۰
plusresetminus
تاریخ انتشاريکشنبه ۱۶ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۰:۳۴
کد مطلب : ۴۴۵۴۰

اقتصاد مقاومتی در سیاستگذاری نفتی ایران از نگاه اندیشکده های امریکایی

دیپلماسی انرژی ایران؛ طرحهای ورود دوباره به بازار جهانی انرژی؛ تقویت روابط سیاسی و اقتصادی با کشورهای عربی؛افزایش جذابیت برای سرمایه گذاران خارجی به منظور حضور در صنعت نفت ایران؛ بازیابی سهم از دست رفته ایران از بازار جهانی نفت؛ کنترل مصرف داخلی انرژی؛مجموع این اقدامات با هدف افزایش مقاومت اقتصاد ایران در مواجهه با تحریمهای احتمالی در آینده و در قالب نظریه اقتصاد مقاومتی صورت گرفته است.
اقتصاد مقاومتی در سیاستگذاری نفتی ایران از نگاه اندیشکده های امریکایی
به گزارش نفت ما ،اندیشکده شورای آتلانتیک در گزارشی با عنوان "سیاستگذاری انرژی ایران پس از توافق هسته ای" (IRAN’S ENERGY POLICY AFTER THE NUCLEAR DEAL) از نقش مهم اقتصاد مقاومتی در ساختار برنامه های نفتی ایران پس از توافق هسته ای سخن گفته است. این گزارش به طور مشروح به سیاست های ایران در حوزه تولید و صادرات نفت و گاز، سرمایه گذاری بالادستی و جذب سرمایه گذاری خارجی در صنعت نفت خصوصا در سالهای اخیر و بعد از تحریم نفتی پرداخته است. این گزارش، ضمن مرور تاریخچه مشکلات میان انقلاب اسلامی ایران و کشورهای غربی بر سر منابع انرژی ایران، به صورت صریح اذعان کرده که پس از هر یک از دوره های کشمکش میان ایران و غرب و فروکش کردن تحریمهای بین المللی علیه ایران، این کشور چند گام بیشتر به سمت ارتقاء توانمندی داخلی و استقلال در حوزه انرژی برداشته است. در این گزارش به طور ویژه به سیاستهای انرژی ایران از سال 2012 یعنی پس از تشدید تحریمهای بانکی و نفتی علیه کشورمان، آثار توافق هسته ای بر سیاست نفتی ایران و دیپلماسی انرژی ایران پس از توافق هسته ای پرداخته است. اندیشکده شورای آتلانتیک در این گزارش تاکید دارد که مجموع تحرکات ایران در سالهای اخیر در راستای اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی در حوزه انرژی بوده است.  این تحرکات عبارتند از: 1-دیپلماسی انرژی ایران؛ 2- طرحهای ورود دوباره به بازار جهانی انرژی؛ 3- تقویت روابط سیاسی و اقتصادی با کشورهای عربی؛ 4-افزایش جذابیت برای سرمایه گذاران خارجی به منظور حضور در صنعت نفت ایران؛ 5- بازیابی سهم از دست رفته ایران از بازار جهانی نفت؛ 6-کنترل مصرف داخلی انرژی؛مجموع این اقدامات با هدف افزایش مقاومت اقتصاد ایران در مواجهه با تحریمهای احتمالی در آینده و در قالب نظریه اقتصاد مقاومتی صورت گرفته است. بر اساس این گزارش، اعمال تحریمهای نفتی علیه ایران از سال 2012 سبب تغییر اساسی در نگرش مسئولان ایرانی نسبت به اقتصاد شد؛ تغییری که خاستگاه آن نظریه رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران مبنی بر اقتصاد مقاومتی بود. در ادامه گزارش، اقتصاد مقاومتی اینطور توصیف شده است: اقتصاد مقاومتی به دنبال تقویت اقتصاد ایران در مواجهه با تحریمها و فشارهای آتی بین المللی علیه اقتصاد ایران خصوصا صادرات نفت و گاز است. اقتصاد مقاومتی به دنبال افزایش صادرات غیرنفتی، افزایش چرخه ارزش افزوده تولیدات در داخل کشور و کاستن از مصرف انرژی و تقویت خوداتکایی در اقتصاد است. اقتصاد مقاومتی همچنین بر صادرات محصولات پایین دستی (از جمله محصولات نفتی پالایشی) و محصولات پتروشیمی تاکید ویژه ای دارد. استفاده از نیروی گاز برای تولید برق و صادرات برق، بخش دیگری از اهداف اقتصاد مقاومتی از نگاه اندیشکده شورای آتلانتیک است. کار دیگر ایران در این حوزه، افزایش جذابیت سرمایه گذاری در پروژه های بالادستی نفت و گاز برای شرکتهای خارجی با تغییر و اصلاح مقررات مربوطه و قراردادهای نفتی موجود است. ایران همچنین رویکرد جدیدی نسبت به همسایگان اتخاذ کرده و به دنبال افزایش صادرات نفت و فرآورده های نفتی، گاز طبیعی و برق به ترکیه، عراق و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس است. ایران میخواهد از این کشورها به عنوان راه ترانزیت صادرات گاز به بازارهای بین المللی به خصوص اروپا استفاده کند. ایران همچنین اخیرا تلاش فراوانی برای خرید سهام پالایشگاه های کشورهای دیگر به خرج داده، که یک سیاست قدیمی پس از انقلاب محسوب میشود، اما تاکنون چندان موفق نبوده است. اندیشکده شورای آتلانتیک تصریح میکند که  اقتصاد مقاومتی به دنبال افزایش صادرات غیرنفتی، افزایش چرخه ارزش افزوده تولیدات در داخل کشور و کاستن از مصرف انرژی و تقویت خوداتکایی در اقتصاد است. گزارش در پایان نتیجه میگیرد که حداقل در یک دهه آینده، سیاستگذاری انرژی ایران بر مبنای اقتصاد مقاومتی شکل خواهد گرفت که همان افزایش خوداتکایی در داخل، کاهش فروش نفت خام، افزایش تولید و صادرات محصولات نفتی و با ارزش افزوده بالا همچون پتروشیمی، کنترل مصرف انرژی در داخل و تقویت روابط استراتژیک انرژی با کشورهای همسایه است.   موسسه امریکن اینترپرایز(AEI): اقتصاد مقاومتی، ایمن کننده اقتصاد ایران در برابر تحریم ها امریکن اینترپرایز در گزارش "اقتصاد مقاومتی ایران؛ پیامهایی برای تحریمهای آینده" معتقد است انتخاب واژه مقاومت برای سیاست اقتصادی ایران را ناشی از ماهیت انقلاب اسلامی دانسته که بر مفهوم مقاومت استوار شده است. از نگاه این اندیشکده آمریکایی، رهبری ایران اقتصاد مقاومتی را در چارچوب مفهوم بزرگتر جنگ نرم، تعریف کرده است. این گزارش مینویسد رهبری ایران ابتدا در سال 2010 مفهوم اقتصاد مقاومتی را به عنوان راهکار مقابله با تحریمها و فشارهای اقتصادی مطرح کرد و سپس در آگوست 2012 پس از تحریمهای جدید آمریکا و اروپا علیه صنعت نفت ایران، بار دیگر این مساله را با حرارت بیشتری تکرار کرد و از مسئولان خواست با فوریت به اجرای اقتصاد مقاومتی بپردازند. در حالی که تحریمهای آمریکا و اروپا موجب کاهش 50 درصدی صادرات نفت ایران شده بود، اما رهبری ایران این بحران را فرصتی برای تحقق هدف مهم کاهش وابستگی به نفت میدید؛ هدفی که از یک دهه پیش ایشان به دنبال آن بود. در این گزارش درباره نگاه دولت آقای روحانی به اقتصاد مقاومتی آمده است: انتخاب روحانی در سال 2014 سبب تغییر اوضاع نارضایتی از دولت احمدی نژاد خصوصا در مسائل اقتصادی شد و فضای اقتصادی کشور را امیدوار کرد. شخص روحانی پیش از انتخاب به عنوان رئیس جمهور و از سال 2012 در تدوین پیشنویس سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی مشارکت داشته است. بنابراین از آنجا که او از ابتدا در جریان این سیاستها بوده، انتظار میرود به اجرای این سیاستها بپردازد. اگر سیاستهای اقتصاد مقاومتی با موفقیت اجرا شود، به طور اساسی قدرت آمریکا در اعمال تحریمها علیه ایران را کاهش خواهد داد. اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی سبب شد ایران در مذاکرات برای توافق جامع هستهای، با اطمینان خاطر بیشتری حضور پیدا کند، زیرا در صورت شکست مذاکرات و تداوم تحریمها، ایران راهکار جایگزین را داشت که همان اقتصاد مقاومتی، است.     مرکز امنیت آمریکای نوین(CNAS): توسعه بخش اقتصاد و انرژی ایران در پساتحریم این گزارش با تاکید بر زمانبر بودن بهبود وضعیت اقتصادی ایران در  پساتحریم مینویسد بخش اقتصاد و انرژی ایران توسعه خواهد یافت. اما تاکید میکند که رفع تحریمها باعث آن نمیشود که اقتصاد ایران از فساد و سوء مدیریت اقتصادی فاصله بگیرد ـ فساد و سوء مدیریت اقتصادی به ویژه از دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد نشات گرفته اند اما موانع عمده بر سر راه رشد اقتصادی را خواهد برداشت و ممکن است مدیریت اقتصادی شفافتر و کارآمدتر را در راستای جذب سرمایه گذاری خارجی به دنبال داشته باشد.      موسسه مطالعات امنیت ملی(NSI): استمرار سیاست اقتصاد مقاومتی در پساتحریم راهبرد اقتصاد مقاومتی ایران از دیدگاه اقتصادی – راهبردی نه تنها تاکنون توانسته تحریمها را هضم کند بلکه حتی از شدت پیامدهای برخی از مشکلات سخت و دشوار که گریبانگیر لایه های مختلف اقتصاد و مردم شده بود بکاهد. سیاست اقتصادی ـ راهبردی ایران از سند ۲۴ مادهای "اقتصاد مقاومتی" برگرفته شده که در تابستان سال ۲۰۱۰ (به دنبال ممنوعیت صادرات بنزین به ایران) توسط آیت ا... خامنه ای رهبر ایران ابلاغ شد. آیت ا... خامنه ای و روحانی بارها بر تعهد خود در قبال اجرای این برنامه تأکید کرده اند. بنابراین، به گفته منابع نزدیک به جناح های سیاسی عمده (از جمله علی لاریجانی رئیس مجلس و یحیی آلاسحاق رئیس پیشین اتاق بازرگانی تهران) تحریمها تنها عامل ۲۰ تا ۳۰ درصد از مشکلات اقتصادی ایران بوده اند و اکثر مشکلات اقتصادی کشور از سیاستهای زیگزاگی احمدی نژاد رئیس جمهور سابق نشأت گرفته اند، اگرچه این اظهارات با برداشتهای رایج در خارج از ایران در تضاد هستند. به همین خاطر، دولت روحانی اکنون تلاش میکند تا فرآیند بهبود اقتصادی را شتاب ببخشد و در عین حال "میراث" احمدی نژاد را کنار میزند. اینگونه به نظر میرسد که ایده اقتصاد مقاومتی حتی اکنون نیز تداوم و استمرار خواهد یافت تا بر اساس آن توسعه حوزه های مختلف اقتصاد (به جز نفت) اولویت بندی شود و این ایده همچنان در کانون سیاست اقتصادی ـ راهبردی دولت روحانی قرار خواهد گرفت. منبع:عصرکیمیاگری  
ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی


اکسیداسیون کاتالیزوری، روشی در حال تکامل جهت گوگرد زدایی
ساسان طالب نژاد/دکتری مهندسی شیمی و کارشناس توسعه کسب و کار در حوزه پتروشیمی و‌پالایش
پتروشیمی صنعت بی سردار!
عبدالرسول دشتی