بنیانگذار قراردادهای نفتی ایران که بود؟+تصاویر

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی" نفت ما" ،در این میان ویلیام ناکْسْ دارسی سرمایه‏دار انگلیسی، در اواخر قرن نوزدهم از وجود نفت در ایران مطلع گردید و در سال 1901م نمایندگانی جهت امضای قرارداد نفتی و دریافت امتیاز از ایران به تهران گسیل داشت. پس از مخالفت اولیه مظفرالدین شاه با اعطای امتیاز، نمایندگان دارسی با امین‏السلطان صدراعظم شاه وارد مذاکره شدند و با پرداخت رشوه و نیز سوء استفاده از ساده‏لوحی مقامات ایران، در نهایتْ قرارداد دارسی در 21 مه 1901م به امضاء دو طرف رسید. براساس این قرارداد، امتیاز استخراج و بهره‏برداری از نفت در سراسر ایران به استثنای ایالات شمالی شامل گیلان، مازندران، گرگان، خراسان و آذربایجان برای مدت 60 سال به دارسی واگذار گردید. حذف مناطق شمالی ایران از چارچوب قرارداد، برای پیشگیری از عکس‏العمل و یا مخالفت روس‏ها انجام شده بود. هم‏چنین بر اساس این قرارداد، دارسی متعهد گردید ظرف دو سال، شرکت و یا شرکت‏هایى برای بهره‏برداری از این امتیازات تأسیس نماید و سالیانه مبلغ 20 هزار لیره وجه نقد و معادل همین مبلغ از سهام شرکت و نیز 16درصد از منافع خالص خود را به دولت ایران بپردازد. شرکت نفت دارسی، پس از هفت سال، سرانجام در 26 مه 1908م در منطقه مسجد سلیمان به نفت رسید. با این حال از آن جا که پس از مشروطه و تدوین قانون اساسی، دادن هرنوع امتیاز، به تصویب مجلس نیاز داشت، مجلس اول مشروطه به بحث درباره قرارداد دارسی پرداخت اما نه امتیاز نفت دارسی را تأیید کرد و نه آن را رد نمود. این امتیازنامه به نوعی دیگر در زمان رضاخان به تصویب مجالس رسید که البته مفاد آن بیشتر از گذشته، به ضرر ایران بود. موافقت‏نامه دارسی در سال 1933م (1312ش) جای خود را به قرارداد 26 ماده‏ای جدیدی داد که به قرارداد 1933 موسوم گردید. در نهایتْ ملی شدن صنعت نفت در سال 1951م (اسفند 1329ش) به حضور مستقیم استعمارگر انگلستان در اقتصاد و شریان نفتی ایران خاتمه داد. امتیاز نفت ایران به خوشتاریا، روسیه ناصرالدین شاه قاجار در سال 1313 ه. ق، امتیاز استخراج و بهره برداری از مخازن نفتی محال ثلاثه (تنکابن، کجور، کلار ستاق) را به شخصی به نام محمد ولی خان خلعتبری داد. این فرد مدتی بعد، امتیاز خود را به یک نفر گرجی تبعه روس به نام خوشتاریا واگذار کرد. امتیاز خوشتاریا با آغاز انقلاب روسیه و تغییر مشی سیاسی آن دولت لغو گردید و خوشتاریا برای ادامه همکاری با شرکت هلندی رویال داچ مذاکره کرد که این کار نیز نتیجه ای نداشت. کشور دیگری که در این زمان به منابع نفتی ایران چشم دوخته بود، آمریکا بود. این کشور با بریتانیایی ها به رقابت پرداخت و با اعلام ایده دروازه های باز و مخالفت با هر گونه انحصار و محدودیت، به سوی ایران آمد و در جلب نظر دولت ایران پیروز شد. دولت ایران تمایل بیشتری به حضور آمریکا در ایران داشت، در صورتی که آنها برخی از نیازها را در قالب وام تأمین می کردند، امتیاز نفت به آنان تعلق می گرفت. سرانجام این موضوع جامعه عمل پوشید و امتیاز نفت شمال ایران به شرکت استاندارد اویل اعطا گردید و مجلس شورای ملی نیز آن را به تصویب رساند. شرکت نفت سینکلر توافق ایران و آمریکا، عکس العمل روسها و واکنش انگلیسی ها را دربرداشت. سیاست مرموز بریتانیایی ها باعث شد تا بتوانند با آمریکا توافق هایی داشته باشند. مجلس شورای ملی ایران هم برای خارج کردن قرارداد از انحصار شرکت آمریکایی بعضی از مواد قرارداد را تغییر داد و آن را با اصلاحیه جدید به تصویب رساند. در این ماده، بعد از کمپانی استاندارد اویل، عبارت «یا شرکتهای دیگر آمریکایی که معتبر و مورد توافق هستند»، اضافه شد. این تغییر، شرکت های دیگر آمریکایی را به صحنه کشاند. یکی از آنها شرکت نفتی سینکلر بود. از جانب آن نماینده ای به تهران آمد و قراردادی منعقد شد که طبق آن امتیاز نفت خراسان، آذربایجان و گرگان در سال 1342 ه. ق به شرکت مذکور واگذار گردید. امتیاز نفت کویر خوریان ناصرالدین شاه قاجار در سال 1297 ه. ق امتیاز بهره برداری از معادن مس، سرب، زغال سنگ و نفت کویر خوریان (منطقه ای در سمنان) را به فردی به نام حاجی علی اکبر امین معادن اعطا کرد. این شخص قبل از انجام هر گونه اقدام مؤثری از دنیا رفت. پس از آن روسها با برنامه ریزی خود، زمینه را برای واگذاری این امتیاز به قهرمان خان سردار اعظم نوه دختری ناصرالدین شاه فراهم کردند. وی این امتیاز را برای مدت هفتادسال و در قبال مبلغ سالانه دو هزار و پانصد تومان نقد از ورثه حاجی علی اکبر خریداری نمود و متعهد شد که در مدت پنج سال، سالانه چهار هزار و پانصد تومان و از سال پنجم به بعد سالی پنج هزار تومان، مال الاجاره به ورثه حاجی علی اکبر پرداخت کند. وقوع جنگ جهانی اول، قرارداد را با مشکل مواجه ساخت و ورثه حاجی علی اکبر آن را با سردار اعظم فسخ نمودند. آن گاه قرارداد دیگری با حاجی محمد صادق بانکی منعقد شد. او امتیاز را به مرتضی خان فتوحی قیام به مدت هفتاد سال اجاره داد و پس از آن، امتیاز را به خوشتاریا واگذار کرد. این شخص شرکتی به نام شرکت نفت خوریان تأسیس نمود که نتیجه ای نداشت که با خلع احمدشاه قاجار از سلطنت، انقراض حکومت قاجاریه و آغاز حکومت پهلوی، به فراموشی سپرده شد و تمامی قراردادهای مذکور را که توسط شاهان قاجار به امضا رسید را می توان اقدام ننگینی حساب کرد که جز ضرر و زیان سودی برای ایران نداشت و با نام قاجاریان در تاریخ ایران به ثبت رسید. مظفرالدین شاه-تاریخ نفت-<a href='https://www.naftema.com' target='_blank'>نفت ما</a>

مظفرالدین شاه-تاریخ نفت-<a href='https://www.naftema.com' target='_blank'>نفت ما</a>

مظفرالدین شاه امضا کننده قرارداد نفتی با ویلیام ناکس دارسی به مدت 60 سال

امین السلطان امیر اتابک اعظم بنیان گدار قراردادنفتی ایران وی امتیازنامه نفت ویلیام ناکس دارسی را به امضا مظفرالدین شاه رساند. میثم قدیری/نفت ما