بزرگترین و اصلی ترین موانع پتروشیمی ذهن خودمان است

ایران در آن زمان به دلیل صنعتی شدن به صنعت کشاورزی وابسته بود و در این راستا به کود شیمیایی نیاز مبرم داشت. پیشنهاد شد از آن خط لوله انشعابی به سمت مرودشت و کارخانه کود شیمیایی زده شود. جالب تر آن که برای افتتاح این واحد پتروشیمی که با پیشرفته ترین تکنولوژی های موجود توسط اروپایی ها طراحی و ساخته شده بود ژنرال دوگل ریس جمهور وقت فرانسه حضور داشت. به این ترتیب اولین واحد پتروشیمی ایران در مرودشت و به اسم کنونی پتروشیمی شیراز و با ظرفیت یک دهم فعلی تاسیس شد. پتروشیمی رازی دومین و جزو قدیمی ترین واحد های پتروشیمی است که پنجاهمین سالگرد تاسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی باعث شد برای مصاحبه مهمان مهندس علی اکبر احمدی دشتی، مدیر عامل شرکت پتروشیمی رازی آن هم در فضایی صمیمی باشیم که خواندن آن را توصیه می کنم. آقای مهندس به عنوان اولین سوال بفرمایید صنعت پتروشیمی تا چه حد به رشد و بالندگی مورد انتظار رسیده است؟ اگر به اعداد و ارقام مراجعه کنیم باید عرض کنم که به آن اهدافی که در افق1404 ترسیم کرده بودیم حتی به میزان 50 درصد نیز نرسیده ایم و بدتر از آن هم این موضوع است که با شرایط موجود و با این سرعت پیشرفت شاید در سند چشم انداز 1404 هم به اهداف پیش بینی شده مثل کسب رتبه اول چه از لحاظ کمی وچه کیفی در منطقه دست نیابیم. چه اتفاقی افتاده که به این اهداف دست نیافتیم؟ دلایل متعددی وجود دارد که اگر بهانه های آن را که عوامل خارجی مثل؛ جنگ 8 ساله تحمیلی، تحریم ها و... است که کوچک نیز نبودند کنار بگذاریم،بخش عمده ای از آن بر گردن خودمان بود. ما بعد از ترسیم دورنما باید اهداف را به برنامه های زمان بندی شده کوتاه مدت تعریف و سهم هر برنامه را مشخص می کردیم و بعد از آن برای رسیدن به اهداف زمینه سازی، برنامه ریزی اصلاحات و ... را انجام می دادیم.اینگونه بگویم حداقل در 2 دوره بیشتر از آنچه که تصویب شده بود هزینه کردیم و کمتر از آنچه باید فعالیت صورت می گرفت کار کردیم . در این برهه موضوع خصوصی سازی نیز مزید بر علت شد. در حالیکه نباید به خصوصی سازی تنها به عنوان یک قانون نگاه می کردیم.باید آن را در قالب فعالیت های اجرایی تعریف می کردیم . خصوصی سازی که ابزاری برای پیشرفت صنعت پتروشیمی ترسیم شد به دلیل عدم تطابق قانونی و عملیاتی نتوانست به آرمان های خود برسد. در زمان آقای نعمت زاده بررسی و تحقیق های زیادی در اینکه چگونه پتروشیمی ها را خصوصی کنیم که بیشترین راندمان را داشته باشد صورت گرفت و بحث هایی شد. تحقیق ها و بررسی های خوب و جامعی به دست آمد ولی به دلیل اینکه منابع به آن تخصیص ندادیم و قوانین تسهیل کننده در این بخش به خوبی گردآوری نشد نتوانست به خوبی اجرا شود. موضوع دیگر این است که مجری مناسبی برای اجرای این برنامه در نظر گرفته نشد تا تمام امکانات را دستبندی و گردآوری کند. ما نه دوراندیشی کافی، نه دیدن بخش رقبا و نه شرایط کنونی خود را برای اجرای این امر در نظر گرفتیم در حالیکه امکانات بسیار خوبی در کشور، وزارت نفت و حتی شرکت ملی صنایع پتروشیمی وجود داشته و دارد. خصوصی سازی ضربه ناگهانی در مسیر رشد و شکوفایی صنعت پتروشیمی بود . خیلی از عوامل می توانست حامل های خوبی باشد برای اینکه ما را به سمت پیشرفت سوق دهد ولی برعکس عمل شد. خصوصی سازی می توانست جریان خوبی برای پیشرفت پتروشیمی باشد. چون دولت را از مسئولیت ها خارج می کرد هرچند مسائل سیاسی را نباید فراموش کرد. در هر کشوری وقتی موضوعی از جانب دولت ارزشمند تلقی شود به آن بها می دهند. به عقیده بنده صنعت پتروشیمی هنوز مغفول مانده است و نتوانسته نقش اصلی خود را در زندگی مردم ایفا نماید. وقتی گاز رسانی به خانه ها برای ما در اولویت باشد معلوم است که صنعت پتروشیمی هیچ جایگاهی نخواهد داشت.