پتروشیمی؛ صنعت راهبردی صعودی عربستان سعودی

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ،عربستان سعودی، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرآورده های پتروشیمی جهان است به گونه ای که به بیش از 100 کشور صادرات دارد و 7 درصد فرآورده های پایه ای پتروشیمی دنیا و 70 درصد تولید محصولات پتروشیمی کشورهای منطقه خلیج فارس متعلق به عربستان است. هزینه خوراک در عربستان که بهره‌مند از منابع ارزان ‌قیمت گاز طبیعی است معمولا ثابت بوده و زیاد تحت تاثیر بازار انرزی جهان قرار ندارد. توسعه و تکمیل پروژه های 50 میلیارد دلاری جبیل، ینبوع و دمام نقش مهمی در صعود صنعت پتروشیمی سعودی ایفا خواهند کرد. صنعت پتروشیمی عربستان سعودی در سایه دسترسی آسان به خوراک ارزان و رقابتی در پنج دهه گذشته با رشدی پرشتاب به پیش رفته است. و با افزایش رقابت این کشور با همسایگان، راهبرد متنوع نمودن محصولات در دستور کار رهبران ریاض قرار دارد. عربستان سعودی که از دیرباز به عنوان تولیدکننده و صادرکننده بزرگ نفت خام شناخته می شود، در پنجاه سال گذشته در حوزه تولید محصولات پتروشیمی و پلیمر به دستاوردهای بزرگی دست یافته است. دسترسی آسان به خوراک های هیدروکربوری بی پایان شامل گاز طبیعی، میعانات گازی و متان، برگ برنده رهبران ریاض بوده و شرکتهای نام آشنایی مانند سابیک، پتروربیق، تصنیع و ... که سهام آنها در بازار بورس این کشور عرضه می گردد، از شرکت های پربازده محسوب می شوند. صنعت پتروشیمی عربستان سعودی دیرتر از سایر کشورهای دیگر و در دهه 1970، فعالیت خود را آغاز نموده است. در آن زمان فقدان زیرساختهای مورد نیاز به ویژه خطوط لوله سراسری انتقال خوراک، یک مانع بزرگ محسوب می گردید، اما با ایجاد زیرساختهای مورد نیاز، به سرعت این صنعت توسعه یافت و هم اینک صنعت پتروشیمی عربستان سعودی به یک بازیگر مهم جهانی تبدیل گردیده است. صنعت پتروشیمی در سرزمین عربستان سعودی در سایه سه عامل توسعه شبکه انتقال گاز طبیعی، صنعتی شدن دو بندر ماهیگیری ینبوع و جبیل و شکل گیری شرکت سابیکSABIC به جایگاه کنونی دست یافته است. بخش قابل توجهی از گازهایی که پیشتر در فلرها سوزانده می شد، به تدریج پس از پالایش در 60 واحد جداسازی، روانه شبکه سراسری توزیع گاز شد تا خوراک واحدهای پتروشیمی را فراهم نماید. هم اینک عربستان سعودی دارای 288 تریلیون فوت مکعب ذخیره گاز طبیعی بوده و پس از روسیه، ایران، قطر و ایالات متحده، در جایگاه پنجمین دارنده ذخایر این محصول قرار دارد. گاز غنی تولید شده علاوه بر متان شامل مقدار قابل توجهی اتان، پروپان و بوتان می باشد. عربستان سعودی در سال 2012 ، روزانه 10.7 میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی شامل 7.98 میلیارد فوت مکعب متان و 1.509 میلیارد فوت مکعب اتان تولید نموده است. تولید روزانه 1.32 میلیون بشکه ان جی ال، از دیگر ویژگیهای این کشور محسوب می شود. رهبران عربستان سعودی با انتخاب دو بندر ماهیگیری توسعه نیافته جبیل و ینبوع در سواحل شرق و غرب کشورشان، بنیانهای شکل گیری صنعت پتروشیمی کشورشان را ایجاد نمودند. در سپتامبر سال 1976، شرکت سابیک با هدف ایجاد ارزش افزوده از طریق تولید محصولات پتروشیمی، کود شیمیایی و پلیمرها تاسیس گردید. این شرکت به سرعت با ایجاد مشارکت های بین المللی در مسیر توسعه گام نهاد و هم اینک با دارا بودن 20 شرکت تولیدی بزرگ به پنجمین شرکت صنعت پتروشیمی دنیا تبدیل شده است. هم اینک دولت عربستان سعودی، 70 درصد سهام شرکت سابیک را در اختیار دارد و 30 درصد بقیه سهام در بورس اوراق بهادار این کشور (تداول) خرید و فروش می گردد. شرکت سابیک بزرگترین تولیدکننده اتیلن گلایکول، سومین تولیدکننده پلی اتیلن و چهارمین عرضه کننده پلی پروپیلن و پلی الفین دنیا محسوب می شود. سابیک پس از باسف، ساینوپک، اکسون موبیل و داو کمیکال، پنجمین شرکت بزرگ صنعت پتروشیمی دنیا می باشد. در همه سالهای گذشته، عرضه خوراک ارزان مایع و گاز را باید عامل توسعه پرشتاب صنعت پتروشیمی این شبه جزیره دانست. در دهه 1970، واحدهای پتروشیمی عربستان سعودی، متان محور بودند و تولید متانول، آمونیاک، اوره و فورمالیدها در دستور کار قرار داشت. اما در دهه های 1980 و 1990، ما شاهد توسعه زنجیره خوراک و محصولات واحدهای جدید به ویژه با توسعه تولید اتان بوده ایم. محسن داوری/ کارشناس امور بین المللی انرژی www.aiche.org