عرضه اوراق قرضه؛ حلقه گمشده جذب سرمایه گذاری صنعت نفت و گاز

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، "سیمون واتکینز" از تهران گزارش می دهد که ایران در نظر دارد با تقویت و تعمیق ساختارهای بورس تهران در ماههای آینده، زمینه عرضه عمومی سهام شرکتهای نفت و گاز را فراهم کند. ارزش سهام معامله شده در بورس اوراق بهادار تهران (TSE) طی 12 ماه پس از اجرای برجام بیش از 2 برابر و به حدود 20 میلیارد دلار رسیده است. این موضوع باعث شده تا ارزش بورس مذکور تا بیش از 30 درصد در دوره یاد شده، افزایش یابد. همچنین گزارشها از منابع داخلی صنعت مالی ایران حاکی از آنست که در شش ماه گذشته، 45 شرکت، درخواست کرده اند که سهامشان در فهرست عرضه قرار گیرد و در 12 ماه آینده هم حداقل 13 عرضه سهام اولیه متعلق به شرکتهای بزرگ عرضه عمومی خواهد شد. این رقم در سال گذشته، 7 بود. پراهمیت ترین مساله کنونی از دیدگاه صنعت بین المللی هیدروکربنی، برنامه تدوین شده برای عرضه عمومی بخشی از سهام شرکتهای بزرگی است که تمام اکتشافات میادین نفتی و گازی از ماه می 2016 را هم دربر میگیرند. بر اساس گزارش یک منبع آگاه و نزدیک به وزیر نفت ایران؛ این موضوع توسط وزارت نفت، شرکت ملی نفت و شرکت ملی گاز ایران مدیریت خواهد شد. این منبع به( News Base Intelligence NBI) گفت: «عرضه عمومی نخست، اولین حلقه از زنجیره عرضههای عمومی در آینده پیشبینی شده (صنعت نفت و گاز) است که در نهایت، مجموع آنها یک درصد مشخص از سهام این هلدینگها را به (سرمایهگذاران و خریداران) بینالمللی ارائه خواهند کرد. این عرضه در سطحی انجام خواهد شد که در هر سال، دستکم 8 میلیارد دلار برای ایران منابع مالی حاصل کند.» کارشناسان می گویند؛ عرضه اوراق قرضه حلقه گمشده جذب سرمایه گذاری برای صنایع ایران از جمله نفت و گاز محسوب می شود. این مساله نه تنها جذب سرمایه های کوچک و متوسط را برای ایران هموار می کند بلکه نشانه ای از کاهش ریسک سرمایه گذاری در ایران برای سرمایه گذاران قلمداد خواهد شد. چنانچه «چارلز رابرتسون»، اقتصاددان، در گفتگو با NBI از آن به عنوان یک اقدام استراتژیک یاد کرده و گفته است برای سرمایه گذاران جهانی باورکردنی نیست که درهای سرمایه گذاری کشوری تا این اندازه پیچیده، دوباره باز شود. وی گفت با توجه به بازاری که ایران دارد، سرمایه گذاری در این کشورحداقل به عنوان یک بازار نوظهور در جهان جذابت های خاصی دارد. این اقتصاددان معتقد داست؛ ایران با جمعیت حدود 80 میلیونی خود که طبقه متوسط تحصیلکرده دارد، برای سرمایه گذاران خارجی به خصوص سرمایه گذاران اروپای شرقی جذابیتی 3 برابر عربستان سعودی دارد. این موضوع ایران را حتی رقیب سرسخت عربستان و ترکیه در جذب سرمایه گذار خارجی در منطقه کرده است. به گفته رابرتسون "جذابیت های ایران در شرایط کنونی به مراتب بیش از ترکیه است که زمانی در بالاترین میزان جذب سرمایه گذاران کشورهای در حال توسعه جهان را به خود اختصاص داده بود. چرا که باز شدن درهای سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز این کشور که10 درصد از ذخایر نفتی جهان و تقریبا 20 درصد ذخایر گاز آن را در اختیار دارد، به فهرست جذابترین مناطق سرمایه گذاریهای کلان افزوده شده است." وی همچنین در باره میزان تولید ناخالص ایران می گوید که تولید ناخالص ملی حدود 440 میلیارد دلاری این کشور توانسته خود را در ردیف مقیاس های بازارهای نوظهوری چون آرژانتین، تایوان و تایلند قراردهد. رابرتسون افزود: "علاوه بر این، ایران جزو معدود کشور های خاورمیانه است که از اقتصادی متنوع برخودار است. این کشور در زمینه های مختلف صنعتی رشد کرده و تولیدات خود را صادر کند. اما تحریم ها همچنان چوبه داری است که تمام بازار سرمایه را متاثر ساخته است بنابراین می توان گفت که برنامه های ایران در بورس و بازار سرمایه با تحریم های مالی آمریکا مختل خواهد شد. چرا که بسیاری از وجوه پول واقعی (پولهای بلند مدت مانند صندوق های بیمه و بازنشستگی) تنها اجازه سرمایه گذاری در شرکتهای کشورهایی را خواهند داشت که در لیست تحریم نباشند و همچنین شاخص های سرمایه گذاری آنها مورد تائید شرکتهایی چون MSCI باشد. گفته می شود موسسات عمده ای که این شرکتها را اداره می کنند، شرکتهای آمریکایی هستند، از جمله Standard & Poor's، Moody's و Morgan Stanley. در این بین ایران برای اینکه از وادی تجارت جهانی عقب نماند در حال گفتگو با بازیکنان مشابه در انگلیس است تا به موجب آن بتوانند خود را در ردیف کشورهایی قراردهند که شاخص های اعتباری، ورود سرمایه گذار را داشته باشند. با این همه و با توجه به جذابیتی که این کشور برای سرمایه گذاران دارد اما در بخش بورس و بازار سهام ضعیف عمل کرده است. به گونه ای که سرمایه گذاری خارجی در حال حاضر کمتر از 1.2درصد از کل سرمایه بورس تهران را به خود اختصاص می دهد که سودی معادل 35 میلیارد دلار را برای این کشور در پی داشته است. دلیل این موضوع را می توان در مقررات پیچیده سرمایه گذاریهای داخلی، فقدان کارگزاری و خدمات نگهدارنده، مقررات قدیمی معاملات دانست. محدودیت هایی که بازار بورس تهران برای تجارت بین المللی فراهم کرده است را می توان در بازگشایی این بازار از ساعت 9 تا 12:30 شنبه تا چهارشنبه، خواند که خریدی کمتر از 20 درصد از کل سهام هر یک از شرکتهای موجود در بورس را برای شرکتهای خارجی در نظر گرفته است، همچنین سازمان بورس و اوراق بهادار اجازه نمی دهد که شرکتهای خریدار سهام خود را تا دو سال به فروش برسانند، اینها دلایلی هستند که از پویایی بازار بورس و سهام ایران کاسته است. «مهرداد عمادی»، اقتصاددان و مشاور عالی اقتصادی انگلیس در اتحادیه اروپایی در گفتگو با NBI می گوید: "این محدودیت های وسیع در حالی ورود سرمایه خارجی را می گیرد که ایران طی پنج سال آینده برای توسعه صنایع کلیدی مانند نفت و گاز و حمل و نقل به 350 میلیارد دلار سرمایه خارجی نیاز دارد. وی افزود: "به همین دلیل است که تدابیری برای ایجاد پویایی در این بازار در حال بررسی است تا با گسترش فرصتهای سرمایه گذاری میزان حضور شرکتهای خارجی در بازار بورس تهران تقویت شود. که البته، چنین فرصتهای سرمایه گذاری به شدت نیازمند ایجاد فضای کارگزاری بین المللی جدید به منظور بهینه سازی سرمایه گذاری در بازار بورس تهران و بازارهای سهام است. بر این اساس عمادی، پیش بینی می کند که بازار بورس تهران همراه با بانک مرکزی ایران در مباحث پیشرفته بانکداری با بانک اسپانیایی، صندوق سرمایه گذاری سرمایه گذاری آلمان و شرکت سرمایه گذاری انگلیس برای ایجاد چنین کارگزاری وارد عمل شود. این موضوع بی تردید شامل مجموعه کامل خدمات نگهبان، سهولت جابجایی پول و تسهیلات نقدینگی در مورد ارزهای خارجی است. که این روش جدید قرار است با اعطای مجوز به سرمایه گذاران خارجی به اجرا گذارده شود، مورد اخیر پارامترهای سرمایه گذاری بازار بورس تهران را برای سرمایه گذاران قابل اندازه گیری خواهد کرد. عمادی می گوید که به منظور تسریع چنین روندی ضمن اینکه می تواند پیش بینی تحلیل ریسک سرمایه گذاریهای خارجی را تسریع می کند، فرصتی است که میزان ریسک بازار بورس تهران در پارامترهای بین المللی ارزیابی شود.