در صورتیکه اگر نگاه عمیق تری داشته باشیم به این نکته پی می بریم که در هر خانواده جوان هایی حضور دارند که نیاز به اشتغال دارند و باید درآمدی داشته باشند تا بتوانند خانه ای داشته باشند و آن را گرم کنند. این صنعت گره گشای بسیاری از مشکلات کشور است نه به خاطر اینکه در این صنعت کار می کنم به عنوان یک کارشناس برای آینده ایران فکر می کنم یکی از راه های نجات است. کاهش قیمت نفت چه تاثیراتی می تواند بر صنعت پتروشیمی داشته باشد؟ خدا کند قیمت نفت بیشتر از این کاهش پیدا کند. اصلا چه اشکالی دارد خودمان قیمت نفت را کاهش دهیم. چرا که این کاهش قیمت می تواند توجه مسولان را به سمت صنعت پتروشیمی و سایر توانمندی هایمان سوق دهد. چند بار این کاهش قیمت در تاریخ کشور رخ داده ولی هیچ زمانی به ضرر ما نبوده و همیشه برای ما منفعت داشته نه منفعت دلاری قابل لمس و آنی . بلکه منفعت مثبت و خروج از مصرف کنندگی . به طور کلی باید عرض کنم عمده دلیلی که می توان گفت این است که هنوز نمی دانیم نقش صنعت پتروشیمی در ایران چیست و نقش آن در کشوری مثل آلمان چیست؟!این صنعت برای ما نقش حیات و زندگی را دارد و برای کشور آلمان نقش حیات خلوت را! آقای مهندس!پنجاه سال از ایجاد صنعت پتروشیمی می گذرد و در این مدت دستاوردهایی را نصیب کشور کرده است،در این مورد چه نظری دارید؟ بله!مهمترین دستاورد از نظر کمی دستیابی به اعداد قابل قبول نزدیک به 50 میلیون تن است،تربیت نیروهای مدیریتی و کارشناسی متخصص.همچنین بهترین منابع خوراک را داریم هرچند که در شرایط کنونی بر سر قیمت آن مشکلاتی وجود دارد اما کمتر کسی وجود دارد که نداند پتروشیمی بهترین راه برای استفاده از منبع عظیم گازی در کشور است و این جزو دستاوردهای خوب در این 50 سال است. ایران دارنده بزرگترین منبع درجای گاز و به روایتی دومین در جهان است. بهترین منابع انسانی را در مقایسه با رقبا داریم. چند درصد از کشورهای همسایه با این امکانات را می شناسید که هم منبع خوراک و هم نیروی انسانی متخصص و تحصیل کرده را داشته باشند؟ افتخار کشورهای دیگر این است که با دانش و منابع خارجی فعالیت می کنند در حالیکه این افتخار نیست چرا که در هر لحظه دانش و نیروی انسانی خارجی می توانند قطع شوند.کشورمان خود بازار مصرف بسیار بزرگی برای تولیدات پتروشیمی است.در ایران هر فردی بخواهد سرمایه گذاری کند از نظر تخصص و نیروی انسانی دچار مشکل نمی شود. یکی دیگر از مزیت های صنعت پتروشیمی قدمت و اصالت50 ساله آن است که همین موضوع می تواند زمینه ساز توسعه بوده وپیشرفت آن را تسریع کند. با توجه به مزیت هایی که در کشور دارد و جنابعالی به آن به درستی اشاره کردید لطفا موانع پیش رو برای توسعه این صنعت را نیز بیان بفرمایید. بزرگترین و اصلی ترین موانع به عقیده بنده ذهن خودمان است. اگر خودمان مانعی نسازیم بی شک هیچ موضوعی نیز مانعی در جهت انجام کارها وجود نخواهد داشت. یکی دیگر از مهمترین موانع این صنعت عدم قیمت گذاری مناسب برای خوراک پتروشیمی ها است. بنده با سرمایه گذاران خارجی زیادی در ارتباط هستم که بعضا آن ها را به سرمایه گذاری در این صنعت ترغیب می کنم .آنها هم به این نکته رسیده اند که منبع گازی بسیار ارزشمندی در ایران وجود دارد. ولی هنگامی که از قیمت خوراک و تثبیت آن طی سال های آینده می پرسند جوابی ندارم.در حالیکه قیمت خوراک باید برای یک دوره مشخص باشد تا سرمایه گذاری که برای تاسیس یک واحد سرمایه گذاری می کند خیالش بابت حداقل4-3 سال آینده راحت باشد. اینجاست که کار گره می خورد. بنابراین مانع اصلی خودمان هستیم. برای توسعه به قانون مشخص و برنامه های کلان و کیفی و کمی نیازمندیم. اصلا قانون مشخص در این امر وجود ندارد. به عنوان مثال یک کتاب 2 صفحه ای که شامل نحوه تعیین نرخ خوراک،قوانین،رهنودها،تشویقات و ... باشد نداریم که به دست سرمایه گذار بدهیم تا مسیر راه برایش روشن باشد. یکی دیگر از موانع این است که ما بحث های اقتصادی و صنعتی را سیاسی می کنیم.