آیا فرانسه، بزرگترین مشتری نفتی ایران در اروپا باقی خواهد ماند؟
اشتراک گذاری :
سهم بازارهای اروپایی از صادرات نفت ایران به ۴۰ درصد و روزانه ۱ میلیون بشکه رسید. فرانسه بزرگترین مشتری نفتی ایران شده است و یک سوم از کل صادرات نفت ایران به اروپا راهی این کشور (شرکت توتال) می شود.
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، بر اساس آمار شرکت بریتیش پترولیوم در گزارش «مرور آماری انرژی جهان»، ایران با دارا بودن 33.5 تریلیون مترمکعب همچنان رتبه نخست ذخایر گازی جهان را داراست. روسیه پس از ایران با ذخایر 32.3 تریلیون مترمکعبی در رتبه دوم و قطر با 24.3 تریلیون مترمکعب در رتبه سوم از این نظر قرارگرفتهاند. همچنین، ایران 9.3 درصد کل ذخایر نفتی اثباتشده جهان را در اختیار دارد و چهارمین مالک بزرگ ذخایر نفتی در جهان محسوب میشود.
باوجوداین ذخایر نفتی، ایرانهمواره به عنوان یکی از مهمترین صادرکنندگان انرژی فسیلی جهان شناخته میشود، مسالهای که تا پیش از برجام و اعمال تحریمها با افت زیادی روبرو شده بود. در پی این تحریمها و کم شدن خرید نفت از ایران به دلیل تلاش کشورهای خریدار برای جایگزین کردن نفت این کشور با نفت دیگر تولیدکنندگان، صادرات نفت ایران در ماه مارس ۲۰۱۲ به زیر ۲ میلیون بشکه در روز رسید.
شرکتهای اروپایی ، پس از توافق برجام خرید محمولههای نفت خام ایران را از سر گرفتند، اروپاییها در دوران تحریم، خرید نفت خام از ایران را به نزدیک صفر رسانده بودند. شرکتهای انگلیسی – هلندی شل، توتال فرانسه، انی ایتالیا و ساراس ایتالیا، هلنیک پترولیوم یونان، رپسول اسپانیا برخی از مشتریان محمولههای نفت خام ایران در اروپا هستند.در همین حال سهم بازارهای اروپایی از صادرات نفت ایران به ۴۰ درصد و روزانه 1 میلیون بشکه رسید. یک مقام رسمی وزارت نفت ایران به بلومبرگ گفته است که عمده صادرات نفت ایران به اسپانیا، یونان و ایتالیا که مشتریان عمده این کشور هستند، نفت سنگین بوده است. به گفته وی، نفت سبک ایران بیشتر به کشورهای اروپای شمال غربی در قالب تکمحموله صادر میشود. این گزارش میافزاید که فرانسه بزرگترین مشتری نفتی ایران شده است و یک سوم از کل صادرات نفت ایران به اروپا راهی این کشور (شرکت توتال) می شود.
با نگاهی به مناسبات نفتی ایران و اتحادیه اروپا، میتوان بهخوبی افت روند فروش نفت ایران به کشورهای اتحادیه اروپا را آنهم در دوران افزایش قیمت نفت مشاهده کرد. تحلیل دادههای ارائهشده، نشان از حذف ایران از بازار نفت اتحادیه اروپا در زمان اوج قیمت نفت و جایگزینی آذربایجان و عراق بهعنوان جایگزینان اصلی نفت ایران را دارد، اما با توجه به وجود پالایشگاههای مبتنی بر مختصات نفت ایران در اروپا، میتوان متوجه تأمین نفت خام ایران از مسیرهای دیگر و غیررسمی حتی در زمان اوج محدودیتها شد.
در میان کشورهای تحریم کننده، دو شرکت نفتی توتال و بریتیش پترولیوم نیز جز شرکتهای تحریم کننده نفت ایران بودند؛ اما پس از برداشته شدن تحریمها ایران در سپتامبر سال 2016 برای نخستین بار از زمانی که با لغو تحریمهای غربی، صادرات نفت به فرانسه را آغاز کرد، به بزرگترین صادرکننده نفت خام به این کشور اروپایی تبدیل شد. صادرات نفت ایران به فرانسه در سپتامبر 2016 به بیش از ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسید و میزان صادرات ایران بالاتر از رقیبانی شامل نیجریه با ۱۸۵ هزار بشکه در روز و روسیه و قزاقستان بود.
درحالیکه صادرات نفت ایران به فرانسه افزایش مییافت، میزان صادرات عربستان به فرانسه به پایینترین میزان صادرات ماهانه از ژانویه سال ۲۰۱۲ به اینسو رسید.
در کنار این قرارداد، یکی از مهمترین قراردادهای نفتی ایران با فرانسه، قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی با حضور شرکت خارجی توتال فرانسه در 12 تیرماه 1396 بود. مشترک بودن این میدان گازی بین ایران و قطر، اهمیت برداشت از این میدان را برای ایران دوچندان کرده است بهویژه آنکه فاز 11 این میدان، مرزیترین فاز پارس جنوبی با قطر است.
ریچارد نفیو، از مقامات سابق وزارت امور خارجه آمریکا درباره این قرارداد نفتی گفت: «قرارداد توتال نشان میدهد که این شرکت بهتنهایی و احتمالاً کل دولت فرانسه آماده تقابل با تصمیم دولت آمریکا در مورد بازگرداندن تحریمها به یک بهانه غیرموجه هستند.»
بنا به آمار و بررسیهای انجامشده در میزان مصرف انرژی در فرانسه و با توجه به سیاستهای نوین اخذشده در این کشور در رابطه با کنترل مصرف انرژی و کاهش وابستگی به سوخت فسیلی، روند نزولی وابستگی این کشور به سوختهای فسیلی قابلمشاهده است. نکته قابلتوجه در این مساله وجود پالایشگاههای مبتنی بر مختصات نفت ایران در فرانسه است که این کشور را ملزم به دریافت فرآوردههای نفتی ایران، چه در دوره تحریم و از راههای غیرمستقیم و چه در دوره پساتحریم و بهصورت مستقیم میکند. بنابر آمارها، نیاز اروپا به نفت ایران در دوران تحریمها، حداقل 250 هزار بشکه در روز بوده است که از مسیرهای غیررسمی و به قیمت پایینتر تأمین میشده است و سایر بازارهای تجاری دیگر ما را نیز تحتالشعاع قرار داده بود.
پس اهمیت انعقاد قراردادهای نفتی از طریق مستقیم با فرانسه امری اجتنابناپذیر است و اصل مراودات تجاری و نفتی با این کشور را نمیبایست مورد انتقاد قرار داد، همانطور که در شرایط حال حاضر و دوران پسا تحریم نیز فرانسه بهعنوان بزرگترین خریدار نفت ایران در اتحادیه اروپا، در جایگاه نخست قرار دارد.
اما نکته قابلتوجه، نوع بستن قرارداد با شرکتهای خارجی برای کسب حداکثر سود برای کشورمان است. ترس از برهم زدن قرار داد توسط کشورهای اروپایی به دنبال تحریمهای امریکا و یا عدم توانایی بر وصول وجوه نقدی حاصل از فروش نفت و مسدود شدن مبالغ هنگفت ما در اروپا و یا دریافت کالا بهجای وجوهات نقدی حاصل از فروش نفت، همه و همه ناشی از عدم توانایی ما برای انعقاد قراردادهای خوب برای کشورمان است.
درواقع باوجود انتقادهای بسیار به قرارداد اخیر شرکت توتال و بدعهدیهای شرکت چینی در به اتمام رساندن پروژه میتوان آن را بهترین گزینه موجود برای بهرهمندی از فاز 11 پارس جنوبی دانست که میبایست در شرایط حاضر پسابرجام از آن در جهت استفاده از این منبع گازی مشترک با قطر استفاده نمود. چراکه فروش گاز بهعنوان تنها فرآورده نفتی مصرفی رو به رشد در فرانسه و نیز سایر کشورها میتواند سود خوبی را به شرط انعقاد قراردادهای خوب و درنظر گرفتن جرائم مطلوب در صورت برهم زدن توافق عاید کشورمان نماید.
درواقع حضور شرکت فرانسوی بزرگی همچون توتال در ایران، تأثیر مضاعفی بر ورود سایر شرکتهای اروپایی به ایران دارد زیرا نشاندهنده امنیت سرمایهگذاری در ایران است و میتواند زمینه را برای انعقاد قراردادهایی سودآور همراه با انتقال تکنولوژی رقم بزند. شایانذکر است که در سطح راهبردی نیز انجام توافقات تجاری با اروپاییان میتواند بر انزوای راهبردی و تجاری که آمریکا با اعمال تحریمها علیه کشورمان منتظر آن است، غلبه کرد.
میثم قدیری/ نفت ما