۰
۱
plusresetminus
تاریخ انتشارچهارشنبه ۵ خرداد ۱۳۹۵ - ۰۷:۴۲
کد مطلب : ۴۴۳۵۴
به بهانه سالروز اکتشاف نفت در ایران؛

مسجد سلیمان ؛ شهر اولین ها

۵ خرداد ۱۲۸۷ برای نخستین بار یک گروه اکتشاف نفت، در شهرستان مسجد سلیمان استان خوزستان در پی ماه‌ها حفر چاه به نفت رسید. این اکتشاف ساعت ۴ بامداد آن روز با فوران نفت از میدان نمره‌یک در میانه مسجدسلیمان به نتیجه رسید ؛ فورانی که حیات اقتصادی و اجتماعی مسجدسلیمان و بعد ایران را دگرگون کرد.
مسجد سلیمان ؛ شهر اولین ها
به گزارش نفت ما ،"ویلیام ناکس دارسی" یک میلیونر استرالیایی، نخستین فردی بود که با روش‌های جدید روز و دستگاه‌های حفاری مکانیکی در ایران به اکتشاف نفت و حفر چاه پرداخت. او ابتدا گروهی فنی را به سرپرستی زمین‌شناسی به نام برلز استخدام و به ایران اعزام کرد. این گروه، پس از بررسی‌های زمین‌شناسی، گزارش رضایت‌بخشی داد. احتمال وجود نفت در حوالی قصر شیرین و شوشتر را زیاد و در دیگر نقاط امیدوارکننده دانست. پس از دریافت این گزارش، دارسی نماینده‌ای به نام ماریوت را در سال ۱۹۰۱ به دربار ایران فرستاد. ماریوت امتیاز اکتشاف و استخراج نفت در تمام ایران، به جز ایالات شمالی یعنی خراسان، مازندران، استرآباد (گرگان کنونی) و آذربایجان را از مظفرالدین شاه گرفت. مدت این امتیاز که بعد‌ها به «امتیاز دارسی» مشهور شد، ۶۰ سال و ابتدای آن از هشتم صفر ۱۳۱۹ قمری بود. به موجب امتیازنامه دارسی، وی تعهد کرده بود که ظرف مدت دو سال پس از عقد امتیاز شرکتی برای بهره‌برداری از امتیاز مزبور تشکیل دهد و پس از آن مبلغ بیست هزار لیره نقد و معادل بیست هزار لیره سهام شرکت مزبور را به دولت ایران تسلیم کند.  چند ماه پس از عقد این قرارداد، که از طرف ایران به امضای مظفرالدین شاه، امین‌السلطان، میرزا نصرالله مشیرالدوله و مهندس‌الممالک (نظام‌الدین غفاری) رسید، حفاری اولین چاه در محلی به نام چیاسرخ یا چاه سرخ، در شمال غرب قصر شیرین آغاز شد. کار حفاری به علت نبود راه و ناامنی به کندی پیش می‌رفت تا آنکه در تابستان ۱۹۰۳ در عمق ۵۰۷ متری به گاز و کمی نفت رسید. چاه دوم هم در همین ناحیه در عمقی مشابه به نفت رسید. بهره‌دهی این چاه در حدود ۱۷۵ بشکه در روز بود. دارسی با ارزیابی نتایج دریافت اگر در ناحیه چیاسرخ نفتی بیش از این مقدار هم بیابد به علت دوری از دریا و نبود امکان حمل به بازار مصرف، سودی عاید او نخواهد شد. ناحیه را ترک کرد و به خوزستان روی آورد.  در نیمه اول سال ۱۹۰۸ سرمایه شرکت رو به پایان بود و هنوز نفتی در منطقه خوزستان کشف نشده بود. روسای شرکت به مسئول عملیات دستور توقف عملیات را می‌دهند، ولی او که با توجه به اطلاعاتی که در محل به دست آورده بود، وضع را بهتر ارزیابی می‌کرد، چند روزی از اجرای دستور توقف خودداری کرد و به حفاری ادامه داد. در روز پنجم خرداد ۱۲۸۷ شمسی برابر با ۱۹۰۸ میلادی مته حفاری به لایه نفت‌دار برخورد و نفت با فشار از چاه فوران کرد. عمق چاه ۳۶۰ متر بود. دومین چاه که ۱۰ روز بعد به نفت رسید ۳۰۷ متر عمق داشت.   پس از کشف نفت در ایران در سال ۱۹۰۹ شرکت سابق نفت ایران و انگلیس تشکیل شد و از سال ۱۹۰۸ تا سال ۱۹۲۸ تمام نفت تولیدی ایران از میدان نفتی مسجد سلیمان استخراج شد.  در این سال میدان نفتی هفتکل، در سال ۱۹۳۰ میدان نفتی گچساران، در سال ۱۹۳۶ میدان نفتی آغاجاری و در سال ۱۹۳۸ میدان‌های نفتی لالی و نفت سفید کشف شدند. در سال ۱۹۲۷ شرکت نفت انگلیس و عراق یک میدان نفتی با نام «میدان نفت‌خانه» را در عراق کشف کرد. نیمی از این میدان در خاک ایران قرار دارد که در حال حاضر نفت‌شهر نامیده می‌شود. با کشف این هفت میدان نفتی حوزه مورد قرارداد شرکت نفت سابق ایران و انگلیس به صورت یکی از مناطق مهم نفتی جهان درآمد.  البته در سال ۱۳۰۵ سه مهندس روسی در خارج از حوزه قرارداد شرکت سابق نفت ایران و انگلیس در خوریان سمنان اقدام به حفر چاه کره بودند. چاه حفر شده در خوریان شایع شد که به نفت رسیده است ولی واقعیت این بود که در عمق صد متری چاه به آبی مخلوط با مقدار کمی نفت برخورده بود. در سال ۱۳۰۸ چند زمین‌شناس خارجی توسط شرکت تحقیقات ایران و فرانسه به نواحی مازندران و سمنان اعزام شدند و مطالعاتی انجام دادند. آن‌ها پس از حفر دو حلقه چاه کم‌عمق در مشرق بابلسر که نتیجه‌ای به بار نیاورد، شرکت را منحل کردند. در پی این واقعه کار‌شناسان فرانسوی در سال ۱۳۱۰ ایران را ترک کردند. در سال ۱۳۱۴ هنگام حفر قنات در جنوب قم آثاری از مواد نفتی در روی آب قنات دیده شد. دولت وقت پس از اطلاع، واحدی به نام «اداره مهندسی اکتشافی» در وزارت دارایی تاسیس کرد که وظیفه آن اکتشاف نفت در نواحی مرکزی و شمالی کشور بود. این واحد با استخدام چند کار‌شناس آلمانی و خرید دو دستگاه حفاری ضربه‌ای و دورانی، عملیات را در نواحی قم و مازندران آغاز کرد و در جریان کار دو حلقه چاه در خشت سرو، دو حلقه چاه نزدیک به کوه نمک حفر شد. حفاری‌ها نتیجه‌ای به بار نیاورد و در سال ۱۳۱۸ متوقف شد. در سال ۱۳۲۹ با ملی شدن صنعت نفت، از شرکت نفت ایران و انگلیس خلع ید شد. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و عقد قرارداد با کنسرسیومی که از چندین شرکت بزرگ نفتی تشکیل شده بود عملیات اکتشافی گسترده‌ای در دو دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ در حوزه رسوبی زاگرس انجام شد و تعداد میدان‌های نفتی بزرگ و کوچک که در این حوزه و در خشکی کشف شده بود به پنجاه میدان رسید. اکتشاف نفت در خلیج فارس در اواخر دهه ۱۹۵۰ آغاز شد و در جریان آن اولین میدان نفتی به نام بهرگانسر در سال ۱۹۶۰ و متعاقب آن میدان‌های دورود، سروش، سلمان، اسفندیار، فروزان، نوروز، رشادت، پارس شمالی، هندیجان، و رسالت کشف شدند. در سال ۱۳۲۷ دولت ایران برای انجام اکتشاف در خارج از حوزه قرارداد شرکت نفت سابق ایران و انگلیس، شرکت سهامی نفت ایران را تشکیل داد. این شرکت از سال ۱۳۲۸ عملیات اکتشافی را با استخدام زمین‌شناسان سوئیسی و مهندسین معدن ایرانی آغاز و در سال ۱۳۳۵ در تاقدیسی البرز در ناحیه قم نفت قابل ملاحظه‌ای کشف کرد. در سال ۱۳۳۷ میدان گازی سراچه در شرق قم کشف شد. پس از ملی شدن صنعت نفت و تشکیل شرکت ملی نفت ایران، شرکت ایران نفت در سال ۱۳۳۹ به آن پیوست و به فعالیت اکتشافی در خارج از حوزه قرارداد با کنسرسیوم سابق با نام امور اکتشاف و استخراج ادامه داد. در سال ۱۳۴۵ این شرکت در دشت مغان آذربایجان و در سال ۱۳۴۶ در گرگان به ترتیب نفت و گاز کشف کرد. امور اکتشاف و استخراج شرکت ملی نفت ایران در سال ۱۳۴۷ میدان عظیم گازی خانگیران و در سال ۱۳۶۰ میدان گازی گنبدلی را به ترتیب در غرب و جنوب شهر سرخس کشف کرد. در دهه ۶۰ به دلیلی همزمانی با جنگ ایران و عراق، اکتشاف نفت با رکورد نسبی همراه بود. در این دوره امکانات اکتشاف صرف امور تولید شد و اکثر میدان‌های کشف شده مرتبط با فعالیت‌هایی است که قبل از انقلاب آغاز شده بود. در دهه دوم بعد از انقلاب آهنگ فعالیت‌های اکتشافی به تدریج سرعت گرفت و امکانات بیشتری تخصیص داده می‌شد. با افزایش فعالیت‌ها در دهه سوم، مقدار نفت کشف شده در این دوره تقریباً دو برابر دوره قبل بود. از جمله مهم‌ترین اکتشافات در این دهه، کشف میدان گازی پارس جنوبی است که جزو بزرگترین میادین گازی کشف شده در جهان است.  سالروز کشف اولین چاه نفت بصورت رسمی در ایران در پایتخت نفتی ایران شهر مسجدسلیمان نقطه عطفی در تاریخچه ایران می باشد و به جرات می توان تاریخ تحولات ایران را به دوبخش قبل و بعد کشف طلای سیاه تقسیم کرد. بعد از کشف اولین چاه نفت ایران موسوم به چاه شماره یک مسجدسیمان توسط دارسی شروع کسب و کار جدیدی را در ایران و به تبع آن در خاورمیانه ای که ایران در آن دوران اولین بود ایجاد گردید . به وجود آمدن شرکت نفت ایران و انگلیس سر آغاز ایجاد کسب و کار نفتی در ایران می باشد که در کنار این کشف مباحث کشف، استخراج وحتی ایجاد پالایشگاه کوچکی در منطقه بی بیان مسجدسلیمان به جهت نیاز خود گروه انگلیسی و ایرانی را نیز در آن دوران می توان یاد کرد و البته صدها کسب وکاری که از مسجدسلیمان که شروع انتقال نفت بود تا آبادان که مبدا صادرات نفت بود را در کنار خود ایجاد کرد که هیچ کدام از این کارهای به وجود آمده به جهت تعالی نیروی کار ایرانی نبود بلکه رنگ و بوی استعماری داشت و لذا شروع کسب وکار ایرانی کشف نفت بعد از تاریخ ملی شدن صنعت نفت بصورت آرام شروع به شکل گیری کرد که البته باز هم سایه سنگین کنسرسیوم هفت خواهران بر سر این کسب و کار مانع آن بود که نیروی انسانی متخصص و حتی شرکت های توان مند ایرانی رشد نمایند و این در حالی بود که بسیاری از شرکت های معروف کنونی همچون BP (بریتیش پترلیوم) و یا شرکت شل و خیلی از شرکت های نفتی اروپایی و آمریکایی با سلطه ای که آن زمان بر صنعت نفت آن زمان داشتند و با سرمایه نفت ایرانی خود را تبدیل به غول های نفتی که اکنون می بینیم بکنند. پس از شکل گیری انقلاب اسلامی نقطه تحولی عظیم در صنعت نفت که بعد سالها از کشف آن می گذشت ایجاد گردید چرا که حالا تمامی صنعت نفت و کسب و کارهای وابسته آن به نیروهای انقلابی و جوان به ارث رسیده بود و حالا آنها بدون وجود سایه خارجی باید میلیون ها بشکه تولیدی مناطق نفت خیز جنوب تا مناطق مرکزی ایران و خلیج همیشه فارس را از مرحله اکتشاف که نطقه شروع صنایع بالادستی نفت می باشد را نقط پایین دستی پالایش و پخش مدیریت نمایند شاید ابتدایش سخت بود این جنگ نفتی اما باعث خودباوری و پرورش نیروهای کارآمد در بخش های کارشناسی و تکنسین های حرفی و عملیاتی گردید و حتی منجر به صدور نیروهای کار حرفه ای منطقه خلیج فارس وکشورهای حاشیه آن شد اما با تمامی این تفاسیر صنعت نفت در ایران با تمامی فرصت های اقتصادی نهفته در آن تشنه و منتظر به کارگیری خدمات شرکت های تماما ایرانی والبته دانش بیان و کارآمد در کنار خود برای رشد وتعالی است ، بسیاری از مردم این تصور را دارند که باید به نحوی جویای کار در مجموعه های وزات نفت باشند تا زندگی آرام و بی دغدغه ای داشته باشد و این درحالی که به اذعان بسیاری شرایط صنعت نفت در کسب و کار درونش اینگونه نیست و حتی از داشتن نیروی کار مازاد وبار مالی تحمیل شده به خود می نالد لذا به نظر می رسد به وجود آمدن شرکت های خصوصی نوید ایجاد کسب و کارهای جدید در بازار کار امروز را به دنبال خود خواهد داشت والبته باید در نظر گرفت با توجه به فرصت کارهای پیمانکاری در صنعت نفت در حوزه های بالادست نفت وگاز به طور مثال کارهای وابسته به اکتشاف نفت اعم از عملیات لرزه نگاری، پردارش اطلاعات لرزه ای وحتی حفاری های اکتشافی خود بلقوه هزران شغل را ایجاد میکند که وهمین در در صنایع پایین دستی اعم از پالایشگاهی وپتروشیمی وحتی پخش وصادرات این محصولات و فرآورده های نفتی در طی سالهای اخیر نیز رهبر معظم انقلاب تاکید بر عدم خام فروشی نفت ومشتقات آن نموده اند که اگر بخش خصوصی و سرمایه های سرگردان ایرانی به سمت ایجاد صنایع تبدیلی بروند نیز هزارن کسب وکار وابسته به صنعت نفت ایجاد خواهد شد.     مسجد سلیمان  شهر اولین ها ۱-       اولین چاه نفت در کشور وخاور میانه ۲-       اولین چاه گاز در کشور و خاور میانه 3 3-      عمیق ترین چاه در کشور و خاورمیانه ۴-       اولین چاه گاز ترش در کشور وخاورمیانه با ۳۵%گاز هیدروژن سولفوره ۵-       اولین کارخانه گوگرد سازی در کشور وخاور میانه ۶-       اولین تصفیه خانه آب در کشور ۷-       اولین لوله کشی آب در کشور ۸-       اولین کارخانه برق در کشور ۹-       اولین کابل کشی برق در کشور ۱۰-   اولین لوله کشیفاضلاب در کشور ۱۱-   اولین تصفیه خانه فاضلاب در کشور ۱۲-   اولین راه آهن در کشور ۱۳-   اولین فرودگاه در کشور ۱۴-   اولین پرواز هواپیما در کشور ۱۵-   اولین باشکاه تفریحی در کشور ۱۶-   اولین سینما در کشور ۱۷-   اولین باشگاه گلف در کشور ۱۸-   اولین استخر در کشور ۱۹-   اولین باشگاه سوارکاری در کشور ۲۰-   اولین ومجهزترین بیمارستان در کشور ۲۱-   اولین ومجهزترین آزمایشگاه طبی در کشور ۲۲-   اولین باشگاه کریکت در کشور ۲۳-   اولین باشگاه تنیس در کشور ۲۴-   اولین باشگاه