امروز آقای X مسئول است و یک سری تعریف هایی ازصنعت و گاز دارد فردا آقای Y مسئول می شود و تعریف دیگری دارد. در صورتیکه که گاز تنها یک تعریف دارد اگر در هوا جریان پیدا کند باعث خفگی، اگر کبریت زده شود آتش و اگر به پتروشیمی وارد شود محصول می دهد حالا چرا بر سر قیمت آنقدر چانه زنی و داستان تولید می کنید. چه راهکارهایی را پیشنهاد می دهید؟ در قدم اول نباید اهداف کلان را فراموش کنیم ولی در کنار آن باید صنایع پایین دستی را در اقصی نقاط کشور گسترش دهیم . می توانیم صنایع عمده را در کنار دریا رونق دهیم ولی برای صنایع پایین دستی دیگر نیازی به این امر نیست.ما کشوری در حال پیشرفت با مرزهای وسیع وشهرهای بزرگی هستیم و خودمان بازار بزرگی برای استفاده از این محصولات می باشیم. می توانیم با گسترش صنایع در اقصی نقاط کشور به اشتغالزایی جوانان کمک کنیم. هر بنگاه اقتصادی کوچک می تواند مرکز تحقیقاتی برای جوان ها باشد. این شاه کلید توسعه کشورهای صنعتی است. به عنوان مثال کشور ایتالیا با شرایط اقتصادی نامناسب کنونی که در آن وجود دارد در حاشیه اتوبان هایش شرکت های کوچک فرآورده اولیه فاز یک محصولات پالایشگاهی را به محصولات دیگر تبدیل می کنند ولی ما به این نکته توجه نکرده ایم. امروزه در کشورهای پیشرفته مجتمع های پتروپالایشگاهی تاسیس می کنند که نفت و گاز را در یک مجموعه جمع می کنند. اگر بتوانیم این مجتمع ها را نیز در ایران پیاده سازی کنیم قطعا ارزش افزوده بالاتری به دست خواهد آمد،مانند عسلویه هاب های بزرگ پتروپالایشگاهی مثلا در چابهار تاسیس نماییم. آقای مهندس!گریزی هم به فعالیت های پتروشیمی رازی بزنیم؛وضعیت فعلی شرکت چگونه است؟ پتروشیمی رازی یک پتروشیمی خاص است. این پتروشیمی بر اساس 10 برابر ظرفیت تولید پتروشیمی شیراز با مشارکت 50-50 ایران و آمریکا تاسیس شد. جالب این است که بدانید این مشارکت50-50 یکی از خصوصیات عمده پتروشیمی رازی است که در طول تاریخ پتروشیمی ایران بی سابقه است . خوراک پتروشیمی رازی از ترش ترین خوراک یعنی 24 درصد H2S و منبع آن منابع گازی مسجد سلیمان است. خوراک بعدی آن خاک فسفات بوده که از آمریکا تهیه می شده است. اینطور نبوده که آمریکایی ها در تمام موارد به ما زور بگویند و سر ما کلاه بگذارند. مجوزهای لازم برای مشارکت در آن زمان به تصویب مجلس شورای ملی رسیده بود پس مشکلی در اجرای این مشارکت وجود نداشت. در روز اول 1000 تن آمونیاک 700 تن اوره تولید کرد و به عنوان اولین کارخانه تولید کود دی آمونیاک فسفات در منطقه زده شد. مشارکت ایران و آمریکا در پتروشیمی رازی بیشتر از 2 سال به طول نکشید. علت آن چه بود؟ ایران حس کرد می تواند خودش مدیریت کار را در دست بگیرد و آن را نیز توسعه دهد.در دوره جنگ به دلیل نزدیکی به مرز فعالیت پتروشیمی رازی متوقف و حتی دستگاه ها به دلیل اینکه آسیبی نبینند جابجا می شدند.این درست در زمانی بوده که پتروشیمی ایران و ژاپن در حال ساخت بود.بعد از جنگ تحمیلی زندگی دوباره خود را با بازسازی فیزیکی و تکنولوژی شروع می کند.8 سال وقفه در فعالیت یک کارخانه صنعتی زمان زیادی است. جالب است عرض کنم به عنوان مثال برای سیستم های کنترلی که جزو سیستم های پیشرفته می باشد که هر ساعت و دقیقه در حال به روز رسانی است در پتروشیمی رازی با بروزترین سیستم های کنترلی کار می کند و بعضا برخی از این سیستم ها زودتر از بقیه واحد های پتروشیمی نصب شده است. اتفاق بزرگ دیگر در سال 86 و به واسطه خصوصی سازی اتفاق افتاد. پتروشیمی رازی جزو شرکت های نادر در این امر بوده چرا که به یکباره خصوصی و واگذار شد . می توانم عرض کنم شرکت پتروشیمی رازی که در فکر توسعه در چهارچوب دیگر فعالیت ها نبوده در حال حاضر یک شرکت به روز و توانمند و حتی صاحب شرکت های لجستیک شده است. همچنین گوگرد، آمونیاک و ... را به کشورهای اروپایی و آسیایی صادر می کند. منبع: عصر کیمیاگری