چالشها و فرصتهای صنعت نفت ایران در پساتحریم

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، با پایان تحریم های هسته ای ایران در ژانویه سال 2016 میلادی، رهبران این کشور انقلابی اندک اندک در حال حرکت دادن چرخ های اقتصاد به گل نشسته کشورشان هستند. موسسه مهندسی و خدماتی لویدز رجیستر در گزارشی به بررسی فراز و نشیب های صنعت نفت ایران در سال های فرارو پرداخته است. صنعت نفت و گاز که 25 درصد بودجه ایران را تامین می کند، یکی از منابع ایجاد اشتغال و درآمد در این کشور در حال توسعه بوده و در عین حال، یکی از دلایل کلیدی شکل گیری نظام جمهوری اسلامی بوده است. ایران با پایان تحریم ها و بازگشت مجدد به بازارهای جهانی، یکی از بازیگران کلیدی انرژی دنیا بوده و غول خفته در حال بیدار شدن است. از ابتدای سال 2016 تاکنون، صادرات نفت ایران از 1.3 میلیون بشکه به بیش از 2.3 میلیون بشکه در روز افزایش یافته است. ایرانی ها فراتر از انتظارات فعالان بازار، به سرعت توانستند تولید از چاه های بسته شده را آغاز کنند و سهم بازار از دست رفته خویش را دوباره به دست آورند. در گزارش موسسه لویدز رجیستر اعلام گردیده رهبران تهران توانستند در دوره سقوط قیمت نفت، از افزایش درآمدهای صادرات طلای سیاه برای تامین هزینه های جاری خویش بهره ببرند. و آغاز مجدد صادرات نفت ایران به پالایشگاه های اروپا را باید دستاوردی بزرگ برای تهران به شمار آورد. گفته می شود براساس اعلام رهبران صنعت نفت ایران، تولید نفت این کشور از 3.8 میلیون بشکه کنونی به 5.7 میلیون بشکه در روز در سال 2020 میلادی افزایش خواهد یافت. هرچند در مورد تحقق این دورنمای رویایی، تردیدهای زیادی وجود دارد. شرکت های دولتی نفت و گاز ایران باید برای بازگشت به بازارهای رقابتی دنیا، اقدامات اصلاحی مختلفی را در پیش گیرند. عملیات تولید در طرح های صنعت نفت و گاز ایران باید به سرعت با الگوگیری از نمونه های موفق جهانی، روزآمد گردد. ضریب بازیافت از میادین هیدروکربوری ایران جز پایین ترین ها در منطقه بوده و باید به سرعت در این بخش، سرمایه گذاری و فناوری روز دنیا جذب و عملیاتی گردد. از سوی دیگر، فقدان آموزش های روز دنیا، عدم بهره گیری از استانداردهای بین المللی و اجرا نکردن طرح های پیشرفته افزایش ضریب بازیافت، از دیگر عقب ماندگی های صنعت نفت و گاز ایران است. الگوی قراردادهای جدید صنعت نفت ایران (آی پی سی) با هدف مشارکت شرکت های خارجی در 18 بلوک اکتشافی و 52 میدان نفت و گاز طبیعی پس از کش و قوس های متعدد، سرانجام ابلاغ و اجرایی گردیده است. این قراردادها، با هدف جذب سرمایه گذاری، دانش و تخصص غول های صنعت نفت طراحی شده اند. با آغاز ریاست جمهوری حسن روحانی، مطالعه طراحی قراردادهای جدید نفتی ایران به عنوان جایگزین قراردادهای غیرجذاب بای بک، به سرعت آغاز گردید. در این قراردادها، نظام پاداش، جذاب تر و در عین حال، ریسک های اکتشاف و تولید از میدان های خشکی و فراساحلی، بیشتر شده است. همه ما به خاطر داریم که محافظه کاران، تلاش زیادی برای جلوگیری از اجرایی شدن این قراردادها به ویژه با استفاده از قوانین بازدارنده مالکیت شرکت های خارجی بر منابع هیدروکربوری ایران انجام دادند. البته تاکنون در مورد رویکرد قراردادهای آی پی سی در بخش فناوری های افزایش ضریب بازیافت میادین نفتی، اطلاعاتی منتشر نشده است. فراموش نکنید که ایران با داشتن جایگاه ممتاز در ذخایر نفت و گاز طبیعی، با موانع مختلفی در سال های اخیر دست و پنجه نرم نموده است. فقدان متخصصان و کارشناسان زبده در صنعت نفت ایران، مشهود بوده و زیرساخت های لازم به ویژه شبکه خطوط لوله باید روزآمد گردد. اما همچنان مشکلات پیشین پابرجاست. البته تلاش ها برای تغییر، اندک اندک آغاز شده است. منبع: ماهنامه Pipeline and Gas Journal مترجم: محسن داوری