چرا بوشهر با نفت فقیر مانده؟

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سفر به استان خراسان جنوبی گفته "هیچ استانی با پالایشگاه، فولاد و پتروشیمی رشد نکرده و اگر قرار بود با این امکانات استانی خوشبخت شود استان های خوزستان و بوشهر دچار فقر نبود." این گفته تاییدی است بر انتقادات معمول مردم استان بوشهر مبنی بر عنایت ناچیز صنعت نفت نسبت به توسعه استان. با این حال چگونه است که در برخی استانها یک کارخانه فولاد می تواند آنچه ربیعی خوشبختی می نامد برای مردم آن استان به ارمغان بیاورد اما در استانی مانند بوشهر با حدود سی فاز پالایشگاهی و سی مجتمع پتروشیمی در حال احداث یا به بهره برداری رسیده نقش فعالی توسط صنعت نفت در فرایند توسعه استان شاهد نیستیم؟ چگونه است که در دیگر نقاط کشور شرکت های فولاد می توانند به توسعه آن منطقه کمک نمایند اما در استان بوشهر شرکت های نفتی نه تنها مشارکت ناچیزی در فرایند توسعه دارند بلکه باعث آسیب های جدی به بافت اجتماعی و محیط زیست مناطق پیرامونی نیز شده اند؟ کلید این معما اما در کم توجهی تاریخی صنعت نفت به مسوولیت اجتماعی خود است تا طبق اظهارات وزیر کار آنچه در خوزستان و بوشهر رخ داده سندی روشن بر این مدعا باشد. کم توجهی که با ایجاد فنس ها و حایل های مستحکم و به بهانه حفظ امنیت تاسیسات نفتی و حتی شهرک های مسکونی عملا باعث ایجاد فرسنگ ها فاصله میان صنعت نفت و محیط پیرامون و بی خبری مدیران نفتی از پیامد مخرب فعالیت های خود بر محیط پیرامونی شود. باور به این کم توجهی عمدی چنان است که مصطفی سالاری استاندار دولت یازدهم که خود از خانواده صنعت نفت به جایگاه والی بوشهر برکشیده شد عملا محورهای توسعه استان بوشهر را بر مقولاتی غیر از نفت اعلام کرد چرا که نیک می دانست نمی توان در کوتاه مدت به مشارکت جدی صنعت نفت در فرایند توسعه استان خوشبین بود و از این نمد کلاهی به مردم بوشهر نخواهد رسید. هر چند طی دولت یازدهم بیژن زنگنه رسما پذیرفت که صنعت نفت طی سال های قبل از آن نسبت به مسوولیت اجتماعی خود اهتمام جدی نداشته و عملا رویکردی متفاوت با دوره های قبلی حضورش در راس وزارت نفت در پیش گرفت و برنامه هایی جدی و عملیاتی برای توجه به مطالبات جامعه پیرامونی و برآوردن حداقل نیازهای زیربنایی آنها اجرایی شد، اما جبران سال ها کم توجهی صنعت نفت نسبت به مسوولیت اجتماعی خود در کوتاه مدت قابل جبران نیست و نیازمند دوری از شعارگرایی و خودداری از اجرای برنامه های نمایشی و تبلیغاتی و توجه به مقوله های اساسی مانند بحث بهبود و ارتقای سطح آموزش، اشتغال، بهداشت، عمران و محیط زیست مناطق پیرامونی است. شاید کاشتن چند اصله نهال در روز درختکاری توسط پرسنل صنعت نفت تاثیر چندانی بر کاهش حجم انبوه آلایندگی وارد شده به محیط شهرها و روستاهای پیرامونی نداشته باشد اما باید مدیران ارشد صنعت نفت با جدی گرفتن مشارکت پرسنل در این گونه برنامه ها، به ایجاد باور مشترک بین مردم ساکن اطراف تاسیسات و کارکنان صنعت نفت اهتمام جدی تری داشته باشند. واقعیت آن است که صنعت نفت زمانی می تواند به تعاملی پایدار با محیط پیرامون دست یابد که کارکنان صنعت نفت و مردم ساکن اطراف تاسیسات به باورهایی مشترک برای کاهش آسیب های به وجود آمده و تلاش همزمان برای اقدامات مشترک دست یابند. نکته مهمی که نباید از آن غفلت کرد سهم استان بوشهر از میزبانی صنعت نفت و تحمل آسیب های جدی و عمیق وارده به بافت اجتماعی و فرهنگی و محیط زیست استان است. شاید شرکت های نفتی مدعی باشند متولی پروژه هایی ملی هستند و بالتبع در برابر نهادهای ملی مستقر در پایتخت مسوولیت دارند اما مسوولیت اجتماعی صنعت نفت ایجاب می کند شرکت های نفتی در برابر آسیب های وارده به محیط پیرامونی مسوولیت مستقیم داشته و در برابر مردم استان بوشهر پاسخگو باشند. نکته دیگری که نباید از آن غفلت کرد این است که نحوه مشارکت صنعت نفت در توسعه استان نیازمند بازنگری جدی است. صنعت نفت با مشارکت در پروژه های عمرانی که اغلب دستگاه های دولتی از آن منتفع می شوند مدعی مشارکت در توسعه استان است در حالی که از احداث ساختمان ها و ابنیه دولتی و اجرای برنامه های نمایشی ظاهرا فرهنگی دستاورد قابل توجهی عاید استان نمی شود. در این میان همین حداقل مشارکت صنعت نفت در راهی غیر از تامین منافع مردم هزینه می شود و در عین حال منت مشارکت نفت نیز بر سر مردم استان باقی می ماند. ضروری است مدیریت ارشد استان با بهره گیری از دو دهه تجربه تعامل مستقیم استان و صنعت نفت در منطقه پارس جنوبی تدبیری تازه بیاندیشد تا ضمن افزایش سطح مسوولیت اجتماعی صنعت نفت، کمک های اعطایی نیز در راهی بهینه و موثر در فرایند توسعه استان هزینه شود. به نظر می رسد آنجا که یک کارخانه فولاد می تواند جهشی مستقیم در توسعه محیط پیرامونی خود ایجاد نماید اما در استان بوشهر با ده ها تاسیسات و مجتمع های گوناگون نفتی از شمال تا جنوب استان حتا در همین سطح یک کارخانه فولاد نیز اهتمامی مشاهده نمی شود ریشه در سطح پایین مطالبه گری مردم استان بوشهر داشته باشد که با حجم بالای رسانه های مجازی و مکتوب فعال در استان، مطالبه جدی و قابل تاملی در این رسانه ها نسبت به مسوولیت اجتماعی صنعت نفت مشاهده نمی شود و بدیهی است تا زمانی که مطالبه جدی وجود نداشته باشد سطح مشارکت صنعت نفت در فرایند توسعه استان در همین وضعیت باقی خواهد ماند./ مرجع: خلیج فارس