۰
۹
plusresetminus
تاریخ انتشاردوشنبه ۲۵ دی ۱۳۹۶ - ۱۱:۴۱
کد مطلب : ۷۹۵۲۳

فروش یکپارچه محصولات پتروشیمی راهکاری کارآمد در رفع بخشی از چالش های صنعت پتروشیمی

ساسان طالب نژاد، دکتری مهندسی پلیمر و کارشناس صنعت پتروشیمی
بررسی آمار سرمایه گذاری منتشره در مقیاس جهانی در بخش صنایع هیدروکربوری نشان می دهد تا سال ۲۰۳۰ سرمایه ای بالغ بر ۱.۶ تریلیون دلار در سال در این بخش صرف خواهد شد و از این میزان سرمایه گذاری حدودا ۳۵% به صورت اختصاصی در توسعه صنایع پتروشیمی مصرف خواهد شد. عمده سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی مربوط به آمریکا، چین، هندوستان و خاورمیانه خواهدبود. در خاورمیانه ظرف پنج سال آتی حدود ۶۰ تا ۸۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس با پیشگامی عربستان، کویت و عمان صورت خواهد پذیرفت و تا سال ۲۰۲۱ مجموع ظرفیت های تولیدی در این کشورها از ۱۴۷ میلیون تن فعلی به ۲۰۰ میلیون تن افزایش خواهد یافت.
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، مقدمه: بررسی آمار سرمایه گذاری منتشره در مقیاس جهانی در بخش صنایع هیدروکربوری نشان می دهد تا سال 2030 سرمایه ای بالغ بر 1.6 تریلیون دلار در سال در این بخش صرف خواهد شد و از این میزان سرمایه گذاری حدودا 35% به صورت اختصاصی در توسعه صنایع پتروشیمی مصرف خواهد شد. عمده سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی مربوط به آمریکا، چین، هندوستان و خاورمیانه خواهدبود. در خاورمیانه ظرف پنج سال آتی حدود 60 تا 80 میلیارد دلار سرمایه گذاری در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس با پیشگامی عربستان، کویت و عمان صورت خواهد پذیرفت و تا سال 2021 مجموع ظرفیت های تولیدی در این کشورها از 147 میلیون تن فعلی به 200 میلیون تن افزایش خواهد یافت.   بر اساس برنامه تدوینی شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز انتظار می رود در ایران تا سال 2020 تولید محصولات به 130 میلیون تن و تا سال 2025 به 180 میلیون تن برسد. برای تحقق این مهم برآورد می گردد ایران به بیش از 140 میلیارد دلار سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی نیاز داشته باشد. تمام این آمار و ارقام فشردگی رقابت فروش محصولات در صنعت پتروشیمی بویژه در آینده نزدیک را به وضوح نشان می دهد. رقابت تنگاتنگ و پیچیده در کنار دیگر چالش های صنعت پتروشیمی ایران سبب می شود لزوم  تبیین یک نقشه راه مشخص و مطمئن جهت این صنعت احساس شود. گرچه این صنعت در ایران مزیت های غیر قابل انکاری نظیر دسترسی به خوراک، هزینه نسبتا پایین پرسنلی، جمعیت به عنوان یک خود مصرف کننده یا SELF CONSUMER ، دسترسی به آبهای آزاد، موقعیت مکانی و دسترسی به کشورهای همسایه مصرف کننده و پتانسیل توسعه صنایع پایین را داراست، همچنان اسیر چالش های عمده ای است که برخی از این چالش ها کاملا رنگ و بوی تهدید به خود گرفته است. یکی از راهکارهای رفع بخشی از چالش های صنعت پتروشیمی ایران ایجاد سامانه های یک پارچه فروش محصولات پتروشیمی است که می تواند در صورت اجرای هدفمند و برنامه ریزی شده ارزش افزوده در خوری در حوزه کسب و کار صنعت پتروشیمی ایجاد نماید. چالش های صنعت پتروشیمی ایران: چالش های صنعت پتروشیمی ایران را می توان به دو بخش چالش های تحمیلی از محیط بیرونی و تحمیلی از محیط درونی طبقه بندی نمود. چالش های عمده تحمیلی از محیط برونی را می توان نبود سرمایه گذار خارجی قوی به دلیل بالا بودن ریسک تجارت و سرمایه گذاری در ایران و تهدیدات مطلوبیت روش سرمایه گذاری فاینانس به جای روش های سرمایه گذاری مشترک و بیع متقابل توسط سرمایه گذاران خارجی،  غالب شدن استراتژی رهبری کاهش هزینه ها یا LOW COST LEADERSHIP بر استراتژی رهبری محصول یا PRODUCT LEADERSHIP در مقیاس جهانی ودر نتیجه نزول قیمت  کلی محصولات و افت حاشیه سود تولید، حرکت بازارهای اصلی که از متقاضیان اصلی محصولات این صنعت هستند نظیر چین به سمت خود کفایی، افزایش یافتن ظرفیت تولید محصولات پتروشمیایی آمریکا در اثر سرمایه گذاری در نفت و گاز شیل و امکان لجستیک سریع و ارزان خوراک و محصولات میانی به کمک تعریض کانال پاناما به اقصی نقاط جهان، قدیمی بودن فناوری و خطوط تولید به واسطه تحریم های تکنولوژیکی و تجهیزاتی، جنگ اقتصادی از طریق هجوم رقبای منطقه ای و آمریکا به بازارهای صادراتی ایران با راهبرد دامپینگ محصول و حذف محصولات پتروشیمی ایران از این بازارها دانست. چالش های تحمیلی از محیط درونی در بخش های سرمایه گذاری، محیط زیست، خام فروشی و عدم مدیریت زنجیره ارزش، و لجستیک و زنجیره تامین، مدیریت بازاریابی و فروش، سیاست گذاری های حاکمیتی و دانش فنی مهندسی و فناوری دانست.  در بخش سرمایه گذاری با کاهش صرفه اقتصادی و عدم مطلوبیت سرمایه گذاری از نگاه سرمایه گذاران خارجی در اثر مکانیزم قیمت گذاری خوراک گران به صورت کلی و همچنین کمبود خوراک دریافتی برخی مجتمع‌های پتروشیمی و همچنین ضعف ساختارهای مالی کشور برای تشویق سرمایه گذاران داخلی و خصوصا خارجی ومواجه هستیم. در مورد محیط زیست با ایجاد واحد های پتروشیمی در مناطق مرکزی کشور یا بیابان محوری به جای ساحل محوری  و تشدید پدیده کم آبی در این مناطق، آلودگی های زیست محیطی در اثرعدم توسعه فناوری های بدون فلرینگ FLARELESS و سیستم های غشایی بازیافت گازی و  همچنین واحدهای تصفیه پساب روبرو هستیم. خام فروشی و عدم مدیریت زنجیره ارزش عمدتا شامل عدم تکمیل زنجیره ارزش  و سهم پایین کارخانه های تکمیلی پایین دست و در نتیجه خام فروشی محصولات و عدم تطابق توسعه متناسب صنایع بالا دست و پایین دست و در نتیجه محرومیت از سود حاصل از تکمیل زنجیره ارزش ودر نتیجه خام فروشی محصولات میانی می شود. در مورد سیاست گذاری های حاکمیتی می توان به تغییرات شدید قوانین و سیاستگذاری حاکمیتی و نوسانات نرخ ارز، نبود راهبرد مشخص در شرکت ملی صنایع پتروشیمی در عرصه سیاست گذاری های مرتبط با این صنعت، دخالت های غیر راهبردی و مکرر در سازوکار بازار از سوی بخش دولتی و شورای رقابت، خصوصی سازی بدون قاعده و در نتیجه فقدان نگرش بنگاه داری یکپارچه و عدم توجه به پورتفولیوهای یکپارچه سازی پالایشگاه و پتروشیمی (پترو پالایش) و هدر رفت خوراک های قابل استحصال پالایشگاهی اشاره نمود. در زمینه