آسیای مرکزی؛ بازیگر عمده جدید نفت و گاز

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، ذخایر اثبات شده نفت کشورهای آسیای مرکزی 243 میلیارد بشکه و میزان ذخایر اثبات شده گاز طبیعی نیز 170.4 تریلیون فوت مکعب می باشد. پس از آن که کشورهای پیشرفته صنعتی پی بردند که آسیای مرکزی دارای منابع گسترده ای از نفت و گاز است مقامات این کشورها از جمله ایالات متحده تلاشهای وسیعی به عمل آورند تا مساله ذخایر نفتی این منطقه و مسیرهای انتقال آن را، مورد بررسی قرار دهند. به دلیل اهمیت حوزه های انرژی، سیاست آمریکا با منافع نفتی به شدت گره خورده است، بنابراین همین برجسته ترین عامل موثر برای حضور آمریکا در این منطقه بوده است. جمهوریهای آسیای مرکزی از لحاظ عرضه و فراوانی منابع سوختی با یکدیگر متفاوتند. گروه اول جمهوریهایی که در مصرف منابع سوختی موازنه مثبت دارند مثل ترکمنستان و قزاقستان.گروه دوم جمهوریهایی که بخشی از منابع خود را از داخل تامین مثل قرقیزستان،تاجیکستان و ازبکستان می کنند. طبق برآوردهای موجود این کشورها تنها یک چهارم منابع نفتی شوروی سابق را دارند اما این جمهوریها از لحاظ گاز طبیعی دارای اهمیت بیشتری هستند. حدود 22% گاز طبیعی جامعه کشورهای مستقل مشترک المنافع متعلق به این جمهوریهاست و منابع اثبات شده گاز آنها از آمریکا بیشتر است در این میان ترکمنستان بزرگترین و ازبکستان دومین تولید کننده مهم گاز طبیعی در منطقه هستند و می توانند به یکی از مناطق مستعد برای جذب سرمایه گذاری خارجی تبدیل شوند. از نظر جغرافیایی و نیز تاریخی یکی از منطقی ترین راههای آسیای مرکزی به دریا از طریق افغانستان و پاکستان به دریای عمان و خلیج فارس است. بخش اعظم مسیر جاده ابریشم از همین راه عبور نمود. با توجه به وجود ذخایر غنی نفت و گاز در این منطقه وسوسه گشودن راههای ترانزیت و انتقال انرژی به بازارهای جهانی از دیرباز مطمع نظر بازیگران نفتی بین المللی و تحلیل گران در غرب بوده است. جنگ داخلی افغانستان در اوایل دهه 1990 مانع آشکاری در راه گشایش مجدد این مسیر سنتی و تاریخی بود و چون افغانستان که به علت جنگ طولانی در بیش از دو دهه ذخایر نفت و گازش دست نخورده باقی مانده بود، نیز به طور جداگانه مورد توجه خاص بازیگران صحنه رقابت نفتی می باشد. آریل کوهن تحلیلگر ارشد سیاسی درباره اهمیت ذخایر نفت آسیای مرکزی برای آینده اقتصاد آمریکا می نویسد: "ذخایر نفت و گاز منطقه اوراسیای دریای خزر برای آینده اقتصاد آمریکا راه حل مطلوب،راهیابی به ذخایر طبیعی نفت و گاز در نتیجه سده 21 میلادی تلقی می شود.اینها ذخایر فروان و ارزشمندی هستند که از لحاظ حجم در ردیف ذخایر جهان پس از ذخایر خاورمیانه بوده و ریباین حوزه سنتی نفت و گاز می باشد. در مجموع، منابع عظیم نفت و گاز طبیعی آسیای مرکزی را باید یکی از پایه های تعادل در بازارهای جهانی انرژی به شمار آورد. آژانس بین المللی انرژی پیش بینی نموده که در سال 2025 ، تولید روزانه نفت خام منطقه آسیای مرکزی از مرز 4.6 میلیون بشکه فراتر خواهد رفت. همچنین بر اساس پیش بینی این مرجع، صادرات گاز طبیعی این منطقه در سال 2035 میلادی به 310 میلیون متر مکعب در روز خواهد رسید. کارشناسان معتقدند وجود ذخایر عظیم نفت و گاز طبیعی، آسیای مرکزی را به عنوان رقیب جدی و قدرتمند خاورمیانه و بازیگر عمده جدید در نفت و گاز درآورده است. سپیده جوشقانی/کارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه