عهده دارند، نکته جالب این است که سیستم­ های کنترلی نصب شده بر روی این دستگاه­ها قادر به تزریق الکتریسیته تولیدی مازاد بر مصرف واحد ساختمانی به شبکه برق منطقه بوده و البته در زمان نبود یا کمبود نور آفتاب، برق واحد ساختمانی را از شبکه منطق ه­ای تأمین می­نماید. در این میان، کنتور این دستگاه حساب هر دو بخش را داشته و در نهایت، در پایان هر دوره زمانی، یا صاحب واحد از اداره برق طلبکار می­ شود یا به آن بدهکار. بدیهی است که در کشوری مثل ایران، در صورت بالا نبودن مصرف برق هر واحد ساختمانی، چه بسا در بسیاری از موارد صاحبان واحدها از اداره برق طلبکار شوند و یا حداقل با قبض­های بسیار متعادل­ تری روبرو گردند. در مورد صرفه­ جوئی در سوخت فسیلی حاصل از به کارگیری دو نیروگاه هسته ­ای جدید در بوشهر که قرار است 10 سال بعد وارد شبکه برق کشور شوند، لازم به ذکر است که رقم ذکر شده 22 میلیون بشکه نفت در سال که توسط دکتر صالحی اعلام گردید، صرفاً چیزی در حد تولید 4 روز نفت کشور با سطح تولید فعلی می­باشد که اصولاً عدد چندان وسوسه کننده­ای جهت توجیه سرمایه­ گذاری 10 میلیارد دلاری جهت این 2 نیروگاه نمی­ باشد. ضمن این که تجربه نشان داده که معمولاً اعداد و ارقام اولیه پیش­بینی شده جهت بسیاری از قراردادها، تا به بهره ­برداری رسیدن پروژه، حتی تا دو برابر رقم اولیه هم افزایش می­ یابند! آفتاب آمد دلیل آفتاب در توجیه خطر نشت اشعه رادیواکتیو در کلیه تأسیسات هسته­ای، اگر فاجعه نیروگاه چرنوبیل اوکراین در سال 1986 را به علت ناشی شدن از خطای انسانی و به فرض منضبط بودن کادر ایرانی، تکرار شدنی نپنداریم، حداقل اتفاق اخیرتر، رخ داده در نیروگاه فوکوشیمای ژاپن در سال 2011 را باید با دقت و موشکافی بیشتری مورد توجه قرار داد. لازم به ذکر است که علی­رغم توان علمی بسیار بالای ژاپنی­ ها در طراحی سازه­ ها در مقابل زلزله، و دقت بسیار زیاد آن­ها در ساخت ابنیه، به خصوص نیروگاه­ های هسته­ای، این نیروگاه در جریان سونامی ناشی از زلزله 9 ریشتری توهوکو متحمل خسارات زیادی گردید که در اثر آن به میزان بسیار زیادی تابش اشعه رادیواکتیو صورت پذیرفت. ناگفته نماند که قرار گرفتن در معرض اشعه، حتی با دُز کم، عواقب بسیار مخربی بر روی سلامتی دریافت کنندگان اشعه دارد. فهرست بیماری­های ناشی از دریافت اشعه، فهرستی است بسیار بلندبالا که در راس آن عوارضی است همچون سرطان خون (لوکیمیا)، انواع سرطان، آسیب­های ژنتیکی، جهش ژنی (موتاسیون)، آسیب به DNA، آسیب به مغز استخوان (مرگ مغز استخوان) و نتیجتاً عدم ساخت سلول­های خونی (گلبول­های خونی)، عقیم شدن دائمی، و ... مقایسه هزینه­ ها در پاسخ به کسانی که تولید برق اتمی را به تولید الکتریسیته از نور خورشید ترجیح می­دهند، باید گفت که در جائی که پیش­ بینی­ های به عمل آمده برای کشورهای مختلف قدری متفاوت است، ولی مثلاً در مورد کشور ایالات متحده امریکا، پیش­ بینی انجام شده در سال جاری برای سال 2022 حاکی از افت شدید قیمت الکتریسیته تولیدی از سلول­های خورشیدی می­ باشد، که این امر در مورد هیچیک از روش­های دیگر تولید انرژی، اتمی و غیراتمی، صادق نیست. شایان ذکر است که رتبه بعدی در این لیستِ مقایسه­ای مربوط به انرژی باد می­باشد. این در حالی است که کاهش قیمت برق تولیدی از نیروگاه­های هسته ­ای ظرف 6 سال آینده، چندان قابل توجه نمی­ باشد. از طرفی، نگاهی به گذشته نشان می­دهد که هزینه تولید یک وات توان از سلول ­های خورشیدی از 76 دلار در سال 1977 به 30 سنت در سال 2015 کاهش یافته است، یعنی یک کاهش تقریباً 25000 درصدی. ضمن اینکه با گذشت زمان، سرعت این کاهش قیمت رو به افزایش است. *عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف