جنگ گازی، نخستین مناقشه انرژی در سال ۲۰۱۸

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، اختلافات ارضی بر سر گاز طبیعی و ذخایر هیدروکربونی که به تازگی در بخش شرقی مدیترانه کشف شده‌اند، دلیل این اختلاف هستند. تا چند سال پیش این امیدواری وجود داشت که این ذخایر هیدروکربن فرصتی را برای حل مسالمت‌آمیز منازعه قبرس فراهم خواهد کرد، اما این امیدهای خوش بینانه با سرعت گرفتن یک جانبه فعالیت‌های اکتشاف و حفاری از سوی قبرس یونانی‌نشین و قبرس ترک‌نشین از میان رفت. اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۴ قبرس یونانی‌نشین را تنها نماینده جزیره قبرس اعلام کرد و آن را به عنوان یک عضو اتحادیه اروپا پذیرفت. قبرس یونانی‌نشین به دنبال تصمیم اتحادیه اروپا احساس کرد قدرت بیشتری پیدا کرده است و مدعی حقوق اکتشاف منابع طبیعی در منطقه اقتصادی انحصاری اطراف قبرس شد. با این‌همه ترکیه اصرار داشت که دولت قبرس اروپایی در نیکوزیا نمی‌تواند به طور یک جانبه از طرف کل جزیره قوانینی در خصوص اکتشاف منابع طبیعی اتخاذ کند زیرا نماینده قبرس ترک‌نشین نیست. همچنین اختلاف جداگانه‌ای در خصوص منطقه اقتصادی ویژه میان ترکیه و یونان در مدیترانه شرقی وجود دارد که عامل دیگر تنش در این منازعه است. آنکارا در ژوییه به اقدامات حفاری گاز طبیعی قبرس یونانی‌نشین به شدت واکنش نشان داد و ارتش ترکیه یک کشتی جنگی را به منظور مونیتور کشتی حفاری که تصور می‌رود جست‌وجو برای نفت و گاز را در قبرس با وجود مخالفت‌های ترکیه آغاز کرده است، ارسال کرد. عبدالفتاح السیسی، رییس جمهور مصر، در ۲۰ نوامبر به منظور یک دیدار سه‌جانبه در نیکوزیا و مذاکره درباره منابع هیدروکربن در منطقه به قبرس یونانی‌نشین رفت. علاوه بر رییس جمهور مصر الکسیس سیپراس، نخست وزیر یونان، نیز در این دیدار که به میزبانی نیکوس آناستا سیادس، رییس جمهور قبرس یونانی‌نشین برگزار شد، حضور داشت. از سوی دیگر وزارت خارجه ترکیه نتایج این دیدار سه جانبه را بی‌اعتبار خواند. با این‌همه به رغم مخالفت ترکیه و مطابق با توافق حاصل در این نشست سه‌جانبه، کشتی حفاری "سایپم ۱۲۰۰۰" برای انجام عملیات اکتشاف و حفاری از سوی شرکت‌های توتال فرانسه و انی ایتالیا در منطقه کالیپسو در فاصله اول مارس و ۲۶ دسامبر عازم شد. بعلاوه پیش از آن ایتالیا، یونان، قبرس یونانی‌نشین و رژیم صهیونیستی درباره ساخت یک خط لوله گاز از میادین تازه کشف شده موافقت کرده بودند. این پروژه که "ایست مد" نام دارد حدود شش میلیارد دلار ارزش دارد. این خط لوله به طول بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر ذخایر فراساحلی در منطقه لوانتین را به یونان و ایتالیا مرتبط می‌برد. پروژه "ایست مد" ممکن است به عنوان تلاشی برای ایجاد یک اتحاد منطقه‌ای میان قبرس یونانی‌نشین و یونان برای مقابله با ترکیه در مدیترانه شرقی تفسیر شود. قبرس یونانی‌نشین و یونان همچنین یک توافق جداگانه با رژیم صهیونیستی برای انتقال ذخایر گاز طبیعی در حوزه مدیترانه از طریق یک خط لوله زیردریایی امضاء کرده‌اند. مشارکت ایتالیا در این پروژه تعجب برانگیز نیست، زیرا ایتالیا پیش از آن نیز از سوی یونانی‌ها سرگرم اکتشاف گاز طبیعی در مدیترانه بود. انتظار می‌رود این خط لوله زیردریایی گاز طبیعی از منطقه لویاتان رژیم صهونیستی و پلات ۱۲ یونان معروف به آفرودیت را به کرت و پس از آن از طریق یونان به اروپا منتقل کند. وزریران انرژی یونان، قبرس یونانی‌نشین و رژیم صهیونیستی و همچنین سفیر ایتالیا در قبرس یونانی‌نشین در پنج دسامبر توافقی را در نیکوزیا برای ساخت خط لوله "ایست مد" امضاء کردند. حضور نمایندگان اتحادیه اروپا در این مراسم نشان‌دهنده حمایت بروکسل از این پروژه بود. قبرس یونانی‌نشین، رژیم صهیونیستی و یونان در سال ۲۰۱۷، سه مانور مشترک در مارس، ژوئن و نوامبر برگزار کردند. در آغاز نوامبر سال ۲۰۱۷ یونان و مصر نخستین مانور دریایی مشترک برگزار کردند. آنکارا در واکنش به این تحرکات، دست به اقداماتی زد و منطقه‌ای را برای تمرین‌های نظامی در نظر گرفت که بلوک‌های ششم، هفتم، هشتم و نهم را تحت پوشش می‌دهد که قبرسی‌های یونانی به عنوان منطقه اقتصادی انحصاری خود اعلام کرده‌اند. تصمیم آنکارا در زمانی گرفته شد که "سایپم ۱۲۰۰۰" به مدیترانه رسید. همچنین ارتش ترکیه بخشی از نیروهای خود را پس از مانور نیروی ویژه دریایی ناتو که در فاصله ۷ تا ۱۶ نوامبر انجام شد، در مدیترانه شرقی نگه داشت. ترکیه در سال ۲۰۱۸ نخستین کشتی حفاری جدید خود با نام "دیپسی مترو ۲" را خواهد داشت. طبق آمار، این کشتی حدود دو هفته قبل از بندری در نروژ حرکت کرده و به سوی غرب پرتغال در حرکت است و قرار بود ۳۱ دسامبر به ترکیه برسد. پرسش حیاتی اکنون این است که آیا نیروی دریایی ترکیه برای این کشتی حفاری جدید اسکورت نظامی فراهم خواهد کرد؟ اگر این کشتی تحت اسکورت نیروی دریایی ترکیه قرار گیرد اوضاع ممکن است پرتنش شود. در این بین دولت نیکوزیا اعلام کرده فعالیت‌های حفاری در منطقه اقتصادی ویژه ۳۰ دسامبر آغاز خواهد شد و "سایپم ۱۲۰۰۰" به این فعالیت‌ها ملحق می‌شود. اکنون پرسش مطرح این است که آیا کشتی "دیپسی متروی ۲" ترکیه و "سایپم ۱۲۰۰۰" و ناوگان‌های دریایی اسکورت کننده آنها در بلوک ششم مورد منازعه با یکدیگر رو در رو خواهند شد؟ در مجموع و در مقایسه با سال ۲۰۱۷ انتظار می‌رود مدیترانه شرقی در سال ۲۰۱۸ شاهد رویدادهای بیشتری باشد. تنها بازیگری که می‌تواند میان آنکارا و نیکوزیا میانجگری کند واشنگتن نخواهد بود بلکه مسکو، ستاره درخشان جدید خاورمیانه، است.