دانش فنی، فناوری و مهندسی هم عدم نهادینه شدن  دانش فنی بومی تولید محصولات، عدم تجاری سازی تولید بومی کاتالیست ها و افزودنی های مورد نیاز صنعت پتروشیمی بی توجهی یا نبود ساز و کاز فناورانه جهت بهسازی، نوسازی و توسعه واحد های تولیدی در راستای تنوع پذیری محصولات و کاهش هزینه ها و دست آخرکوچک و ضعیف بودن شرکت های پیمانکاری و مهندسی داخلی و نبود بستر مناسب برای ادغام یا رشدآنها از چالش عمده هستند. نهایتا در زمینه مدیریت بازاریابی و فروش، عدم یکپارچگی استراتژیک در شناسایی و حضور در بازار ها  و رقابت مخرب تولید کنندگان محصولات پتروشیمی ایران در این بازارها و همچنین عدم توجه  و نبود راهبرد جهت رسوخ و گسترش سهم در بازارهای نوظهور و یا دارای پتانسیل بالا به چشم می خورد در همین بخش، لجستیک و زنجیره تامین  از گلوگاه های  اصلی است. فقدان ساز و کار لجستیک متناسب با میزان مواد اولیه و محصول صنایع پتروشیمی کشور و عقب ماندگی در زنجیره تامین  تا مصرف کننده نهایی یا END USER در بازارهای صادراتی و در نتیجه از دست رفتن سود حاصل از لجستیک و زنجیره تامین و  ریسک هزینه لجستیک محصولات تا آب های آزاد برای پتروشیمی هایی احداثی در مناطق مرکزی ایران وجود دارند. همچنین عدم توسعه متاسب ظرفیت جهت فروش اعتباری و مدت دار از طریق اعتبارات اسنادی یا LC سبب عقب ماندگی بازاریابی فروش محصولات ایران در کلیه بازارهای جهانی است. اثر سازمان دهی سامانه های یکپارچه فروش محصولات پتروشیمی در رفع برخی از چالش ها و مخاطرات: برای مرتفع نمودن چالش های صنعت پتروشیمی ایران مسلما به راهبردهای متفاوتی و متنوع در قالب یک برنامه مدون یا نقشه راه نیاز است چرا که هر راهبرد  می تواند جهت برداشت برخی از این چالش های گلوگاهی به کار آید. یکی از این راهبردها یکپارچه سازی تخصصی فروش محصولات پتروشیمی در داخل کشور و در سطح بین اللملی است. این راهبرد می توان در بخش های مختلفی از حضور در زنجیره تامین و استحصال سود بیشتر تا کمک به سرمایه گذاری موثر باشد. دلیل اصلی آن است که در زنجیره ارزش فروش محصولات پتروشیمی هرچه به مصرف کننده نهایی نزدیک تر می شود استحصال سود بیشتر می شود. تسهیلاتی نظیر سیستم لجستیک قوی سریع و کم هزینه قابلیت انتقال محصولات در حجم های بسیار بالا، توسعه انبار های نگهداری محصول در هاب های اصلی توزیع بین المللی ، امکان استفاده از اعتبارات اسنادی که مرحج مشتریان نهایی محصولات پتروشیمی است و... که همگی در مجموعه توسعه زنجیره تامین از تولید کننده تا مصرف کننده قرار می گیرند، خود قادر به ایجاد افزایش ارزش افزوده در فروش محصولات از طریق استحصال ارزش بیشتر در زنجیره تامین محصولات باشند. بر اساس مطالعات صورت گرفته توسط موسسه مشاوره BCG  از شرکت های پیشرو در صنایع شیمیایی جهان بیست عامل کلیدی در پنج بخش استراتژی، شبکه توزیع، سازماندهی، فرایندها و توانمندی های دیجیتال که به صورت شماتیک درشکل زیر دیده می شوند، نقش بسزایی در تعالی زنجیره ارزش تولید و عرضه محصولات شیمیایی دارند. در تعالی زنجیره عرضه محصولات شیمیایی داشتن درک عمیق از نیاز مشتریان، کاهش هزینه های مجستیک و انبار داری، زمان بندی مناسب تر در فرایندهای تولید و توزیع محصولات و افزایش رضایت مندی مشتریان از عوامل اصلی محسوب می شود در حالیکه در زنجیره تولید به کارگیری فرایندهای ارزش آفرین، بهبود برنامه ریزی ها و پیش بینی ها و همکاری های منطقه ای با سایر تولید کنندگان از تاثیر گذارترین عوامل هستند.  در این میان  مساله اصلی این است که معمولا در پتروشیمی هایی که به صورت مجزا خود اقدام به فروش محصولات می نمایند از آنجاییکه که به علت ماهیت استراتژیک تولید محور، نگاه اصلی سازمان تا حد زیادی به تولید معطوف است، بحث بهبود بازاریابی و فروش و تمرکز بر مدیریت زنجیره تامین از اولویت اصلی سازمان خارج می شود به عبارت دیگر سازمان رغبت چندانی به حضور مستقیم در زنجیره تامین و سرمایه گذاری در ایجاد تسهیلات مربوطه ندارد. از طرفی در اکثر مواقع تناژ نه چندان بالای فروش در مقیاس های بین المللی هم سبب می شود این سرمایه گذاری در ایجاد این تسهیلات دارای صرفه اقتصادی نباشد. اینجاست که ضعف حمل و نقل ریلی و در یایی، انواع کمبود ها در بنادر، حل نشدن مشکلات گشایش LC و SWIFT ، سپردن لجستیک محصول به واسطه ها، عدم برخورداری از امکانات انبارداری warehousing در هاب های توزیع مثل بندر انتورب بلژیک، آمستردام هلند و بارسلون اسپانیا که عملا تزریق مویرگی را غیر ممکن می کند در صورت نگاه منفک بخش فروش در مجتمع های پتروشیمی مغفول واقع می شوند و در عوض رقابت مخرب در بازارهای هدف مشترک و راهکار فروش درب کارخانه با ترم فروش نقدی در ابتدای تراکنش یا CASH IN ADVANCE ، نگاه اصلی واحدهای منفک بازاریابی وفروش پتروشیمی ها می شود. در دنیای کنونی صنعت پتروشیمی که حاشیه سود تولید مداوما از طرف کاهش قیمت بازار ها تحت فشار است و تکنولوژی های جدید تولید خوراک و تولید محصول در خدمت کاهش هزینه ها قرار گرفته اند تا کاهش قیمت های منطقه ای را کم اثر سازند، ایجاد سامانه های یک پارچه فروش در اولین قدم می تواند سبب تزریق ارزش حاصل از زنجیره تامین فروش محصولات در حاشیه کلی سود تولید در صنعت پتروشیمی گردد. با نگاهی جریی تر می توان مزیتهای غیر قابل انکاری را برای سامانه های یکپارچه فروش محصولات پتروشیمی متصور بود که در جدول زیر آورده شده است.   مزیت های سامانه های یکپارچه فروش محصولات پتروشیمی ارایه سبد کالایی کامل جهت پاسخگویی به کلیه نیاز مشتریان استفاده از روش های نوین بازاریابی جهت رسوخ در اکثر بازارهای بین المللی و پیاده سازی سیستم های نرم افزاری و اتوماسیون یکپارچه و تخصصی بازرگانی و فروش جلوگیری از رقابت مخرب و منفی در توزیع، عرضه و فروش بین المللی محصولات پتروشیمی عضو امکان ایجاد شبکه های توزیع گسترده و مویرگی کارآمد در اقصی نقاط جهان جهت افزایش سهم بازارو پاسخگویی به نیاز مشتریان مصرف کننده نهایی با افزایش حجم قابل فروش امکان حضور فعال در بازارهای بین المللی با برند مشترک و کاهش ریسک از دست رفتن برندهای جزیی امکان فروش محصولات ضایعاتی و آف در بازارهای بین المللی با تناژ و قیمت بالاتر امکان استفاده از راهکار فروش محصولات به روش STAND BY LC جهت تامین گارانتی خارجی بانکی لازم جهت فاینانس طرح های پتروشیمی های عضو (هم اینک یکی از موانع سرمایه گذاری فاینانسورها در صنعت پتروشیمی ایران عدم تامین گارانتی است.) تشکیل سیستم مدیریت زنجیره لجستیک کشتیرانی، ریلی و تراک جهت کاهش هزینه حمل و نقل بین المللی حداقل به میزان 30% امکان ورود شرکت با برند مشترک به عنوان عرضه کننده محصولات پتروشیمی در بازارهای بورس بین المللی کالا و استفاده از امکانات بازار آتی و سفته بین الملل یا future market با صرفه شدن تاسیس دفاتر بازرگانی در بازارهای هدف مدیریت وجوه ارزی در راستای تامین مالی خرید خارجی تجهیزات مورد نیاز شرکت های پتروشیمی عضو تاسیس دپارتمان تخصصی اعتبارات اسنادی در شرکت یکپارچه در راستای فروش محصولات به روش اعتبار اسنادی که مطلوب مصرف کنندگان نهایی است. (در صورت فروش اعتباری محصولات به ازای هر ماه مدت LC یوزانس می توان 10 دلار بر تن ارزش افزوده ایجاد کرد.) امکان تجمیع حمل محصولات و استفاده از روش های نوین حمل بونکری یا بالک محصولات پلیمری که هزینه حمل پایین تری دارند. کاهش ریسک های توسعه محصولات جدید در مجتمع های عضو از طریق ارتباط مستقیم با مصرف کنندگان در بازارهای بین الملل کاهش ریسک تقاضا که با ورشکستگی بازار یک منطقه یا رکود آن حاصل می شود از طریق شیفت سریع بازار به علت گستردگی حضور در بازارهای هدف امکان تخمین دقیق از NETBACK هر بازار به علت حضور مستقیم و هم افزایی انرژی جهت حضور قوی در بازارهای دارای NETBACK بیشتر امکان انجام اعتبار سنجی گسترده طیف وسیعی از مشتریان و کاهش ریسک های مرتبط با تراکنش با مشتری کاهش ریسک اعتبار منابع انتشار قیمت ها از طریق حضور مستقیم در بازار و عدم عقب ماندگی زمانی ازگزارش  قیمت های نشریه ای در هر  بازار امکان استفاده از نیروهای کاملا تخصصی در حوزه بازرگانی، مالی و لجستیک به علت هدف و چشم انداز کاملا تخصصی بازرگانی و فروش و کاهش ریسک منابع انسانی   البته مزیت های ذکر شده در جدول بالا به صورت ناگهانی قابل دسترس نیستند و در صورت تشکیل سامانه های یکپارچه فروش محصولات باید تغییرات گام به گام به سمت پوشش قوی هر پنج بخش استراتژی، شبکه توزیع، سازماندهی، فرایندها و توانمندی های دیجیتال برداشته شود. این شرکت ها پس از آنکه به درک واقع بینانه ای از عناصر موجود در چارچوب کاری خود دست پیدا کردند می باید به تعیین اولویت های خویش روی آورند. مرحله نخست آن است که بر اساس نیازمندی های مشتریان خود به ارزیابی جامعی از زنجیره تولید تا عرضه بپردازند و اهداف و مونع پیش رو را شناسایی کنند. در این ارزیابی باید بررسی کاملی از صحت و سلامت زنجیره عرضه به عمل آید و معبیارهای عملکردی مرتبط با انبار داری، خدمات، هزینه ها و پیچیدگی های موجود به لحاظ کمی بازنگری شود.   نتیجه گیری و توصیه: افزایش رقابت و همکاری های بین المللی صنایع پتروشیمیایی و رشد انتظارات مشتریان، تولید کنندگان محصولات پتروشیمی جهان را به سمت بهبود راندمان و اثربخشی زنجیره فروش خود هدایت نموده است تا ضمن کاستن از فشارهای موجد بر حاشیه سود، بر درآمدهای خود از طریق تعالی زنجیره عرضه محصولات خود بیافزایند. در عین حال وجود برخی چالش های ویژه در صنعت پتروشیمی ایران سبب می شود جهت رفع آنها از سامانه های فروش یکپارچه فروش که بر زنجیره تامین متمرکز هستند بهره گرفت.  این سامانه های یکپارچه به خصوص در مورد مجتمع هایی که دارای سرمایه گذار عمده مشترک همانند انواع صندوق های بازنشستگی، بانک ها و... هستند می تواند به کار گرفته شود.   از طریق به کار گیری این سامانه های یک پارچه فروش  مزیت های متنوعی حاصل می شود که با رفع برخی از چالش های صنعت پتروشیمی  و کاهش ریسک های حوزه بازاریابی فروش به طور متوسط می توانند ارزش افزوده ای حدود 70 دلار بر تن برای فروش هرتن محصول ایجاد کنند. اگر 20 دلار بر تن هزینه های جاری این شرکت و 20 دلار بر تن هم سهم فروش شرکت های عضو سامانه یکپارچه را به عنوان ارزش افزوده فرض نماییم پیش بینی می سود سهام داران سامانه  های یکپارچه فروش سودی معادل 20 تا 30 دلار در هر تن فروش متوسط محصول را به دست آورند. یعنی درصورت فروش یکپارچه 2میلیون تن محصول در سال می توان انتظار داشت حداقل 40 میلیون دلار در سال سود اوری برای سهامداران سامانه فروش یکپارچه به تنهایی در دسترس باشد. البته محور اصلی تمرکز در چنین سامانه هایی می بایست محور کاملا تخصصی بازرگانی و مالی و تلاش حداکثری جهت حضور در جای جای زنجیره تامین فروش محصولات باشد در غیر این صورت این سامانه سودآوری چندانی را عاید سهام داران خود نخواهند نمود.
ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی


کیوان
مطلب بسیار کاملی بود
ممنون از "نفت ما"و آقای دکتر طالب نژاد
پیمان
مرسی از نفت ما گزارش فنی و کاملی بود
کارشناس نفت
من مطالب آقای طالب نژاد را چند جای دیگر هم مطالعه کردم ایشان از علم و دانش بالایی برخوردار است و باید از ایشان در صنعت نفت و پتروشیمی استفاده مطلوب شود
علی
انصافا حق دکتر طالب نژاد مدیر عاملی می باشد
بازرگانی پتروشیمی
امیدواریم مدیران تاپکو و شرکت بازرگانی بین الملل هلدینگ خلیج فارس به عنوان سامانه های فروش یکپارچه محصولات پتروشیمی نگاهی به این مقاله بیاندازند
اشکان
فروش یکپارچه محصولات پتروشیمی پروسه زمانی طولانی میخواهد اما میتواند قابل اجرا هم باشد
پگاه
با تشکرازآقای دکترطالب نژاد.گزارش بسیار کامل وجامع بود امیدوارم با توجه به مزیتهای سامانه یکپارجه فروش مدیران محترم سعی بر استفاده ازآن درصنعت پتروشیمی نمایند.
مدیریت زنجیره ارزش
تا حالا به این مقوله به این صورت نگاه نکرده بودم. شرکت ملی صنایع پتروشمی اگر فقط بر تولید محوری تمرکز ندارد و این موارد را هم در ابتدای دریافت طرح توجیهی در نقشه راه طرح لحاظ کند چقدر خوب می شود! آفرین بر وسعت دید نگارنده مطلب
کارشناس بازار
اقای دکتر طالب نژاد با کلیات بحث شما موافقم. اما ابا بدین روش امکان اختلاس مخصوصا در وضعیت کنونی مدیریت کشور بیشتر نخواهد شد؟ چند سالی پورسانت ها را جمع کنند اقامت کانادا و المان می گیرند و سربرنگاه فلنگ را می بندند!؟
اکسیداسیون کاتالیزوری، روشی در حال تکامل جهت گوگرد زدایی
ساسان طالب نژاد/دکتری مهندسی شیمی و کارشناس توسعه کسب و کار در حوزه پتروشیمی و‌پالایش
پتروشیمی صنعت بی سردار!
عبدالرسول دشتی