پینگ پنگ در کشور ۲۵-   اولین باشگاه فوتبال در کشور ۲۶-   اولین باشگاه شنا در کشور ۲۷-   اولین باشگاه والیبال در کشور ۲۸-   اولین باشگاه اسکواش در کشور ۲۹-   اولین باشگاه بسکتبال در کشور ۳۰-   اولین لوله کشی گاز شهری در کشور ۳۱-   اولین تصفیه خانه نفت در کشور ۳۲-   اولین اتومبیل در کشور ۳۳-   اولین جاده آسفالته در کشور ۳۴-   اولین تاسیسات ودستگاههای هواشناسی در کشور ۳۵-   اولین نقشه های زمین شناسی در کشور وخاور میانه ۳۶-   اولین واحد بهره برداری نفت در کشور ۳۷-   اولین شبکه تلفن در کشور ۳۸-   اولین شبکه تلگراف در کشور ۳۹-   اولین ایستگاه تقویت فشار نفت در کشور ۴۰-   اولین زمین گلف در کشور ۴۱-   اولین زمین فوتبال رسمی در کشور وخاور میانه ۴۲-   اولین باشگاه وزنه برداری در کشور ۴۳-   اولین کارخانه شیر پاستوریزه در کشور ۴۴-   اولین واحد نوشابه سازی در کشور ۴۵-   اولین واحد آتش نشانی در کشور ۴۶-   اولین واحد کارگاهی با ماشین تراش در کشور ۴۷-   اولین پیست وتیم دوچرخه سواری در کشور ۴۸-   اولین کارخانه گچ در کشور ۴۹-   اولین پروازهای هلیکوپتر در کشور ۵۰-   اولین راه داری در کشور ۵۱-   اولین کارخانه ماسه در کشور وخاورمیانه ۵۲-   اولین آموزشگاه رانندگی در کشور ۵۳-   اولین پل فلزی در کشور وخاورمیانه ۵۴-   اولین وبلندترین پل فلزی در کشور وخاورمیانه ۵۵-   اولین تله کابین در کشور وخاورمیانه ۵۶-   اولین آموزشگاه پرستاری در کشور وخاورمیانه ۵۷-   اولین هنرستان صنعتی در کشور وخاورمیانه ۵۸-   اولین کارخانه نان ماشینی درکشور وخاورمیانه ۵۹-   اولین کارخانه سنگ شکن در کشور وخاورمیانه ۶۰-   اولین نقاله حمل بار ومسافر در کشور وخاورمیانه ۶۱-   اولین کارخانه آسفالت در کشور وخاورمیانه ۶۲-   اولین باشگاه وسالن بولینگ در کشور ۶۳-   اولین تیم دو و میدانی درکشور ۶۴-   اولین تیم شنا در کشور ۶۵-   اولین تیم بیلیارد در کشور ۶۶-   اولین شهر صنعتی ایران وخاور میانه ۶۷-   اولین موزه زمین شناسی درکشور وخاورمیانه ۶۸-   اولین کامپیو تر در کشور وخاور میانه ۶۹-   بالاترین در صد باسواد در کشور تا سال ۱۳۶۷ ۷۰-   بالاترین درصد متخصص تا سال ۱۳۵۲ ۷۱-   بالاترین درصد اشتغال درکشور تاسال ۱۳۵۲ ۷۲-   اولین باشگاه گلف بانوان در کشور وخاورمیانه ۷۳-   اولین انجمن باغبانی بانوان در کشور وخاورمیانه ۷۴-   اولین سالنهای نمایشی وتئاتر در کشور وخاورمیانه ۷۵-   مرکز اجرای برنامه های اکتشاف نفت وگاز وحفاری اولین چاهها در عربستان - کویت وعراق ۷۶-   اولین فرستنده خصوصی در ایران وخاورمیانه به نام رادیو نفتون    
ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی


یه پارسی پهلوی بختیاری
ماباید شهر های بختیاری رو خودمون بسازیم وآباد کنیم این بیگانه های وارداتی دلسوز ما نیستن.
اکسیداسیون کاتالیزوری، روشی در حال تکامل جهت گوگرد زدایی
ساسان طالب نژاد/دکتری مهندسی شیمی و کارشناس توسعه کسب و کار در حوزه پتروشیمی و‌پالایش
پتروشیمی صنعت بی سردار!
عبدالرسول دشتی