با در نظر گرفتن مبلغ 350 میلیارد دلاری که ایران طی پنج سال آینده برای توسعه بخشهای نفت و گاز نیز بخش حمل و نقل خود نیاز دارد، میزان سرمایه گذاری شرکتهای رده یک به میزان 48 میلیارد دلار، سطح دوم 140 میلیارد دلار و سطح سوم به 600 میلیارد دلار آمریکا در بخش نفت و گاز ایران پیش بینی می شود. ارزیابی با توجه به ذخایر عظیم نفت و گاز کشور و نقش عمده در تولید فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمی در منطقه خلیج فارس، شناسایی فرصتها و تهدیدهای حوزه صنعت نفت و گاز و توجه به نقاط قوت و ضعف صنایع بالادستی و پایین دستی به عنوان امری ضروری در سیاستهای ابلاغی اقتصاد مقاومتی مورد توجه قرار گرفته است، بدین ترتیب وجود نهادی قانونی در بازار سرمایه که سازوکار معاملات نفت، گاز، فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمی را فراهم کند بیش از گذشته احساس می شود. معاملات در بورس انرژی شرایطی را فراهم می سازد تا با اتخاذ روشها و مکانیزم های درست، نوسانات قیمت در سطوح منطقه ای و حتی عرصه بین المللی تحت کنترل درآمده و با جهت گیری مناسب این نوسانات به حداقل ممکن برسد و قیمت فروش داخلی و صادراتی محصولات قابل پذیرش در بورس انرژی بر اساس مکانیزم های بورس، منطقی و شفافتر شود. با آزاد سازی، حذف انحصار، شفاف سازی در تعیین قیمت و دقت نظر در مورد پتانسیل های موجود، مرجعیت بورس انرژی کشور در قیمت گذاری محصولاتی که ماهیت انرژی دارند در آینده، دور از انتظار نیست و همچنین در زمینه شفافیت اطلاعات بازار سرمایه نیز مشخص شدن بهای مواد اولیه و قیمت فروش در رینگ داخلی و صادراتی محصولات تولیدی مجتمع های پالایشگاهی و پتروشیمی موجب شفافتر شدن گزارش عملکرد شرکتهای مذکور می شود که این خود در تصمیمات سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی راهگشا خواهد بود و در قبال این شفافیت اطلاعات، کارایی تخصصی و اطلاعاتی بازار سرمایه نیز افزایش خواهد یافت. وجود زیرساختهای لازم در بورس انرژی برای کشف قیمت نفت خام، فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمی، با توجه به امکان سنجیهای انجام شده، زیرساختهای لازم برای شکل گیری یک بورس انرژی فعال و قانونمند را فراهم می کند. در مورد بررسی فرصت های بازاریابی برای جذب سرمایه گذاران و فعالان بالقوه و بالفعل صنعت نفت، گازطبیعی، فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمی و چگونگی معرفی بهتر صنعت نفت و گاز کشور و فرصتهای سرمایه گذاری در صنایع بالادستی و پایین دستی این صنعت استراتژیک کشور، باید تحقیقات کارآمدی انجام شود. ارائه راهکارهای مناسب برای کاهش ضربه پذیری معاملات بورس انرژی از توافقات یکجانبه کشورهای واردکننده نفت و فرآورده های نفتی و تحریمهای سختگیرانه در هر دوره ای مورد توجه خواهد بود و همچنین می توان واکنش رفتاری و عملی فعالان بورس لندن، نایمکس، سنگاپور و نیز تغییرات در سطح تقاضا، عرضه و نوسانات قیمت کالاهای پذیرش شده در این بورس ها را در نتیجه مطرح شدن بورس انرژی ایران در منطقه خلیج فارس مورد تحقیق و بررسی قرار داد.