نگاهی به صنعت تولید روانکار

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، دو اختراع بزرگ بشر، آتش و چرخ بوده است که هر کدام تحولی بزرگ محسوب می شوند و این دو در کنارهم با تغییرات چشمگیر در خدمت مصرف، با استفاده از هوش و کوشش مخترعین، امروزه به نوعی در قالب موتور و خودرو به خدمت عموم گرفته شده اند . اختراع چرخ به حالت دایره ای، جزء یکی از بزرگترین و مهم ترین شاهکارهای بشر بوده است که حرکت را متحول کرده است و رسیدن به سرعت و دقت بالاتر، عوامل بازدارنده ای همچون اصطکاک و خوردگی و استهلاک را مهمتر نمایان می نموده، که بعضا با استفاده از چربیهای حیوانی، روانکاری به روش ابتدایی تجربه شده است . صنعت خودرو سازی، مرهون طراحان موتور سازی است که با ابداعات خود در تولید قدرت و سرعت بالاتر و مصرف کمتر انرژی، همیشه راهگشای دست یافتن رویاهای سیری ناپذیر بشر بوده اند . فرمولاسیون سیالات درون این موتورها، همانند (روغن موتور) جز لاینفک عناصر موفقیت این طراحی ها قلمداد خواهند شد لاجرم تکنیک تولید روغن موتور، منطبق بر نیاز و حساسیت استانداردهای مکانیکی، پا به پای صنعت موتورسازی، در حال به روز شدن می باشد . تولید روغن موتور در نگاه غیر حرفه ای، اختلاط چند ماده با درصدهای مشخص در یک مخزن (میکسر ) تلقی می گردد ولی واقعیت این صنعت رو به رشد، پیچیده تر است . اصلاح استانداردهای قدیمی در جهت نیاز، با تدوین استانداردهای نوین و مناسب برای کاهش اصطکاک و خوردگی و بهینه سازی مصرف سوخت موتورهای جدید، فرمولاسیون و مواد اولیه ممتازی را طلب می کنند. مواد اولیه، نقش بسیار تعیین کننده ای در تولید روغن موتور داراست که حدود ۸۰ % حجمی هر روغن موتور را روغن پایه تشکیل می دهد . روغن پایه حاصل از پالایش برش نفت خام ( لوب کات ) به تنهایی، خاصیت روانکاری در روغن موتور را تامین نمی کند و مواد افزودنی مختلف، در راستای بهینه سازی فاکتورهای مورد نیاز نقش تعیین کننده ای دارند . روغن موتور تولید شده با روغن پایه روغن پایه معدنی و سنتتیک مرغوب و غنی شدن آن با ادتیوهای تولیدی توسط شرکت های معتبر دنیا همانند شورون – افتون – لوبریزول ((Chevron – Afton – Lubrizol می تواند مرجع مناسبی جهت مقایسه نسبی کیفی محصولات مختلف روغن موتور در استانداردهای واحد تلقی گردد. تکنولوژی تهیه روغن پایه از لوبکات (برش نفتی) بر اساس دستیابی به فاکتورهای برتر شیمیای و فیزیکی محصول، نیز با سرعتی کند تر از صنایع ادتیوسازی روبه رشد بوده است . متاسفانه در حال حاضر، روغن پایه تولیدی پالایشگاههای ایران زمین، در زمره گروه I می باشند که در مقام مقایسه با گروههای II و III و بالاتر، فاصله کیفی قابل توجهی وجود دارد . در این بین روغنهای پایه تصفیه مجدد، حاصل از پالایش روغن موتورهای سوخته مصرفی، نیز به عنوان مواد اولیه بعضی واحد های تولیدی داخلی ایران، دیده می شود که با توجه به کیفیت بسیار پایین، در مقام قیاس قرار نمی گیرد . شاخصه های ملی استاندارد ایران، تعیین کننده مهمی در زمینه فیلتر محصولات بازار مصرف در داخل کشور و حتی صادرات به خارج قلمداد می گردد. چرا که حداقل شرط فروش داخل و همچنین صادرات روغن موتور از ایران، دارا بودن علامت استاندارد دیده شده است . با تعمق در این مقوله، به راحتی می توان دریافت که دارا بودن استاندارد مربوط هر سطح کیفی در روغن موتور، عامل لازم و نه کافی برای تولید و توزیع و در نهایت، انتخاب محصول در ایران مرسوم گشته است . آزمونهای تکمیلی و حرفه ای در این خصوص، بسیار گران قیمت بوده و حتی مرجع مناسب آن نیز در دنیا محدود می باشند به گونه ای که شاید عمده مشتریان این صورت حسابهای گران قیمت، تولید کنندگان مواد افزودنی باشند که با دریافت تاییدیه لازم، نسبت به تعیین دوز مصرف و سطح کیفی حاصل از استفاده آن، به بازار فروش مواد افزودنی خود می پردازند . لذا شاید نباید به امکانات محدود آزمایشگاههای استاندارد ملی، خرده گرفت. زیرا که تقریبا عمده بازار مصرف دنیا با دقت کم و بیش نسبت به یکدیگر، به همین روال تنظیم شده و کنترل می گردد. روغن موتورهای تولید شده از روغنهای پایه تصفیه مجدد، عموما دارای سطوح کیفی پایین بوده و امکان تولید کیفیت های روز دنیا با این مواد اولیه وجود ندارد و البته متاسفانه به وفور در سبد کالایی فروشندگان ایرانی دیده می شوند . و اما روغن موتورهای تولید شده با پایه های معدنی گروه I و II و III بیشترین سهم بازار روانکاری را در صنعت خودرو در جهان دارند که بدیهی است نقش تعیین کننده روغنهای پایه سنتتیک P.A.O پلی آلفا اولفین نیز غیر قابل اغماض می باشد . در حال حاضر که روغنهای پایه گروه I نیز در کشورهای در حال توسعه رو به منسوخ شدن می روند. عمده پالایشگاههای مدرن دنیا، از خوراک لوبکات خود، گروهII به بالا تولید می کنند که این تولیدات، علاوه بر بالا بودن شاخص های فیزیکی و شیمیایی مطلوب تر مثل پالایش کاملتر ترکیبات مضر گوگردی و تولید روغن پایه شفاف و بی رنگ، استاندارد های زیست محیطی را دنبال می کنند . حال با بررسی در تولید روغن پایه معدنی گروه I در ایران و مقایسه عادلانه آن با روغنهای پایه تولیدی در عمده پالایشگاههای مطرح دنیا می توان دریافت که بروز کردن تکنولوژی پالایشگاههای قدیمی وطن عزیزمان، نقش بسیار مهمی در جلوگیری از هدر رفتن فرصت تولید محصول قابل رقابت با تولیدکنندگان برتر، ایفا می کنند که قطعا توسط متخصصین و مدیران دلسوز، در حال پیگیری می باشد . استانداردهای زیست محیطی، امروزه، در طراحی و ساخت موتور خودروها، نقشهای مهمی ایفا می کنند تا جایی که نیاز هوای پاک، دستیابی به تکنولوژی هیبرید و خودروهای برقی را، مدیون خود ساخته اند . استفاده از مواد اولیه به روز دنیا و تکمیل خواص آن با مواد افزودنی مناسب و البته اختلاط عنصر صداقت در فرمولاسیون، می تواند روغن موتور با کیفیتی شایسته سلامتی انسان و البته موتور خودروهای دست ساز انسان، داشته باشد. در یک نگاه می توان عمده سهم آلودگی هوای ناشی از سوخت خودروها را، عقب ماندن تکنیک تولید و یا فرهنگ مصرف روانکار مناسب و سیستم فیلتراسیون گازهای آلاینده، برشمرد . روغن موتور مرغوب و با کیفیت، همانند خون که سیال تغذیه و حیات در بدن انسان می باشد، نقش حیاتی در موتور ایفا می نماید که پیش نیاز تکمیل فرآیند رسالت کارکرد آن، اطلاع کامل و صداقت در تولید، فروش و البته انتخاب صحیح در مصرف می باشد . * مدیر فروش و مهندسی محصول خودرویی و صنعتی پترونول