مدل انرژی جهانی موسسه مطالعات ‌بین‌المللی انرژی (IWEM)

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، اولین گزارش رسمی از این مدل مربوط به سال 1384 با عنوان "بررسی ساختار مدل انرژی جهانی موسسه مطالعات‌بین‌المللی انرژی-IWEM" ارائه و در سالهای بعد نیز گزارش‌هائی از چشم‌انداز این مدل از انواع مختلف انرژی در مناطق و بخش‌های مختلف اقتصادی دنیا ارائه و با مراجع رسمی و معتبر جهانی نیز مقایسه گردید آخرین چشم‌انداز این مدل از انرژی دنیا مربوط به سال 1389 می‌باشد که در سه بخش: بخش اول معرفی کلی از مدل، معادلات و روابط و متغیرهای اصلی تشکیل دهنده و همچنین مناطق و بخش‌های اصلی اقتصادی دنیا که مدل در ارتباط با آنها تخمین و پیش‌بینی ارائه می‌دهد؛ بخش دوم ارائه سیاست‌های کلی پیش‌بینی و هدف از انجام آن و تدوین سناریو برای متغیرهای برونزا و در بخش سوم نتایج پیش‌بینی مدل و مقایسه با مراجع رسمی، ارائه گردیده است. با توجه به نتیجه‌بخش بودن فاز اول این مطالعه، از سال 1390 به منظور بازبینی و بازنگری و ارائه برخی مدلهای پیشنهادی برای تکمیل سیستم IWEM برنامه جامع توسعه سیستم IWEM توسط موسسه پیشنهاد گردید. بخش اول این پروژه برای بخش حمل و نقل زمینی با رویکردی متفاوت و با تمرکز بر برآورد تقاضا برای انواع وسائط نقلیه بود. سایر فاز‌های مختلف این پروژه که شامل توسعه و تخمین مدل تقاضای انواع مختلف انرژی (شامل: نفت، گاز، ذغال و الکتریسیته) در بخش‌ها و مناطق مختلف دنیا، توسعه و تخمین مدل عرضه‌ انواع مختلف انرژی‌های اولیه در سطح مناطق مختلف دنیا، توسعه و تخمین مدل قیمت انواع مختلف انرژی و در نهایت نیز توسعه مدل پشتیبان که در برگیرنده مدل کلان پروژه IWEM و تدوین سناریو برای متغیر‌های برونزا می‌باشد با حضور جمعی از کارشناسان و مدل‌سازان و مشاوران خبره حوزه‌اقتصاد انرژی موسسه در دست اقدام بوده است. مدل انرژی جهانی مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی (IWEM) یک مدل پیش بینی بلند مدت انرژی می‎باشد و طرح توسعه مدل IWEM با اهداف ذیل در موسسه صورت گرفته بود: 1-ارائه تصویری از وضعیت فعلی و آینده تولید، مصرف و قیمت انواع مختلف انرژی (شامل: نفت، گاز، ذغال و الکتریسیته) در مناطق مختلف دنیا و با اتکا به مدلی داخلی 2-بررسی ارتباط میان انواع مختلف انرژی در مناطق و بخش‌های مختلف اقتصادی دنیا و ارائه تحلیل‌های سیاستی برای اتخاذ برنامه‌ای مناسب برای تصمیم‌گیران و سیاستگذاران انرژی کشور-محاسبه کشش‌های قیمتی و درآمدی و متاطع و ضرایب فنی تولید 3-تشکیل بانک اطلاعات آماری انرژی با بیش از هزار متغیر انرژی و اقتصادی از تولید، قیمت و تقاضای انواع مختلف انرژی و شاخص‌ها و متغیرهای اصلی اقتصادی تأثیرگذار بر آنها نظیر تولیدناخالص داخلی کشورها و مناطق مختلف دنیا، تورم، نرخ‌ارز، واردات و صادرات غیرانرژی، مالیات‌ها، شاخص‌های تعدیل و.... 4-امکان انجام بررسی‌های مقایسه‌ای با نتایج حاصل از مدلهای مشابه جهانی و ارائه تحلیل‌های متناسب 5-انتشار نتایج و چشم‌اندازهای حاصل از مدل در سطوح داخلی و خارجی و کمک به ایجاد زمینه‌های لازم در تبدیل موسسه‌مطالعات‌بین‌المللی انرژی به مرجعی معتبر در ارائه تحلیل‌های انرژی در سطح داخلی، منطقه‌ای و جهانی برخی از مناطق اصلی در مدل IWEM شامل: سه منطقه OECDشامل: 1-آمریکای شمالی2- اروپای‎غربی و 3- پاسفیک،4- منطقه آمریکای لاتین 5- آفریقا و خاورمیانه 7-کشورهای درحال توسعه آسیایی 8-چین و کشورهای دارای برنامه‌ریزی متمرکز 9-کشورهای عضو اوپک مدلهای مختلف سیستم IWEM : 1-مدل تقاضای انرژی شامل زیر مدل‌های مختلف: 1-1-مدل تقاضای انرژی بخش حمل و نقل (بارویکرد جدید شامل تقاضا برای خودرو) 1-2-مدل تقاضای انرژی بخش صنعت 1-3-مدل تقاضای انرژی بخش خانگی-تجاری 1-4-مدل تقاضای انرژی بخش نیروگاهی 2-مدل عرضه انرژی شامل زیر مدلهای ذیل است: 2-1-مدل عرضه نفت 2-2-مدل عرضه گاز 2-3-مدل عرضه ذغال 3-مدل قیمت انرژی شامل زیر مدلهای زیر است: 3-1-مدل قیمت واردات انرژی 3-2-مدل قیمت نهاده انرژی (در سه بخش صنعت، نیروگاهی، خانگی-تجاری)‌ 3-3-مدل قیمت حمل و سوخت کشتی‌های بین‌الملل 4-مدل کلان-پشتیبان که این مدل شامل مدل‌های از بخش کلان اقتصادی است که در نهایت تولید ناخالص داخلی و سایر متغیرهای کلان مورد نیاز مدلهای اصلی فوق را در سطح مناطق مختلف دنیا تخمین و ارائه می‌دهد. چارچوب کلی و روابط میان مدلهای IWEM

همچنین شکل ذیل ساختار جدید از بخش نفت مدل IWEM را نشان می‌دهد (که از سال 1390 به‌مرور آغاز گردید) که بخشی از قسمت‌های آن تکمیل گردیده است:

دست‌آوردها و نتایج قابل انتظار مدل IWEM مدل IWEM با بکارگیری بیش از هزار متغیر مختلف اقتصادی و انرژی دنیا و شوک‌های مختلف اقتصادی و انرژی و با بیش از 40 سال مشاهده برای هر متغیر دست‌آوردهای بزرگی را نیز در حوزه تحلیل‌ آمارهای انرژی و تجزیه‌تحلیل نتایج حاصل از مدلهای مختلف آن برای عرضه‌تقاضا و قیمت انواع مختلف انرژی در بخش‌های اقتصادی و مناطق مختلف دنیا برای مسئولین وبرنامه‌ریزان حوزه نفت و انرژی کشور و همچنین سیاستگذارن کلان اقتصادی کشور در این بخش را ارائه می‌دهد. برخی از جمله دست‌آوردهای اصلی این مدل را می‌توان به صورت ذیل بیان کرد: 1-ارائه شاخص‌های اصلی اقتصاد انرژی برای تمامی مناطق و بخش‌های اصلی اقتصادی دنیا بویژه کشش‌های قیمتی و درآمدی 2-بررسی وضعیت تولید، مصرف و قیمت انواع محتلف انرژی با اتکا به مدلهای بومی و تحلیل‌های برآمده از مدل‌ها و معادلات این سیستم در کشور برای کلیه مناطق و کشورهای اصلی تولید و مصرف کننده انرژی 3-ارائه چشم‌انداز جهانی برای انواع مختلف انرژی در مناطق و بخش‌های مختلف اقتصادی دنیا و امکان مقایسه با سایر مراجع رسمی بین‌المللی و امکان استفاده در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری بویژه در برنامه‌های حوزه کلان بخش نفت و گاز داریوش وافی نجار/ عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی